Katar’da 2 milyon dolar ödül dağıtılan ‘Şeyh Hamad Çeviri Ödülleri’nde Türkiye’den 9 çevirmenin ve 2 yayınevinin çalışmaları büyük ödüllere layık görüldü. KARAR’a konuşan ve yarışmada İbni Rüşd’den Türkçeye aktardığı ‘Aristoteles Metafizik Büyük Şerhi’ çevirisi ile birincilik ödülüne layık görülen Prof. Dr Muhittin Macit “Bizim ülkemizde de dünyada da çevirinin bilimsel önemini ortaya çıkaran bir faaliyet olduğu için, bu tarz işlerin çevirinin teşvikine ciddi katkı sağladığını düşünüyorum” dedi.
SALİHA SULTAN
Katar eski emiri Şeyh Hamad adına düzenlenen ‘Şeyh Hamad Çeviri Ödülleri’ Katar’ın başkenti Doha’da düzenlenen törenle sahiplerini buldu. Çeviri dünyasının ilgiyle takip ettiği, sekiz yıldır düzenlenen ödüllere Arapçadan Türkçeye çevrilen eserler ve çevirmenler damga vurdu.
Ödüllerin bu yılki ‘Arapçadan Türkçeye Çeviri’ kategorisinde, Prof. Dr. Muhittin Macit’in İbni Rüşd’den Türkçeye aktardığı, Litera Yayıncılık tarafından okura sunulan ‘Aristoteles Metafizik Büyük Şerhi’ çevirisi birincilik ödülüne layık görüldü. İkinciliği ise Mehmet Emin ve Münteha Maşalı’nın Pınar Yayınları’ndan çıkan Taha Abdurrahman’ın ‘Modernlik Ruhu’ eseri ve Numan Konaklı’nın Mana Yayınlarından çıkan ‘Arap-İslam Medeniyetinde Entelektüeller’ çevirileri paylaştı.
Üçüncülük ödülü de ikiye bölündü, Osman Bayder ile Özcan Akdağ’ın Albaraka Yayınları’ndan çıkan İbn Meymûn ‘Delaletu’l-Hairin, Aklı Karışıklar İçin Rehber’ ve Soner Duman’ın İbn Teymiyye’ye ait Timaş Yayınları’ndan çıkan ‘Şer’î Siyaset’ çevirileri ödülü paylaşan isimler oldu. Çevirileri ile Türkiye’de olduğu kadar Arap dünyasında da tanınan usta isimler Prof. Dr. Mehmet Hakkı Suçin ve Burhan Köroğlu’na da bütün çevirileri ile ‘Yaşam Boyu Başarı Ödülü’ takdim edildi. Yayıncılık kategorisinde ‘Başarı Ödülü’ne ise Türkiye’den Mana Yayınları ile İnsan Yayınları değer bulundu.
Muhittin Macit
PROF. DR. MUHİTTİN MACİT: ÇEVİRMENLER İÇİN CİDDİ BİR TEŞVİK
Sosyal medyaya yansıyan ödül haberinin ardından telefonla ulaştığım, yarışmada İbn Rüşd çevirisiyle birincilik ödülüne layık görülen, çevirilerin yanı sıra Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanı göreviyle de tanınan bir isim olan Prof. Dr. Muhittin Macit, ödülünü 29 Aralık gecesi Katar’da düzenlenen törene katılarak, bizzat aldığını kaydetti. Prof. Dr. Macit, ödüle dair hislerini şu sözlerle aktardı:
“Bizim ülkemizde de dünyada da çevirinin bilimsel önemini daha bariz bir şekilde ortaya çıkaran bir faaliyet olduğu için, bu tarz işlerin çevirinin teşvikine ciddi katkı sağladığını düşünüyorum. Bu süreçler anlamlı, ödülü alan her bir akademisyen, bu süreçlerde kendi geçmişte yaşadığı bilince ciddi şekilde odaklanmanın vermiş olduğu duyguları besliyor. Bu sebeple mutluluk verici.”
Prof. Dr. Macit’le sohbetimizde, çeviri dünyasının günümüzdeki durumunu da konuştum. Bu manada kendisine yönelttiğim “Çeviri alanında rastlamadığımız çapta bir yarışma. Organizasyona dair gözleminiz nedir?” soruma “Katar’ın eski emiri Şeyh Hamad, bildiğim kadarıyla kendisi istemiş ve kendi imkanlarıyla karşılıyormuş bu organizasyonu. Yarışma, bana göre şu açıdan çok anlamlı, ilk dönem İslam dünyasına, özellikle Abbasi halifelerinin o dönem yapmış olduğu himayenin zihniyetine uygun bir yaklaşım sergiliyorlar. Modern dünyanın çok ciddi yöntemleri ile bir çerçeve belirlenmiş, çeviri faaliyetinin İslam ülkelerinin değişik coğrafyalarında hem kültürel hem bilimsel hem felsefi yönlerden dinamiklerini inceleyerek yürütüyorlar. Bugünkü dünyada çok değerli bir çalışma. Çok ciddi bir zihinsel bir derinlikle bu işi yapma çabası içerisindeler” cevabını verdi.
Prof. Dr. Macit, teması, kategorileri ve dağıttığı ödüllerle çeviri dünyasında nadirattan sayılabilecek yarışma için “Çevirinin Nobel’i diyebilir miyiz?” soruma ise “Yani bugün bir Nobel alana ‘bir tanıdığı vardır da aldı’ diyemiyoruz çünkü bir gelenek halindedir ve usulleri bellidir. Bana göre ‘Şeyh Hamad Çeviri Ödülleri’nde çevirinin Nobel’i olmayı amaçlıyorlar, bu hedefleri hissediliyor. İslam dünyasında yapılan böyle bir faaliyete ve organizasyona şimdiden ‘bizim Nobel’imiz’ demek altı boş olur ama bu kurum bana Nobel’i modellemiş ve hedef olarak belirlemiş gibi geldi. Tabii daha ciddi bilimsel çabaların eklenmesi gerekiyor” değerlendirmesini yaptı.
‘BU BİLİMSEL FARKINDALIK BİZDE DE ARTMALI’
Konuşmamızda, çeviri faaliyetinin Türkiye’de yeterli ilgiyi görüp görmediği üzerine görüşlerine danıştığım Prof. Dr. Macit’in şu cevabı ise bu alanda faaliyet yürütenler için anlamlı:
“Bizde de çeviri anlamında değişik ödül mekanizmaları yavaş yavaş gelişiyor ama Katar’daki çalışmanın hedeflerini daha büyük gördüm. Örneğin Batı’da klasik metin tercümesi ciddi bir akademik çalışmadır ve teşvik edilir. İslam dünyasında da Katar’daki kurumun bunu fark ettiğini görüyorum. Bizim ülkemizde de bu farkındalığın bilimsel anlamda önemli olduğunu, bizde de klasik metin çevirisinin sahici bir bilimsel etkinlik olduğunun fark edilmesi gerektiğini düşünüyorum.”
2 MİLYON DOLAR ÖDÜL DAĞITILDI
2022’de üç kategoride düzenlenen ve toplamda 2 milyon dolar ödül dağıtılan yarışmada, Arapçadan Türkçeye çeviri kategorisinde birinciye 100 bin dolar, ikinciye 60 bin dolar, üçüncüye 40 bin dolar maddi ödül verilirken, başarı ödülü ise 200 bin dolar ile ödüllendirildi.
‘NİTELİĞİN ARTMASINA KATKI SAĞLAYACAK’
Telefonla ulaştığım Mana yayınları kurucusu ve sahibi Latif Kınataş ise, törene katılamadıklarını ancak ödülden büyük mutluluk duyduklarını söyledi. Yarışmanın yayıncılık kategorisindeki ‘Başarı Ödülü’nün 2008’de kurdukları yayınevinin misyonu ile uyuştuğunu vurgulayan Kınataş, şunları aktardı:
“Yayınevini kurarken misyon olarak İslam düşünce dünyasında düşünceye katkı sağlayan farklı neler varsa Türk okuruna kazandırmak misyonu ile yola çıkmıştık. Buna uygun olarak da birçok yeni kitabı Türkçeye çevirerek dikkatleri çektik. Yayınlarımızın yarısı yabancı dilden Türkçeye çeviri, bu çevirilerin yüzde 70’i de Arapçadan Türkçeye yapılan çeviriler. Organizasyonun da dikkatini çekmiş demek ki, çünkü 2015’te bir kitabımız da ödül almıştı aynı kurumdan, haberdarlardı bizden. Bu tür ödüller, organizasyonların önemli olduğunu düşünüyorum. Motivasyon kaynağı oluyor, teşvik ediyor. Bu ödülün çeviri faaliyetlerine hem çevirilerin niteliğinin artması hem de karşılıklı ilişkilerin gelişmesi anlamında önemli katkısı olacaktır.”
Suçin, törende ödülünü Katar Veliaht Prensi, Şeyh Sani bin Hamed’den aldı.
SUÇİN: ÇEVİRMENLİK TAM BİR GÖNÜLLÜLÜK İŞİ
Yedi Askı Şiirleri gibi çevirileriyle Türkiye’de olduğu kadar Arap dünyasında da tanınan bir isim olan Prof. Dr. Mehmet Hakkı Suçin ise yaptığımız görüşmede ödülden duyduğu mutluluğu şu sözleriyle dile getirdi:
“Çeviri yapmaya 1993’te, Mısırlı romancı Yahya Hakkı’nın ‘Umm Haşim’in Lambası’ diye bir romanla başladım. Öncesinde dergilere de çeviriler yapıyordum. Çeviri maddi karşılığı olan, büyük ödülleri olan bir iş değil. Mesela, bana akademik anlamda hiçbir katkısı yok çünkü çeviri akademik çalışma olarak bile sayılmıyor maalesef. İyi bir yayınevi ile çalışmıyorsanız telif hakkı dahi yok. Gönüllü çalışıyorsunuz yani, çeviri tam bir gönüllük işi. Bu yüzden böyle büyük bir organizasyonda bütün çalışmalarımla başarı ödülüne layık görülmek benim için çok anlamlı, gurur verici.” Törende ödülünü bizzat aldığını kaydeden Prof. Dr. Suçin, ayrıca yarışma kapsamında düzenlenen altı oturumluk çeviri sempozyumunda da bildiri sunduğu bilgisini verdi. Dünyanın birçok ülkesinden çevirmenlerin yer aldığını aktaran Prof. Dr. Suçin, “Sempozyumda klasik şiir çevirisi ve kendi çevirilerimden Yedi Askı Şiirleri ve Yunus Emre örnekleriyle bir bildiri sundum. Şiir çevirirken biçimi, ritmi nasıl koruduğumu bu örneklerle aktardım. Bildirimin beğeni toplaması ve alkış alması da beni mutlu etti.” Suçin, son olarak yarışmada 2015’te de Türkçe kategorisinin yer aldığını vurgulayarak, “Yedi yıl sonra Türkçeye ikinci kez yer verildi, bu sanırım Katar devletinin Türkiye’ye verdiği önemden de kaynaklanıyor” düşüncesini aktardı.
