Sakarya’nın Akyazı ilçesinde hakim, hırsızlık suçuyla birçok kez ceza alan 15 yaşındaki bir gence kitap okuma cezası verdi. Türk adalet sisteminde örnek bir vicdani karara imza atan Hakim Turgay Nas: “Umut benden önce defalarca tutuklanmış. Çocuk diye bıraktım ama bırakır bırakmaz aynı suçla geri döndü. Umut’tan umudum var, onun zamanına hükmedeceğim. Çünkü hırsızlık için zaman lazım. Hırsızlığa harcadığı zamanını orada harcayacak. O başkalarının malını çalıyor ben de onun zamanını çalacağım.”
SALİHA SULTAN
Sakarya’nın Akyazı ilçesinde hakim, hırsızlık suçuyla birçok kez ceza alan 15 yaşındaki bir gence kitap okuma cezası verdi. Mevlana, Ömer Seyfettin, Cahit Zarifoğlu, Hasan Nail Canat, Ahmet Yılmaz Boyunağa, Yavuz Bahadıroğlu ve Zehra Akgül’ün çoğu çocuklara yönelik 90 kitabını okuma cezasına çarptırılan 15 yaşındaki Umut şimdi bu eserleri okuyor ve hakimin kendisini tabii tutacağı mülakata hazırlanıyor.
Türkiye’de ender rastladığımız bu kararın ardında daha önce İstanbul’da görev yapan, son iki yıldır da Sakarya’nın Akyazı ilçesinde hakimlik görevini sürdüren Turgay Nas var. Hakim Nas ile geçtiğimiz hafta Sakarya Üniversitesi (SAÜ) İletişim Fakültesi Radyo TV Sinema Bölümü’nün gerçekleştiği CinEd Projesi etkinliğinde tanışma fırsatı buldum. Etkinlikte ‘Üç Yol’ filmi gösterilen ve bir söyleşiye katılan yönetmen Faysal Soysal ile öğrencilik yıllarından dost olan Nas, etkinlik sonrası bir araya geldiğimiz sohbette mesleği gereği adalet sistemi üzerine yaptığımız sorgulamalar sırasında hakimlerin vicdani kararlar alabileceğini belirterek, örnek olarak 15 yaşındaki Umut’a verdiği kitap okuma cezasından bahsetti.
‘HAKİMLER TOPLUMUN YAPISININ BİR SONUCU’
Hakim Nas, sohbetimizde “Hakimlerimiz istediği zaman vicdani kararlar verebiliyor mu?” soruma şu yanıtı verdi:
“Verebiliyor ama az. Sıkıntı yargıdaki bu görevi yapan insanların vicdanen, ahlaken geri olmalarından kaynaklanır. Hakimler çünkü sonuçta toplumun yapısının bir sonucu, toplum yapısı böyle olduğu için böyle.”
Kitap okuma cezası verdiği Umut’u son iki yıldır tanıdığını belirten Hakim Nas, bu gence dair gözlemlerini şöyle aktardı:
“Duruşmaya çıktığımız hafta önümüzde üç beş dosyası oluyor. 15-16 yaşlarında. Ailesi var ama sahip çıkamıyorlar. Annesini de dinledim, ‘Bizi dinlemiyor, artık bıraktık’ diyor. Lider karakterli bir çocuk, motosiklet, bisiklet, para, ne bulursa çalıyor. Tüm hırsızlık çeşitlerini yapabilir.”
‘ÇEVREM KÖTÜ DİYOR AMA ÇEVREYİ OLUŞTURAN KENDİSİ’
Bu tarz çocuklar için ayrı çocuk hapishaneleri bulunduğunu vurgulayan Hakim Nas, son kararına giden süreci şöyle özetledi: “Benden önce defalarca tutuklanmış. Ben de en az iki üç kez tutukladım, süresi doldu, çocuk diye bıraktım ama bırakır bırakmaz geri döndü. Bir görüntüde izledim mesela, camiye giriyor, bağış kutusuna bakıyor ki az para var. Değmez şeklinde bir hareket yapıyor, düşünüyor ama sonra o az parayı alıp gidiyor. Hep aynı suçlarla geri dönüyor. Ama bir çocuğun ıslah olması eğitimle alakalı, tutuklamakla olacak iş değil.” Hakim Nas, gözlemlediği bu süreçlerin ardından son olarak Umut’a kitap okuma cezası verdiğini ayrıca İŞKUR’a da yazarak, hangi mesleğe yatkınlığı varsa o kursa giderek bir meslek edinmesi için çabaladığını da kaydetti. Hakim Nas’a Umut ile aralarında neden hırsızlık yaptığına yönelik bir konuşma geçip geçmediğini sorduğumda ise, “Sordum. ‘Çevre kötü’ diyor, ama o çevreyi oluşturan aslında kendisi, hırsızlığın kaynağı kendisi” dedi.
‘HEPSİNİ KENDİM DE OKUDUM, MÜLAKAT YAPACAĞIM’
Hakim Nas, “Bu tarz çocuklar kitap okuyarak ıslah olabilir mi?” sorumu da şöyle yanıtladı: “Umut’tan umudum var. Bir çocuğun kitap okuyarak bir şey olmama ihtimali de çok yüksek ama ben Umut’un zamanına hükmedeceğim. Çünkü hırsızlık için zaman lazım. Hırsızlığa harcadığı zamanını orada harcayacak. O başkalarının malını çalıyor ben de onun zamanını çalacağım.” Umut’a tavsiye ettiği kitapları geçmişte okuduğunu belirten Hakim Nas, bir süre sonra kendisiyle mülakat yaparak, kararını vereceğini belirtti.
Hakim Nas’a son olarak, kitaplarla ilişkisini, yoğun iş mesaisi sırasında okumaya vakit ayırıp ayıramadığını da sordum. Cevabında iyi bir okur olduğunu vurgulayan Hakim Nas sorumu “Çocukluğumdan beri roman, hikaye, dünya ve Türk klasikleri, çok kimsenin belki okumadığı Sokrates, İmam Maturidi, Maverdi gibi isimlerin kitaplarını, bunları okurum. İnsan okumak istediğinde zaman bulur, ben de kendimden çalıyorum bu anlamda” ifadeleriyle yanıtladı.
Hakim Nas’ın 15 yaşındaki Umut’a verdiği 65 kitaplık listede, Ömer Seyfettin’in Kaşağı, Diyet, Üç Nasihat, Yalnız Efe ve Perili Köşk, Cahit Zarifoğlu’nun Serçekuş, Kuşların Dili, Küçük Şehzade, Yavuz Bahadıroğlu’nun Yetim Çocuk, Haram Yemenin Sonu, Dürüst Ol ki Mutlu Olasın, Hasan Nail Canat’ın Yaralı Serçe, Nur Dağındaki Çocuk, Ahmet Yılmaz Boyunağa’nın kuyudaki Çocuk, Yankılı Kayalar gibi kitaplarının yanı sıra ayrıca MEB tavsiyeli Mevlanadan Seçme Hikayeler ve Zehra Akgül’ün Osmanlı Tarihi gibi eserleri yer alıyor.
‘HZ. PEYGAMBER ZALİM ÖMER’DEN HZ. ÖMER’İ ÇIKARDI’
Hakim Nas’ın “Umut’tan umudunuz var mı?” soruma verdiği cevaptaki bakış açısı ise modern dünyanın adalet sistemine dair birçok zorlu sorunun kapısını aralayacak nitelikte: “Bu çocuğun çevresindeki bağlantılarını değiştirirsek, bu çocuk değişirse toplum değişir. Bu çocuk toplumun kirli yüzü, bu çocuk hırsızlığı bırakırsa ordaki diğer çocuklar da bırakır. Bir insanın dünyaya bakışı değişirse her şey değişir. Algısı değişirse o insanı kazanmış oluruz. Bir insan yaratmak çok zor ama mümkün. Hz. Peygamber kızını diri diri toprağa gömen, katil ve zalim, kendisini öldürmeye gelen Ömer’den ‘Adalet mülkün temelidir’ diyen Hz. Ömer’i nasıl çıkarmış? Demek ki mümkün. Müşkül ama mümkün.”
