Triatlon; yüzme, bisiklet ve koşu olmak üzere üç branşın bir arada yapıldığı bir spordur ve ferdi olarak icra edilir. Hem kadınlarda, hem de erkeklerde 20-24, 25-29, 30-34 şeklinde beşer yaş grubunu kapsayacak şekilde 74-70 yaşa kadar yaş kategorilerinde yapılır. İşte, triatlon tarihçesi...
Triatlon sporu, felsefik bir spordur. Azimle çalışan, gereklerini yerine getiren herkes bir diğerini geçer, mutlak birincilik ikincilik üçüncülük yoktur. Hemen hemen mevcut tüm yarışmalara başarıyla katılan ve bitiren, bir önceki derecesinden 1 saniye ve dakika önce bitiren, en az 10 yıl en fazla 20-25 yıl triatlon sporuna gönül veren kişi, gerçek triatlon şampiyonudur.
TRİATLON NE DEMEK?
Yunanca kökene sahip olan 'triatlon' sözcüğü, 'üç' anlamına gelen 'treis' ile 'yarışma' anlamına gelen 'athlos' kelimelerinin birleşiminden oluşur. Yüzme, bisiklet ve koşuyu bir araya getirir, dayanıklılık ve mental güç ön plana çıkar.
Triatlon sporu; kuvvet, dayanıklılık ve dayanıklılık becerilerinin çok iyi olmasını gerektirdiğinden ve çevresel koşullardan (rüzgar, yağmur, dalga vb.) kolayca etkilenebildiğinden dolayı elde edilen derecelerde rekor kırma gibi bir süre kavramı bulunmaz.
Triatlonda sporcular tek bir kıyafet kullanır. Değişim alanlarında mayo, şort, tişört gibi kıyafet değişimlerine izin verilmez. Triatlon mayoları; yüzme, bisiklet ve koşuda kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
TRİATLON NASIL YAPILIR?
2000 yılında Sidney'de düzenlenen Yaz Olimpiyatları'ndan bu yana olimpik sporlar arasında yer alan triatlon sporunda önce yüzme bölümü gerçekleştirilir, ardından T1 olarak adlandırılan transfer bölümünde bisikletlere geçip uzun bisiklet parkuru tamamlanır ve son olarak da T2 bölgesinde bisiklet bırakılıp koşuya geçilir.
T1'de bisiklet alınırken bisiklet ayakkabısı ve kask takılır, T2'de ise bisiklet ekipmanları çıkarılır ve ayakkabı, koşu ayakkabısıyla değiştirilir. T1 ve T2'de harcanan zaman da toplam zamanın içerisinde olduğu için sporcuların amaçlarından biri de branş değişimlerini en hızlı şekilde gerçekleştirmektir.
'Triatlet' adı verilen triatlon sporcuları, üç branşta da başarılı olsalar bile genellikle yüzme, bisiklet veya koşu dallarından birinde esas farkı yaratırlar ve avantaj elde ederler. Yani iyi bir triatlet, üç branşı da çok iyi şekilde yapıp birinde ise 'en iyi' seviyeye çıkmak zorundadır.
TRİATLON TARİHÇESİ
Dünyada ilk modern triatlon yarışı 18 şubat 1978'de Hawai adalarında Waikiki plajında yapıldı. Modern zaman öncesi triatlon yarışması, 1901 yılında 'üç spor' anlamına gelen 'Les Trois Sports' organizasyonuyla Fransa'da gerçekleşti. Fakat modern zaman öncesi ve sonrası triatlon sporunda farklılıklar bulunuyor.
Sprint (kısa mesafe), olimpik mesafe, half-ironman ve ironman (demir adam) olmak üzere değişik mesafelerde yapılır. Olimpiyatlarda kabul gördüğü şekli yüzme (1.5 km), bisiklet (40 km) ve koşu (10 km) disiplinlerinden oluşur.
Türkiye'de ilk triatlon ise 1988 yılında Eskişehir'de Nihat Aydın tarafından gerçekleştirildi. Aydın; 1.5 km yüzme, 40 km bisiklet ve 10 km koşudan oluşan olimpik standartları 3 saatin sadece birkaç saniye altında, 2 saat 59 dakika 43 saniye ile tamamladı. Nihat Aydın, Türk triatlon tarihindeki ilk triatlet olurken 1990'lı yıllarla birlikte triatlon ülkemizde de yaygınlaşmaya başladı. 17 Ekim 1991'de Alanya'da ilk uluslararası triatlon organizasyonunun gerçekleştirilmesi önemli bir dönüm noktası oldu ve organizasyon günümüze kadar devam etti.
TRİATLON KURALLARI NEDİR?
Atletizmdeki dekatlon, pentatlon ve heptatlon branşlarında sporcular, her branşta ayrı ayrı yarışıp toplam puana göre derece alırken triatlonda dereceler toplam süreye göre belirlenir. Bu yüzden triatlon, hem zorluk hem de kural ve düzen olarak bağlı olduğu sporlardan farklılık gösterir. Triatlonun üç branşında uyulması gereken temel kurallar şu şekilde sıralanabilir:
YÜZME
* Yüzmede ilk kural parkuru tamamlayıp karaya çıkıldığı anda değişim alanında bisiklet için hazırlanmaktır. Değişim alanı dışında bisiklet ayakkabısının ve kaskın takılmasına izin verilmez, alandan bisikletiyle çıkan sporcular, yarışa devam edebilir.
* Yüzme yarışları göl, deniz, debisi az nehirler, büyük kanallar ve havuzlarda gerçekleştirilir. Suya giriş ve çıkış noktaları da sporcuların yığılmasını ve birbirlerine müdahale etmesini engellemek için geniş tutulur.
* Rakip sporcuyu parkurun dışına itmek, sudan çıkışta değişim alanına gidişinde müdahalede bulunmak yasaktır. Herhangi bir kasıtlı temas halinde hakemler devreye girip sporcuları diskalifiye etme hakkına sahiptir.
* Her sporcunun uyması gereken diğer kurallar ise organizasyonun verdiği boneleri takmak, yarış numaralarını kol ve bacaklarına yazmaktır. Numarası gözükmeyen ve bone takmayan sporcular için de yine diskalifiyeye varan yaptırımlar uygulanabilir. Sporcuların haksız avantaj sağlayan ve profesyonel yüzmede de yasaklanan teknolojik mayoları kullanmaları yasaktır.
BİSİKLET
* Bisiklet yarışlarında kural listesinin başında kask takmak gelir. Dünyada tüm amatör ve profesyonel bisiklet yarışlarında kask takma zorunluluğu bulunduğu için kasksız bir sporcu doğrudan diskalifiye edilir. Aynı zamanda sporcular, bisiklete geçerken kendilerine daha önce verilmiş olan numaraları değişim alanında sırtlarına takmak zorundadır.
* Bisikletleriyle birlikte değişim alanından yürüyerek çıkan sporcular, alandan çıkışla beraber bisikletlerine binerler. Alandan bisiklete binerek çıkmak da ceza gerektiren hareketler arasındadır.
* Bisiklet yarışlarında zamana karşı etaplarda uygulanan kural, triatlonda da geçerlidir ve bir öndeki sporcuyu yakından takip etmek yasaktır. Rakibin rüzgar kanalına girip enerji tasarrufu yapmayı sağlayan drafting için kural 10 metredir. Bir sporcu, bisiklet üzerinde diğerine 10 metreden fazla yaklaşamaz. Eğer hakemler bunu fark ederse rakibi geçmesi veya 10 metre mesafeye gerilemesi için sporcuyu uyarır. İlk uyarının ardından tekrar ihlal gerçekleşirse 1 dakikalık bekleme cezası verilir. Bisiklet gibi hızın ve ritmin çok önemli olduğu bir branşta 1 dakikalık ceza, yarışı kaybetmeye sebep olabilecek bir dezavantajdır.
KOŞU
* Koşu yarışlarında da değişim bölgesine girmek zorunludur. Her sporcu, değişim bölgesine bisikletini, kaskını ve bisiklet ayakkabısını bırakıp koşu ayakkabısını giyerek yola devam eder. Organizasyona bağlı olarak değişim bölgesi, yüzmeden bisiklete geçilen bölgeyle aynı yerde de olabilir.
* Yüzmede vücuda yazılan, bisiklette ise sırta takılan numaralar koşuda ise sporcuların göğsünde yer alır.
* Koşuda sporculara dışarıdan hiçbir destek sağlanamaz, standart bir atletizm yarışındaki gibi koşu kuralları geçerlidir. Çok sıcak veya nemli havalarda resmi serinleme istasyonlarında su ve yiyecek desteği verilebilir. Eğer resmi alanlar dışından su ve yiyecek takviyesi belirlenirse sporcular ceza alır.
