Koca bir sene daha tamamlanmaya yaklaşırken, caddeler, sokaklar, evler yeni gelen yıl için süsler içerisinde ışıl ışıl bir karşılamaya hazır. 2021 senesinin son günü 31 Aralık Cuma gecesinde bütün dünya 2022 yılına umut ve sağlık dolu temennilerle girecek. Yeni seneye iyi niyetlerle girmek pek çok yerde ritüel olsa da Noel, çoğunlukla Hristiyan dinine mensup kişiler tarafından Hz. İsa'nın doğumunun kutlandığı bir bayram. Noel, 'Christmas' olarak da bilinir. Noel baba da bu bayram ile tanınır.
Noel, genellikle batı kiliselerinde, her yılın 24 Aralık gecesinde, doğu kiliselerinde ise 6 Ocak'ta kutlanır. Tarihlerde görülen ayrılık, eski çağlarda kullanılan takvim farklılığından kaynaklanır. Noel, 'Doğuş Bayramı', 'Kutsal Doğuş' ve 'Milat Yortusu' olarak da biliniyor. 20. yüzyılın başlarından itibaren Noel, Hristiyan dinine mensup olmayanlar tarafından da kutlanan, dini motiflerinden uzak, arkadaşlarla ya da aileyle hediye alışverişlerinin gerçekleştiği, yaşam alanlarının süslendiği bir gelenek olarak kutlanmaya başlandı.
NOEL HANGİ DİNLERDE, NE ZAMAN KUTLANIR?
Bir Hristiyan bayramı olan Noel'i, Ortodoks, Katolik ve Protestan mezhepler, 25 Aralık tarihinde, Süryani, Habeş, Kıpti ve Ermeni gibi Doğu Ortodokslar ise 6 Ocak tarihinde kutlar. Bu bayramda Hz. İsa'nın doğumu kutlanır.
Ortodoks kiliselerinin bazıları, Noel’i Jülyen takvimine göre kutlar. Bunun nedeni, Gregoryen (Miladi) takvimin Katolik Papa XIII. Gregory tarafından düzenlettirilmiş olması. Öte yandan, Bazı Ortodoks kiliseleri miladi takvime geçince, Noel 25 Aralık’ta kutlamaya başlandı.
NOEL NE DEMEK?
Noel Bayramı için tüm dünyada kullanılan en popüler kelime olan Christmas, eski İngilizce'de 'Crist's mass' yani 'İsa'nın ayini' anlamına geliyor. Hollanda ve Belçika civarlarında kullanılan ve kökeni Flemenkçe olan, 'Kerstmis' ya da 'Krysttlid' kelimeleri de aynı anlamı ifade ediyor.
Noel kelimesinin bugünkü anlamının kaynağı, Fransızca “haber” anlamındaki 'nouvelle' kelimesi. Noel, ayrıca Almanca'da 'kutsal gece' anlamını taşır.
İsveç, Norveç, Finlandiya, Danimarka ve İzlanda gibi İskandinav ülkelerinde Noel Bayramı, 'Jul', 'Joulu', 'Jol' gibi aynı kökten gelen kelimelerle ifade ediliyor. Bu kelimeler eski Germen-İngilizce dilindeki 'Yule' sözcüğünden türedi. Yule kelimesi, 'Noel yortusu' anlamına gelir. Yortu, Hz. İsa'nın yaşamını, ölümünü, dirilişini ve azizlerin yaşamlarına yansımış olan erdemlerini anmak üzere kilisenin belirlediği kutsal günler tanımını karşılar.
NOEL NASIL KUTLANIR?
Hristiyanlar, Hz. İsa’nın doğum günü olan 25 Aralık öncesinde, 24 pencereli bölümleri olan ve Noel’e kadar olan günlerin geri sayıldığı bir 'advent takvimi' hazırlar.
Advent, Noel öncesi dört hafta anlamına gelir. Çocuklar için küçük sürprizler ve şekerlemelerin saklandığı pencerelerin her gün bir kapısı açılır. Bunun yanında Kasım ayının son Pazar gününden Noel’in son Pazar’ına kadar bir advent çelengi hazırlanır ve her Pazar bir tane olmak üzere teker teker 4 adet mum yakılır.
Noel yaklaşırken özellikle okullarda, çocukların oynadığı Hz. İsa’nın doğumunun anlatıldığı oyunlar sahnelenir. Amerika ve Avrupa’nın çeşitli kentlerinde; kilise, park ve sokaklarda yetişkin ve çocuk koroları ilahiler seslendirir.
Caddeler ve sokaklardaki çoğu mağazaların, evlerin, bahçelerin ve alışveriş merkezlerinin iç ve dış kısımlarında ışıklı ve süslü aydınlatmalar kullanılır.
NOEL BABA NEDİR?
Noel kutlamaları denince aklımıza ilk gelenlerden biri de Noel Baba figürüdür. Özellikle 24 Aralık gecesinde çocuklar, Noel Baba ile geyiklerinin geleceğine ve onlar için çam ağacının altına ya da aile fertlerinin isimlerinin yazılı olduğu Noel çoraplarının içine hediyeler bırakacağına inanırlar. Günler öncesinden mektuplara yazılan hediye istekleri; parklarda, alışveriş merkezlerinde ve sokaklarda sık sık karşılarına çıkan beyaz saçlı ve sakallı, göbekli, kırmızı renkli bir kıyafet giyen tonton bir dedeyi anımsatan Noel Baba’ya verilir.
Rivayete göre Kuzey Kutbu’nda yaşadığına inanılan Noel Baba, hazırladıkları oyuncakları, Noel gecesi ren geyiklerinin çektiği kızağına koyup evlerin bacalarından, pencerelerinden girerek çocuklar için bırakırmış. Bunun yanında özellikle Amerika’da Noel Baba ve geyikleri için evin bir köşesine süt ve kurabiye koyulur.
