8 gündür süren yangınlar geçtiği her yeri küle çevirdi. Milas'taki iki termik santral ise alevlerin arasında kaldı. Milas Belediye Başkanı Tokat, günlerdir yangının termik santrale sıçrayabileceğini açıklayarak acil müdahale çağrısı yaptı. Bölge halkı ise yaşanacak patlamaların ikinci bir felakete neden olmasından korkuyor. Elektrik Mühendisi Mehmet Özdağ ise 'iki kömürlü santrali koruyamayanlar nükleer santrali nasıl koruyacaklar?' diyerek 'asıl moral bozucu olayın bu olduğunu' belirtti.
HAVA ASAL
Milas günlerdir yanıyor ve Milas Belediye Başkanı Muhammet Tokat, 3 gündür söndürülemeyen alevlerin Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerine yaklaştığını, bu nedenle acil olarak havadan müdahale edilmesi gerektiğini belirtti.
Fakat Tokat'ın çağrıları sonuç vermedi ve yangın Kemerköy Termik Santrali'ne çok yaklaştı, Yeniköy Termik Santrali de her an alevler ile karşı karşıya gelebilir. Peki, termik santraller yangına teslim olursa neler yaşanır? Patlamalar olur mu? Santrallerdeki hidrojen depoları yeni bir çevre felaketine yol açabilir mi? Tüm bu soruları TMMOB Makine Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Üyesi Orhan Aytaç ve Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Özdağ KARAR'a yanıtladı.
Elektrik Mühendisi Mehmet Özdağ
İKİ SANTRALİ KORUYAMAMAK YANGININ KENDİSİNDEN DAHA VAHİM BİR DURUMDUR
Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Özdağ, kömürlü termik santralin güvenliğini sağlayamayanların nükleer santralin güvenliğini nasıl sağlayacaklarını merak ettiklerini kaydetti.
Termik santrallerde öyle patlayıcı maddeler kullanılmıyor. Bu santrallerin ana yakıtı kömür, o nedenle burada çok riskli bir durum söz konusu değil. Burada asıl dikkat çekilmesi gereken durum; günlerden beri devam eden yangın. Bu tür tesislerin güvenliğinin sağlanmış olması gerekir. Kaç gündür devam eden yangından böyle önemli tesisleri koruyamıyorsak, bu bence yangının kendisinden daha vahim bir durum. Günlerdir göstere göstere gelen yangında bu iki tesisi koruyamıyorsak o zaman Türkiye'deki santralların hiçbirinin güvenliği yok. Esas moral bozucu ve vahim olan budur. Kemerköy ve Yeniköy termik santrallerinin toplam maliyeti 1 milyar dolardır. Bu para milletin cebinden çıkacak. Buradaki zararların tümü bir şekilde bizlere yansıyacak. Yatırımcılara bir şey olmaz. Bu santrallerin ne kadar hidrojen depoladıklarını bilmiyoruz. Bize bu konuda bilgi verilmiyor. Hidrojen depolarının yangın tehlikesine karşı boşaltılmış olması gerekiyor.
OLASI BİR ELEKTRİK KRİZİNİ YANGINI YÖNETTTİKLERİ GİBİ YÖNETİRLER
Bu tesisler şu an bile güldür güldür çalışmaya devam ediyor. 2020 yılında bu tesisler, Türkiye'deki elektriğin yüzde 2'sini üretiyor. Bu rakam büyük değil, tolere edilir bir seviye ancak 2 Ağustos'ta Türkiye genelinde elektrik kesintileri yaşandı. 5 bin megawattlik enerji ihtiyacı yönetilemedi. Bu santraller 1000 megawatt enerji üretiyor. Bunu yönetebilecekler mi bilemiyorum. Yangını yönettikleri gibi yönetirler artık. Normalde bir elektrik kesintisinin yaşanmaması lazım ama yangın ile mücadelenin ne kadar basiretsizce yönetildiğiniz görüyoruz. Elektrik kesintisi olmaz diyemem.
İKİ KÖMÜRLE ÇALIŞAN SANTRALİ KORUYAMAYANLAR NÜKLEER SANTRALİ NASIL KORUYACAK?
Santrallerin fiilen yanmasından ziyade bunun güvenliğinin sağlanamaması bizim için daha büyük bir faciadır. Çünkü bundan sonra bizi neyin beklediğini bilemeyiz. Şu anda göstere göstere gelen yangına karşı önlem alamayanlar, yarın öbür gün başka santrallerde olası bir doğal afete ya da terör saldırısına karşı ne yapacaklar? Bunun moral etkisi daha yıkıcı. Bir kömürlü termik santrali yönetemeyenler, nükleer santralin güvenliğini nasıl sağlayacak?
Termik santrallerde bulunan hidrojen depolarının olası bir patlamada çevre felaketine yol açıp açmayacağı sorusunu yanıtlayan TMMOB Makine Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Üyesi ve Termik Santral Uzmanı Orhan Aytaç önemli tespitlerde bulundu:
BU SANTRALLER 2020'DE ÖZELLEŞTİRİLDİLER VE YATIRIMLAR YAPILMADAN FAALİYETE GEÇİRİLDİ
Yangın bölgesinde iki ayrı termik santral var. Biri Yeniköy, diğeri Kemerköy. İkisi de çok kısa bir süre önce özelleştirildi. Birini İC İçtaş diğerini de Limak satın alarak işletmeye başladı.
Bu santraller çevre yatırımlarını tamamlamadan üretimine izin verilen santrallardır. Bacalarından ve katı atıkları ile çevreye çok büyük zarar veriyorlar. 2020 yılında Cumhurbaşkanı tarafından veto edilen Çevreden Muafiyet Yasası'na göre, çevre yatırımlarını yapmaları lazımdı. Bunlar tamamlanmadan üretime başladılar. Çevre yatırımları derken örneğin bir baca gazı arıtma sistemi vardır. Bu sistem santralin bacasından çıkan dumanın içindeki çevre ve insan sağlığı için zararlı kimyasalları arıtan, temizleyen ve çevre mevzuatındaki minimum değerleri çeken sistemdir. Bu sistem, iyileştirilmeden santrallerin çalıştırılmasına izin verildi. Bu santrallerin katı atık depoları problemli. Santraller ormanlık alana katı atıklarını bırakıyor. Bu da yeraltı sularının ve toprağın zehirlenmesini de beraberinde getiriyor. Buna rağmen üretime geçip faaliyetlerini devam ettiriyorlar. Bu çok büyük sorun.
Gelen bilgilere göre, şu an yangın Kemerköy Santrali'ne çok yaklaşmış durumda. Kemerköy 3 üniteden oluşuyor ve 630 megavat gücünde enerji üretiyor. Yeniköy ise 420 megavatlık kısmı aktif durumda. Dün gece 24.00'a kadar üretimin devam ettiğini biliyoruz. Ancak bugün çalışıp çalışmadığı konusunda ilgili bir bilgi yok, bunu biz göremiyoruz.
ÇEVRE FELAKETİ YAŞAMAYIZ
Petro kimya tesisi gibi bir patlama yaşanmaz diye umuyoruz. Termik santrallerde yangının etkisini artıracak yanıcı kimyasallar var. Örneğin jeneratörleri soğutmak için hidrojen var. Bunun yanında kömürün tutuşturulması için kullanılan mazot fuil oil var. Bunların boşaltılması çok önemli. Resmi bir açıklama yok ama bize gelen duyumlar, bu işlemin yapıldığı ve santraldeki hidrojen depolarının boşaltılarak suyla doldurulduğunu ve mazotun boşaltıldığı yönünde oldu.
KÖMÜRÜN BAŞKA YERDE DEPOLANMASI BÜYÜK ŞANS
Bunun yanında termik santrallin etrafındaki otların temizlendiği ve hendekler kazıldığı, şirketin arazöz ve itfaiye personeli takviyesi yaptığı yönünde bilgiler var. Bunların tamamı yapılması gereken; doğru uygulamalar.
Diğer yandan santralin ana enerji kaynağı kömür ile ilgili şanslı bir durum var. Genelde kullanılacak kömür termik santrallerin hemen yanında depolanırken, Kemerköy'de depolama alanı kuş uçuşu yaklaşık 4-5 kilometre uzakta yapılmış. Bu nedenle risk daha da azalmıştır. 20 bin ton kömürün burada depolandığını tahmin ediyoruz.
YANGIN SANTRALE SIÇRARSA NE OLUR?
Santral beton ve çelikten oluşan bir yapı. Kendi yangın söndürme sistemleri var. Her şey kötü gitse ve söndürülemese dahi bir petrokimya tesisi gibi patlamalar vs beklemiyoruz. Santralde yaşanacaklar, yaşadığımız orman yangınının yanında küçük kalacaktır. Ancak bu nükleer bir santral olsaydı çok ciddi sonuçlara yol açabilirdi.
Büyük bir felaket beklemiyoruz ama ‘kömür santralleri durdurulsun' desek bile milli servettir, yine de çok üzücüdür, çevreye çok ağır olumsuz etkisi olmaz.
