Kurumlardaki liyakatsizlik ve keyfiliği gözler önüne seren Sayıştay raporları afete karşı hazırlıkta da sınıfta kaldığımızı gösterdi. Bilim insanları, sel riskinin arttığına dikkat çekerken Türkiye’deki 1051 köprünün uygunsuz biçimde inşa edildiği ortaya çıktı.
Coğrafyamızda yaşanan sel ve fırtınalar iklim değişikliğinin yol açtığı felaketlerin hangi boyuta ulaşabileceğini gösterdi. Uluslararası araştırmacılar, Türkiye’nin sel riskinin arttığına işaret etti. Sayıştay’ın Taşkın Risk Yönetimi 2022 denetim raporunda ise önemli tespitler yer aldı. İklim değişikliği, hızlı şehirleşme ve yanlış arazi kullanımına bağlı olarak afetlerin daha sık ve büyük yaşandığına dikkat çekildi. İmar planları yapılırken taşkın riski için DSİ’den görüş alınmadığı vurgulandı.
SADECE DÜZCE’DE 2500 RİSKLİ YAPI VAR
Bazı hidroelektrik santrali inşaatlarının DSİ denetim raporu olmadan başladığı belirtildi. Sayıştay denetçileri, derelerin üzerine inşa edilen 1051 köprünün ise uygunsuz olduğunu belirledi. En fazla uygunsuz köprünün yer aldığı bölgelerin en çok taşkın riski olan alanlarda bulunduğu kaydedildi. Düzce yaklaşık iki bin 500 taşkın riskli alanda bulunan yapı iller arasında zirvede yer aldı. Onu Rize 611, Sinop 462, Samsun 424, Trabzon 385, Giresun 356 ve Ordu 129 yapı ile takip etti.
Sayıştay Devlet Kurum ve Kuruluşları’na ait 2022 yılına ilişkin raporlarını açıklamaya devam ediyor. Raporlardaki detaylar ise kurumlardaki liyakatsizlik ve keyfilik gözler önüne serildi. Coğrafyamızda yaşanan sel ve fırtınalar iklim değişikliğinin yol açtığı felaketlerin hangi boyuta ulaşabileceğini gösterdi. Uluslararası araştırmacılar, Türkiye’nin sel riskinin arttığına işaret etti. Sayıştay’ın Taşkın Risk Yönetimi 2022 denetim raporunda ise afete karşı hazırlıkta da sınıfta kaldığımızı gösterdi. İklim değişikliği, hızlı şehirleşme ve yanlış arazi kullanımına bağlı olarak afetlerin daha sık ve büyük yaşandığına dikkat çekildi. İmar planları yapılırken taşkın riski için DSİ’den görüş alınmadığı vurgulandı.
HES’LERDEN DSİ SONRA HABERDAR OLDU
Sayıştay’ın 2022 yılına ilişkin raporlarında devlet kurumlarıyla ilgili yer alan dikkat çekici tespitlerden birinde, HES olarak bilinen hidroelektrik santrali inşaatlarında yapılan usulsüzlük dikkat çekti. Çevrede yaşayanlar için büyük riskler taşıyan HES barajlarının bazılarında Devlet Su İşleri’nin denetim raporu vermeden yüklenici firmaların inşaata başladığı ortaya çıktı. Bazı baraj inşaatlarından DSİ’nin birkaç ay sonra haberi olduğu da raporda yer aldı. Sayıştay’ın raporunda söz konusu barajların inşaatındaki usulsüzlükle ilgili yaptığı tespitler şöyle sıralandı:
SADECE İDARİ PARA CEZASI KESİLDİ
“Su Kullanım Anlaşması imzalanan tüzel kişiler ile DSİ arasında, yer teslimi yapılmadan ve denetim protokolü imzalanmadan inşaata başlandı. Söz konusu HES inşaatı Bölge Müdürlüğü tarafından birkaç ay sonra tespit edildi. Tespit edildikten sonra şirketin Su Kullanım Hakkı anlaşması iptal edilmedi, inşaat faaliyetleri durdurulmadı. Denetim yapılmadı, denetim masrafı da alınamadı. DSİ’nin izni olmadan başlayan HES inşaatı tespit edildikten sonra yalnızca idari para cezası kesildi. Çevresindeki yerleşim bölgeleri için de önemli riskler taşıyan barajlar şöyle:
“Pamukluk Barajı, Gökçeler Barajı, Kirazlıköprü Barajı ve Araç Barajı.”
OGME SELE KARŞI PLAN YAPMALI
Türkiye’nin eylül ayında İstanbul ve Kırklareli’de yaşamış olduğu ve yedi kişinin hayatını kaybettiği sel felaketleri sonrasından Sayıştay raporu dikkat çekti. Orman Genel Müdürlüğü’nün sele yönelik plan yapması gerektiği raporda vurgulanırken, Sayıştay, OGM’nin Devlet Su İşleri ile eşgüdümlü çalışmasını istedi. Yayımlanan raporda kurumun yeni bir Ulusal Yukarı Havza Sel Kontrol Eylem Planı’na ihtiyaç olduğu vurgulandı. OGM’nin daha önce 2013-2019 yılları arasında bir kontrol planı olduğu aktarılan raporda, “2019-2022 arasında ise erozyonla mücadele kapsamında sel kontrol çalışmaları yapılmaya devam edilmiş ancak bu çalışmalar bir eylem planı kapsamında yapılmadığı için riskli alanların belirlendiği ve kriterler ile önceliklendirmelerin uygulandığı bir çalışma programı çerçevesinde gerçekleştirilmemiştir” ifadelerine yer verildi.
BİNLERCE KÖPRÜ VE BİNA UYGUNSUZ YAPILDI
Sayıştay, Taşkın Risk Yönetimi 2022 yılı denetim raporunu yayımladı. Raporda, son yıllarda çok sayıda can kaybına neden olan su taşkınları ile ilgili çarpıcı tespitlere yer verildi. İmar planları yapılırken taşkın riski konusunda DSİ’den genellikle görüş alınmadığını veya DSİ’den alınan görüşe aykırı olarak imar planı hazırlandığına dikkat çeken Sayıştay denetçileri, DSİ’nin imar planlarının verilen görüşe uygun olarak hazırlayıp hazırlamadığını kontrol etmek gibi bir görevinin bulunmadığını vurguladı.
Denetçiler bu konuyla ilgili herhangi bir kurum veya kuruluşa da bir görev verilmediğine işaret etti. Dere yataklarının üzerinin taşkın riskini artıracak şekilde kapatıldığına dikkat çeken denetçiler, derelerin üzerine inşa edilen 1051 köprünün ise uygunsuz olduğunu belirledi. En fazla uygunsuz köprü müdahalesinin tespit edildiği illerin aynı zamanda taşkın riskinin de yüksek olduğu iller olduğunu belirten denetçiler, verileri paylaştı. Türkiye’de yaşanan taşkınlarda meydana gelen can ve mal kayıplarının sebeplerinden en önemlilerinden birinin dere yatakları ve taşkın sahalarındaki yapılaşma olduğu ifade edilen raporda, risk altında bulunan yapı sayısı da paylaşıldı.
İllere göre 2 bin 438 taşkın riskli alanda bulunan yapı ile Düzce liderliği elinde tutarken, Rize 611, Sinop 462, Samsun 424, Trabzon 385, Giresun 356, Ordu 129 yapı ile Düzce’yi takip etti. Denetçiler “Dere yataklarına hafriyat dökümünün önlenmesi için yürütülen faaliyetlerin yeteri kadar etkin olmadığı durumlar söz konusu” dedi.
