Kara para ve terörün finansmanıyla mücadelede başarısız ülkelerin yer aldığı gri listeden yine çıkamadık. Son dönemde organize suç örgütlerine yönelik kararlı operasyonlar yeterli görülmezken Uganda ve BAE listeden çıkarıldı. Bakan Şimşek’in Türkiye’nin durumunun hazirandaki toplantıya kaldığını söylemesi ise tepki çekti. “Bu listeye nasıl girdik, ne uğruna girdik?” eleştirisi yapıldı.
TÜRKİYE İLK SEFERİNDE LİSTEDE ÜÇ YIL KALDI
Türkiye, kara para aklama ve terörün finansmanıyla mücadelede yetersizlik nedeniyle 28 ay önce OECD’ye bağlı olan Mali Eylem Gücü’nün (FATF) gri listesine girdi. Yılda üç kez yaptığı toplantılarında suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanıyla mücadelede yetersiz kalan ülkeleri açıklayan FATF’ın listesinde Türkiye ile birlikte, BAE, Uganda, Burkina Faso, Haiti, Jamaika, Kamboçya, Panama ve Suriye’nin de olduğu ülkeler bulunuyor. Daha önce 2011 yılında gri listeye giren Türkiye, yapılan düzenlemelerin ardından 2014 yılında listeden çıkarılmıştı. Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek de Türkiye’nin ikinci kez gri listeden çıkmak için her çabayı göstereceğini açıkladı.
FATF’IN GRİ LİSTESİNE NİYE NE UĞRUNA GİRDİK
Türkiye listeden çıkmak için yeni dönemde suç örgütlerine operasyonları artırdı. Suç gelirlerinin aklanmasının önüne engeller koydu. Kripto varlıklar, kara para ve yasadışı bahise karşı düzenleme için adım atıldı. Çalışmalar Türkiye’yi listeden çıkaracağı beklentisini artırdı. Bu konuda Bakan Şimşek iyimser mesajlar verse de FATF son toplantısında Türkiye’yi listede tuttu, Uganda ve BAE’yi çıkardı. Şimşek Türkiye’nin durumunun haziranda yapılacak toplantıda değerlendirileceğini söyledi. Uzmanlar ise gri listeden çıkışın 2025’i bulacağını belirtti. Türkiye’nin iç savaşta olan Suriye ile birlikte listede kalmasına ise tepki yağdı. “İkinci kez gri listeye niye girdik, ne uğruna girdik?” eleştirisi yapıldı.
GRİ LİSTEDEN ÇIKIŞ HAZİRANA KALDI
Türkiye, Mali Eylem Görev Gücü’nün kara para aklama ve terörizmin finansmanı konusunda belirlediği kriterleri büyük ölçüde karşıladı. Ancak BAE, Uganda, Bardabos gibi ülkeler ise gri listeden çıkarken Türkiye çıkamadı. FATF, Türkiye’nin terörizmin finansmanına yönelik hedefli mali yaptırımların uygulanmasını geliştirdiğini aktardı. Hazine Bakanı Şimşek, teknik çalışmaların başarıyla tamamlandığını belirterek, “Haziran ayında yapılacak yerinde denetimle gri listeden çıkma süreci tamamlanacak” dedi.
Kara paranın aklanması mücadelesinde yapması gereken ödevleri yapmayınca ‘gri liste’ye alınan Türkiye, Paris’te yapılan toplantıda da gri listeden çıkarılmadı. Kara Paranın Aklanmasında Uluslararası Mali Eylem Görev Grubunun (FATF) toplantısında Birleşik Arap Emirlikleri, Uganda, Bardabos gibi ülkeler ise gri listeden çıkarıldı. FATF, Paris’te, 21-23 Şubat’ta gerçekleştirilen Genel Kurulda alınan kararları açıkladı. Açıklamada, Ekim 2021’de Türkiye’nin Kara Para Aklama ve Terörizmin Finansmanı (AML/CFT) sisteminin etkinliğini güçlendirmek için FATF ile çalışma konusunda üst düzey siyasi taahhütte bulunduğu hatırlatıldı.
FATF’nin Şubat 2024 Genel Kurulunda, Türkiye’nin kurumun kara para aklama ve terörizmin finansmanı konusunda belirlediği kriterleri karşılamak için eylem planını büyük ölçüde tamamladığına dair ilk tespitini yaptığına yer verilen açıklamada, “FATF, kara paranın aklanmasının önlenmesi ve terörizmin finansmanı ile mücadele reformlarının uygulanmaya başlandığını ve sürdürüldüğünü, uygulamanın gelecekte de sürdürülebilmesi için gerekli siyasi kararlılığın devam ettiğini doğrulamak amacıyla yerinde bir değerlendirme yapılmasını talep etmektedir” ifadesi kullanıldı.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Türkiye’nin Mali Eylem Görev Gücünün gri listesinden çıkışı sürecinde son aşamaya gelindiğini belirterek, “FATF ülkemizin, kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadele sisteminin daha da güçlendirilmesi için oluşturulan Eylem Planı’nın tüm maddelerini tamamladığı kararına varmıştır. Böylece ülkemizin gri listeden çıkışı sürecinde son aşamaya gelinmiştir. Prosedür uyarınca FATF ekibi tarafından Türkiye’ye yapılacak ziyaret akabinde hazırlanacak değerlendirme raporu haziran ayındaki Genel Kurul toplantısında ele alınacak ve bu toplantıda ülkemize yönelik gri liste kararının kaldırılması bekleniyor” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek
‘TEKNİK ÇALIŞMALAR TAMAMLANDI’
Gri listeden çıkmak için teknik çalışmaların başarıyla tamamlandığı bilgisin veren Hazine Bakanı Mehmet Şimşek, gelinen aşamanın, Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı (MASAK) koordinasyonunda, başta Adalet, İçişleri ve Dışişleri Bakanlıkları olmak üzere tüm ilgili kurum ve kuruluşların yürüttüğü yoğun çalışmaların sonucu olduğuna işaret ederken, “Bu başarılı sonucun elde edilmesinde emeği geçen başta MASAK olmak üzere tüm kurum ve kuruluşlarımızın temsilcilerine teşekkür ediyorum.” ifadesini kullandı.
LİSTEDEN ÇIKMAK NEDEN ÖNEMLİ?
Türkiye’nin gri listede yer alması, yüksek dış finansman ihtiyacı sürerken büyük bir dezavantaj yaratıyor. Yabancı yatırımcılar ile kredi kuruluşları açısından Türkiye itibar kaybına uğruyor. Dış ticareti ve pazar paylarını da olumsuz etkileyen gri liste, şirketlerin de daha çok denetim ve yükümlülükle karşılaşmasına neden oluyor. Yatırımcı çekmek ve cari açığı azaltmak isteyen ekonomi yönetimi, Türkiye’nin finansman kaynaklarını olumsuz etkilediği düşünülen gri listeden çıkmak için gayret gösterildiğini vurguluyor. FATF’ın kriterlerine uyumsuz bulunan tek konu için de kripto varlıklara yönelik yasal düzenleme yapılacağını söyleyen Bakan Şimşek’e göre, ‘siyasi başka türlü mülahazalar olmayacaksa’ Türkiye’nin gri listede kalması için sebep kalmayacak.
TÜRKİYE NEDEN GRİ LİSTEYE ALINDI?
FATF Türkiye’yi Ekim 2021’de kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanını engellemede eksikleri olduğu gerekçesiyle gri listeye aldı. Geçen yıl yapılan değerlendirmeler sonucunda gri listede kalma durumunun da devam etmesine karar verildi. FATF, Paris’te, gerçekleştirilen 2024 Genel Kurulda Türkiye’nin kurumun kara para aklama ve terörizmin finansmanı konusunda belirlediği kriterleri büyük ölçüde karşıladığı sonucuna vardığını bildirdi. Türkiye’nin mali istihbarat birimi için kaynakları artırdığına işaret edilen açıklamada, ülkenin üretilen mali istihbaratın kullanımını artırdığı da hatırlatıldı. Açıklamada, Türkiye’nin riskler doğrultusunda daha karmaşık kara para aklanması soruşturmaları ve kovuşturmaları yürüttüğü ifade edilerek, ülkenin terörizmin finansmanına yönelik hedefli mali yaptırımların uygulanmasını geliştirdiği aktarıldı. FATF tarafından 2023 yılında paylaşılan raporda, Türkiye’nin 40 FATF standardının 39’unda uyumlu olduğu bildirilmişti. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) bünyesinde 1989’da kurulan FATF, kara paranın aklanmasıyla mücadeleye ilişkin tavsiye ve kuralları belirleyen örgüt konumunda bulunuyor. Türkiye’nin 1991’de üye olduğu FATF’nin 37 ülke ve 2 kurumdan oluşan toplamda 39 üyesi mevcut. Kurum, 11 Eylül saldırılarının yaşandığı 2001 yılından bu yana terörün finansmanının kontrolü görevini de yürütüyor.
KRİPTO VARLIKLAR YAKINDAN İZLENECEK
Kripto paralara düzenleme için çalışmalar devam ediyor. 31 Mart seçimlerinden sonra Meclis’e gelmesi planlanan düzenleme için kripto para piyasasında işlem vergisi alınması planlanıyor. TRT Haber’de yer alan habere göre, kripto para piyasasına gelecek düzenleme ile birlikte denetlenebilirliğin ve şeffaflığın sağlanması planlanıyor. Türkiye Mali Eylem Görev Gücü’nün gri listesinde yer alıyor. Bu listeden çıkmak için kripto para düzenlemesi yapılması gerekiyor. Kripto para ile kara para aklanmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.Kripto sektörüne ilişkin çalışma Ekonomi Koordinasyon Kurulu sonrasında yapılan toplantılarda da gündeme geldi.Bu kapsamda borsalara sermaye şartı getirilirken kuruluş sürecinde teminat istenecek. Kripto varlıkların ihraç ve dağıtımı, alım satım yapanların uyacakları ilkeler belirlenecek. Çalışmada kripto varlıklara hangi şartlarda hukuki nitelik kazandırılacağı belirlenirken kripto varlıkların belirli bir şifreleme ve algoritma üzerinden tanımlanmasının yasa teklifinde yer alacağı belirtildi. Ayrıca kripto varlıkların şifrelerinin kime ait olduğu net ifadelerle yasaya eklenecek.
