Amerikalılar Kasım ayında bir sonraki ABD başkanını seçmek üzere sandık başına gidecek. Beyaz Saray'ın Oval Ofisi'nde oturacak kişi, hem ülke içinde hem de küresel çapta insanların yaşamları üzerinde büyük bir etkiye sahip olacak. Uzmanlar, Trump'ın yeniden seçilmesinin İsrail-Filistin savaşını nasıl etkileyeceğini KARAR’a değerlendirdi.
SEMA KIZILARSLAN
Amerika’da 2024 seçimi 5 Kasım Salı günü yapılacak. Mevcut Başkan Joe Biden'ın adaylıktan çekilmesi ABD seçimlerini baştan aşağı değiştirdi. Haftalarca Demokrat Parti’nin başkan adayı olarak kalmakta ısrar ettikten sonra, baskıya boyun eğen ve yarıştan çekilen Biden’ın rakibi Eski ABD Başkanı ve Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayı Donald Trump. Trump'ın seçimi kazanması çok olası görülüyor.
New York Borsası'nda 'Biden' etkisi: Yükselişle başladı
Gazze’de aylardır dünyanın gözü önünde katliam yapan İsrail, 7 Ekim 2023'ten bu yana işgal altındaki Batı Şeria'da ve Doğu Kudüs'te 675'i çocuk, 9 bin 720'den fazla Filistinliyi gözaltına aldı. Yine İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze'de düzenlediği saldırılarda en az 15 bin 694’ü çocuk, 10 bin 279'u kadın olmak üzere 39 bin 794 Filistinli öldü, 89 bin 364 kişi yaralandı.
İsrail katliamı 290 gündür sürüyor! Gazze'de can kaybı 39 bini aştı
Peki, 4 ay sonra yapılacak ABD seçimlerinden çıkan sonuç Gazze’de yaşanan soykırımı nasıl etkileyecek?
Hukukçu Yunus Emre Erdölen ve London School of Economics Avrupa Enstitüsü’nde Araştırmacı, Ortadoğu uzmanı Dr. Selin Nasi, bu sorunun cevabını KARAR’a anlattı.
TRUMP, ÇATIŞMAYA ÇOK DAHA AÇIK BİR ORTADOĞU BULACAK
Selin Nasi, Trump’ın yeniden seçilmesi durumunda ABD'nin dış politikadaki önceliğinin Çin ile olan ekonomik ve siyasi rekabeti yönetmek olacağını söylüyor. Washington’un sınır ötesi askeri müdahalelerden kaçındığını ve Ortadoğu'da seçici siyasi angajmanını sürdüreceğini söyleyen Nasi, Trump’ın bölgedeki müttefik ülkelerle yapacağı anlaşmalar yoluyla gelişmeleri kendi çıkarları doğrultusunda yönlendirmeye çalışacağını anlattı:
“Trump yeniden seçildiği takdirde ABD’nin Ortadoğu’ya yönelik politikasında keskin bir değişiklik beklemiyorum. Bir taraftan dış politikada öncelik Çin’le ekonomik ve siyasi rekabeti yönetmek olacak. Washington sınır ötesi askeri müdahalelerden kaçınırken, Ortadoğu’ya seçici siyasi angajmanı devam edecek. Bölgedeki müttefik ülkelerle yapılacak anlaşmalar yoluyla, gelişmeleri çıkarları doğrultusunda yönlendirmeye çalışacak.
Ancak Trump yeniden başkanlık koltuğuna oturduğu takdirde bu kez karşısında çatışmaya çok daha açık bir Ortadoğu bulacak. Zira 7 Ekim saldırıları sonrası bölgedeki yaşanan gelişmeler güç dengelerini alt üst etti. Gazze’deki savaş Filistin sorununu yeniden uluslararası kamuoyunun gündemine taşıdı. Savaş sona erdikten sonra Gazze’nin yeniden inşasına paralel barışın koşullarının da müzakere edilmesi gerekiyor. Trump yönetiminin daha evvel öne sürdüğü Filistinlilerin yaşam koşullarının (yatırımlar ve mali destek ile) iyileştirilmesi karşılığında barışın tesis edilmesi fikrinin bugünkü konjonktürde başarıya ulaşması mümkün görünmüyor.”
TRUMP’IN İLK DÖNEM BAŞKANLIĞI DÖNEMİNDE İZLEDİĞİ POLİTİKALAR İSRAİL YANLISI DURUŞUNU ORTAYA KOYUYOR
Biden yönetimi ve Trump'ın İsrail-Filistin sorununa yaklaşımları karşılaştıran Nasi, Trump'ın izlediği politikaların İsrail yanlısı olduğunu ve 2024 seçimlerinde başkan yardımcısı adayı JD Vance'in de İsrail'e Gazze Savaşı'nda daha fazla destek verilmesinden yana olduğunu hatırlatıyor:
“Bildiğiniz gibi Biden yönetimi Gazze Savaşı süresince sergilediği İsrail yanlısı tutum sebebiyle (Gazze’deki can kaybı ve ağır yıkıma rağmen İsrail’e silah sevkiyatına devam etmesi, Netanyahu yönetimini dizginleyecek siyasi/askeri kozları kullanmaması gibi) gerek ABD içinde gerekse uluslararası kamuoyunda eleştirilere hedef oldu. Ancak Trump ikinci kez başkan seçildiği takdirde Washington’un İsrail-Filistin sorununda daha hakkaniyetli davranacağını söyleyemeyiz. Hatırlayalım, Trump işbaşına gelir gelmez yaptığı ilk icraatlardan biri İsrail’in müzakere sürecinde şiddetle karşı çıktığı İran’la nükleer Anlaşma’dan çekilmek oldu. Yine ABD, Trump’ın başkanlığı döneminde İsrail’deki büyükelçiliğini Kudüs’e taşıdı, İsrail’in Golan Tepeleri’nin ilhakını tanıma kararı aldı. 2020’de ABD’nin arabuluculuğunda BAE, Bahreyn ve İsrail arasında imzalanan İbrahim Anlaşmaları (daha sonra Fas, Sudan da katılmıştı) Körfez ülkelerinin İsrail’le ilişkilerini normalleştirirken Filistin meselesinin çözümünü bir ön koşul olmaktan çıkartmıştı. Dolayısıyla Trump’ın ilk dönem başkanlığı döneminde izlediği politikalar İsrail yanlısı duruşunu ortaya koyuyor. Kendisine 2024 başkanlık seçiminde başkan yardımcı adayı olarak seçtiği JD Vance de aynı şekilde İsrail’e Gazze Savaşı’nda daha fazla destek verilmesinden yana.”
BİDEN DÖNEMİNDE İZLENEN ORTADOĞU POLİTİKASI İSRAİL YANLISI BİR ÇİZGİYE KAYARAK DEVAM EDECEK
Trump'ın, Biden yönetimine kıyasla müttefiklerinin güvenliğini askeri güç kullanarak sağlama konusunda daha az istekli olduğunu ifaden Nasi, İran konusunda farklı bir tutum sergileyebileceğini anlattı:
“Trump yeniden seçildiği takdirde Biden döneminde izlenen Ortadoğu politikası daha İsrail yanlısı bir çizgiye kayarak devam edecek. İran konusunda tutum farklılığı olabilir. Trump Biden yönetimine kıyasla müttefiklerinin güvenliğini askeri güç kullanarak sağlama konusunda çok da istekli değil. 2019’da İran Suudi Arabistan’ın petrol kuyularına saldırdığında karşılık vermeyerek kendi güvenilirliğine gölge düşürmüştü. Bu bir bakıma bölgedeki müttefiklerini denge arayışına iten önemli bir kırılma noktasıydı. Trump’ın ikinci dönem başkanlığında bu tutumunun devam edip etmeyeceğinin İran tarafından test edilmesini bekleyebiliriz.”
TRUMP'IN BAŞKAN YARDIMCISI MİKE PENCE, TRUMP'TAN DA DAHA İSRAİLCİ
Hukukçu Yunus Emre Erdölen, Trump’ın hem toplumsal tabanının hem de geçmişinin daha İsrail yanlısı olduğunu hatırlattı:
“Trump ve Biden'ın İsrail'i destekleme konusundaki yaklaşımları benzer görünüyor; Demokratlar ve Cumhuriyetçiler bu konuda birbirleriyle yarışıyorlar. Ancak Trump, hem tabanı hem de geçmişi itibarıyla çok daha güçlü bir İsrail destekçisi. Örneğin, Filistinlilere yönelik yardımların askıya alınması söz konusu olabilir ya da İsrail'e yönelik tamamen hiçbir kırmızı çizgi olmadan destek ve eleştiri olmadan destek verilebilir. Özellikle Trump'ın başkan yardımcısı Mike Pence, Trump'tan da daha İsrailci biri. Trump, en azından arada Netanyahu'yu eleştiriyordu; ancak Pence tamamen İsrail'i destekleyen bir yaklaşım sergiliyor.”
TRUMP'IN SEÇİLMESİ İSRAİL'İN DAHA DA SINIRSIZ BİR ŞEKİLDE HAREKETE GEÇMESİNİ TETİKLEYEBİLİR
Erdölen, demokratların şu an iktidarda oldukları için Amerika'nın resmi politikası dışına çıkmadıklarını ancak iktidarı kaybederlerse İsrail'i sert bir şekilde eleştiren isimlerin ortaya çıkabileceğini ve bunun ikiyüzlülük olarak değerlendirilebileceğini vurguladı:
“Burada önemli olan, Cumhuriyetçilerin en sıkı destekçileri olan evangelistlerin konumu. Evangelistler, İsrail'in çıkaracağı büyük bir savaş sonucunda yeni bir dünya düzenine inanıyorlar. Bu yüzden, İsrail'in başlatacağı savaşın büyütülmesini istiyorlar. Bu durum, Trump'ın seçilmesi halinde İsrail'in daha da sınırsız bir şekilde harekete geçmesini tetikleyebilir. Trump'ın seçilmesi, bugüne kadar İsrail'i destekleyen Demokratların bile İsrail'i eleştirmeye başlamasına yol açabilir. Bu da oldukça ilginç bir durum olacaktır. Şu anda Demokratlar iktidarda oldukları için Amerika'nın resmi politikası dışına çıkmıyorlar, ancak muhalefete geçerlerse İsrail'i sert bir şekilde eleştiren isimlerin ortaya çıkmasını görebiliriz. Bu durum, ikiyüzlülük olarak değerlendirilebilir.”
