Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’na basın özgürlüğünü kısıtlama yetkisi veren düzenlemeyi iptal eden Anayasa Mahkemesi, kararını hem sitesinden hem de sosyal medya üzerinden kamuoyuna duyurdu. Ancak aynı saatlerde önce paylaşım silindi, sonra site erişime kapandı. Tepkiler üzerine gerekçe olarak “İnternet trafiğindeki yoğunluk” gösterildi.
ANAYASA MAHKEMESİ’NİN SİTESİNE SAATLERCE ULAŞILAMADI
Anayasa Mahkemesi’nin, İletişim Başkanlığı’nın basın ve ifade özgürlüğüne müdahale edebilecek bazı yetkilerini iptal etmesine ilişkin geçmişte verdiği hüküm, 2 Ağustos 2024 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı. Karar AYM’nin internet sitesinde yayınlandıktan kısa süre sonra kaldırıldı. Ardından yüksek mahkemenin sitesine bir süre erişim sağlanamadı. Yaşanan süreç gündem olunca AYM ‘İnternet trafiğinde yoğunluk yaşandı’ açıklaması yaptı.
İLETİŞİM BAŞKANLIĞI: AYM KARARI ÇALIŞMALARI ETKİLEMEZ
İlerleyen saatlerde siteye erişim sağlandı ancak tartışmalar dinmedi. Hükümet kanadından geçmişte yapılan “AYM en yüksek yargı mercii değil” açıklamaları hatırlatıldı. Son yaşananlar ‘mahkemenin itibarını zedeleyen bir gelişme daha’ şeklinde yorumlandı. İletişim Başkanlığı’ndan AYM’nin kararına ilişkin yapılan açıklamada da ‘Dezenformasyonla Mücadele Merkezi’nin çalışmaları açısından herhangi bir sonuç doğurmaz’ ifadesi kullanıldı.
57 MİLYON KİŞİYE INSTAGRAM KARARTMASI
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu, Instagram’a erişim engeli getirdi. Kurum ‘katalog suçlara uyulmamasını’ gerekçe gösterdi. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ‘57 milyon insanın kullandığı bir platforma erişimin kapatılması sansür’ tepkisini gösterdi. Karar sonrası İletişim Başkanı Altun’un “Haniye için taziye mesajlarını engelleyen Instagram’ı kınıyorum” açıklaması hatırlatılarak ‘Ali kıran baş kesen tavrı kabul edilemez’ denildi.
ANAYASA MAHKEMESİ ‘YOK HÜKMÜNDE’
İletişim Başkanlığı’nın ifade özgürlüğüne dönük bazı yetkilerini iptal eden Anayasa Mahkemesi, Resmi Gazete’de yayımlanan kararı sitesinden duyurdu. Ancak saatler sonra önce paylaşım silindi ardından siteye ulaşılamadı. Tartışma yaratan durum karşısında hükümet kanadından gelen ve AYM’nin statüsünü tartışmaya açan açıklamalar hatırlatıldı. ‘Yüksek mahkemeye sansür demokrasiyi karartır’ tepkileri yöneltildi.
Anayasa Mahkemesi, CHP’nin yaptığı “İletişim Başkanlığının 17 Eylül 2020 tarihli ve 66 numaralı İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin bazı maddelerinin Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptali ve yürürlüğünün durdurulmasına ilişkin” başvurusunu inceleyerek, karara bağladı. CHP’nin dava dilekçesinde, “Kurallarla, Başkanlığa verilen stratejik iletişim ve kriz yönetimine ilişkin görevlerin, haberleşme ve basın özgürlüğüyle ilgili olması nedeniyle kanunla düzenlenmesi gerektiği, temel hak ve özgürlüklerin Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenemeyeceği, kurallarda öngörülen görevler kapsamında alınacak tedbirlerin genel çerçevesinin ilke ve esaslarının belirlenmediği ve kuralların Anayasa’ya aykırı olduğunu” belirtilmişti. Davaya konu olan kurallarda ise “Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik iç ve dış tehdit unsurlarını analiz ederek stratejik iletişim ve kriz yönetimi açısından gerekli tedbirleri uygulamanın ve Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı yürütülen psikolojik harekât, propaganda ve algı operasyonu faaliyetlerini belirleyerek her tür manipülasyon ile dezenformasyona karşı faaliyette bulunmanın, İletişim Başkanlığı bünyesinde ihdas edilen Stratejik İletişim ve Kriz Yönetimi Dairesi Başkanlığının görevleri arasında olduğunun düzenlendiği” ifade edildi. AYM, söz konusu kuralların düzenlendiği 66 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 5’inci maddesiyle 14 numaralı İletişim Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne eklenen 6/A maddesinin c ve ç bentlerinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verdi.
AYM KARARI ÖNCE PAYLAŞILDI SONRA SİLİNDİ
Mahkemenin kararında, “Anayasa’nın 104. maddesinde, ‘Anayasa’nın İkinci kısmının Birinci ve İkinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle Dördüncü Bölümü’nde yer alan siyasi haklar ve ödevlerin Cumhurbaşkanlığı Kararnameleriyle düzenlenemeyeceğinin belirtildiği” vurgulandı. Anayasa Mahkemesi, iptal kararını resmi X hesabından da paylaştı ancak paylaşım bir süre sonra silindi. Instagram hesabına erişim yasağı getirildiği gün Resmi Gazete’de yayımlanan kararın X hesabından silinmesi dikkati çekti. AYM’nin internet sitesine de bir süre erişim sağlanamadı. AYM önce “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin bazı kurallarını iptal eden 2020/88 esas sayılı kararımız 2/8/2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmış olup erişime açıktır. İnternet trafiğindeki yoğunluk nedeniyle sitemize erişim şu anda sağlanamamaktadır” açıklamasını yapmıştı. Daha sonra Web sitesine konulan açıklamada sitenin bakıma alındığı duyuruldu.
INSTAGRAM’A ERİŞİM ENGELİNE ‘SANSÜR’ TEPKİLERİ
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), sosyal medya platformu Instagram’a erişimi engelledi. BTK’nın resmi web sitesinden sorgulama yapıldığında, fotoğraf ve video paylaşma uygulaması Instagram’a erişim engeli getirildiği açıklaması yer aldı. Sitede, “instagram.com, 02/08/2024 tarihli 490.05.01.2024.-608983 sayılı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu kararıyla erişime engellenmiştir.” ifadelerine yer verildi. İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Hamas’ın Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye’nin ölümünden sonra yayımladığı mesajda, Instagram’ın Haniye ile ilgili paylaşımları engellediğine işaret ederek, “Heniye’nin şehadeti dolayısıyla insanların taziye mesajı yayınlamasını herhangi bir gerekçe göstermeden engelleyen sosyal medya platformu Instagram’ı da şiddetle kınıyorum. Bu çok açık ve net bir sansür girişimidir” ifadelerini kullanmıştı. Ulaştırma Bakanı Abdulkadir Uraloğlu “Katalog suçları çerçevesinde kendilerini uyardık ancak gerekli karşılığı bulmadığımız için de bir erişim engeli getirdik. Yerine getirdikleri zaman bu erişim yasağını kaldırmış olacağız” dedi. Karara her kesimden tepki yağdı. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu “Yasaklayarak çözemezsiniz. Bakın biz yöntem bulduk ve hala erişiyoruz. Yaptığınız da yanınıza kalıyor. Bu kısıtlamayı özgürlüklere yapılan bir müdahale olarak görüyorum” dedi. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti de, Instagram ile Anayasa Mahkemesi’nin internet sitesine erişim engeline tepki gösterdi. TGC Yönetim Kurulu adına yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı: 57 milyon insanın kullandığı İnstagram’a erişimin kapatılması sansürdür. Aynı şekilde İletişim Başkanlığı’nın dezenformasyonla mücadele için attığı adımların basın hürriyetine müdahale olduğuna karar veren AYM’nin sitesine erişimin engellenmesi de kabul edilemez.
