Döviz kurundaki gelgitler nedeniyle ilaç sektöründe yaşanan sıkıntılar hayati tehlike yaratacak boyuta ulaştı. Ölümcül ve ağrılı hastalıklarla boğuşanların eczanede bulamadığı ilaçlar artık sosyal medya üzerinden kurulan platformlarda satılıyor. KARAR tedavi amaçlı üretilen ancak ihtiyacı olan hastaların ulaşamadığı bu ilaçların uyarıcı ve uyuşturucu olarak yüksek ücretler karşılığında satıldığını ortaya çıkardı.
BÜŞRA CEBECİ
Sektördeki kur problemi sebebiyle firmalar, Türkiye’ye kısıtlı ilaç göndermeye devam ediyor. Hal böyle olunca kırmızı ve yeşil reçeteli pek çok ilaç, sosyal medya platformları üzerinden yüksek ücretler karşılığında zehir tacirlerince yasadışı yollarla satılıyor. Madde bağımlıları ise, uyuşturucu etkisi yapan pregabalin etken maddeli ilaca internette kolayca ulaşabiliyor.
Ekonomide yaşanan sıkıntılar, yaşamın her alanına olumsuz şekilde yansıyor. İlaç sektörü de onlardan biri. Fiyatlamada euro kurunun 2024 yılı boyunca 17,5483 TL olarak belirlenmesi sebebiyle çoğu firma, Türkiye’ye kısıtlı ilaç gönderiyor. Bazı ilaçlar ise hiç gelmiyor. Eczacı depodan, hasta eczaneden ilacı tedarik edemeyince karaborsacılara gün doğuyor. Yasadışı şekilde satılan ilaçlar da toplum sağlığını tehdit eder hale geliyor. Sahte ilaçlar piyasaya sürülürken özellikle antidepresan-ağrı kesici kategorisinde bulunan pek çok ilaç, uyuşturucu satıcıları tarafından fahiş fiyatlarla satılıyor. Bu ilaçlar, uyuşturucu ya da uyarıcı etkisine sahip ve bağımlılığa yol açabiliyor.
‘YOK İLAÇ’ KRİZİNİN EN BÜYÜK NEDENİ DÜŞÜK KUR
Düşük kur krizi nedeniyle ilaç firmaları, Türkiye’ye sevkiyatı her geçen gün kısıtlıyor. Eczacı ilaç deposundan, hasta ise eczaneden ilacı tedarik edemeyince karaborsacılara gün doğuyor. Kırmızı ve yeşil reçeteli pek çok ilaç sosyal medya platformları üzerinden yasadışı yollarla peynir ekmek gibi satılıyor. Hastalar, eczaneler aracılığıyla ilaca erişemezken, ilacı sadece uyarıcı-uyuşturucu etkisinden dolayı kullanan kişiler Telegram başta olmak üzere sosyal medya platformları üzerinden kurulan kanallar aracılığıyla kolay bir şekilde gerçek fiyatının çok üzerinde ulaşabiliyorlar.
ANTİDEPRESAN VE AĞRI KESİCİLER İLK SIRADA
Satılan ilaçlardan en fazla talep Pregabalin etken maddesi olanlara var. Bu ilaçlar nöropatik ağrılarda, fizik tedavi ve ortopedik rahatsızlıklarda meydana gelen aşırı ağrıların kontrolünde kullanılıyor. Ayrıca antidepresan-ağrı kesici kategorisinde bulunan, uyuşturucu ya da uyarıcı etkisi olan ve bağımlılık etkisi yapan pek çok ilaç da uyuşturucu satıcıları tarafından fahiş fiyatlarla satılıyor. KARAR’a yasadışı faaliyetin büyük bir istismara neden olduğunu söyleyen Eczacılar Birliği Eski Başkanı Çolak ‘Bu nedenle doktorlar ilaçları reçete ederken çekimser kalıyor’ dedi.
DOKTORLARA BASKI:
Telegram kanalları üzerinden erişimi oldukça kolay olan söz konusu ilaçlara vatandaşın kanuni yollardan ulaşması günden güne zorlaşıyor. İlaçların madde bağımlıları arasında yaygınlaşması, doktorların üzerindeki baskıyı artırıyor. Böylelikle hastalar ilaçları tedarik etme dışında bir de reçete ettirme konusunda zorluk yaşıyor. KARAR’a konuşan Türk Eczacılar Birliği eski Başkanı Erdoğan Çolak “Bazı hastalar, reçeteleri suistimal ederek ilaçları satıyor. Doktorlar, bu ilaçları reçete ederken çekimser kalıyor” dedi. Sektördeki krize dair çözüm önerileri sunan Çolak “İlaç tedarikinde Türkiye’deki firmaların üretimiyle sorun çözülebilir. Devletin firmaları desteklemesi ve teşvik etmesi önemli. Hastaların mağduriyeti giderilince kimse yasa dışı yollara tenezzül etmez. Ayrıca bağımlılık yapan ilaçların yasa dışı kullanımının devlet tarafından denetlenmesi kadar gündeme getirilmesi de lazım. Çünkü ciddi fiziksel tehlikeleri mevcut” ifadelerini kullandı.
DÜNYADA PREGABALİN ALARMI:
Madde bağımlıları arasında yaygınlaşan pregabalin etken maddesi olan ilaçlar; nöropatik ağrılarda, fizik tedavi ve ortopedik rahatsızlıklarda meydana gelen ağrıların kontrolünde kullanılıyor. Bu tür ilaçları uzun süre kullanan hastalarda, ilacın yoksunluk etkileri oldukça ağır geçiyor. Güçlü bir bağımlılık etkisi yaratan ilaç, alınmaması halinde epileptik (sara) nöbeti benzeri belirtiler, huzursuzluk, sinirlilik, uykusuzluk, keyifsizlik, zevk alamama, endişe hali, çarpıntı ve terleme gibi emareler gösterebiliyor. Nature Communications dergisinde yayımlanan bir araştırma, pregabalin ve benzer bir diğer ilaç olan gabapentin kullanımının dünya genelinde 2008-2018 arası dört katına çıktığını ortaya çıkarmıştı.
Aynı araştırmaya göre; İngiltere’de 2022’de sekiz milyon reçeteli pregabalin satıldı ve aynı yıl gerçekleşen 441 ölüm bu ilaçla ilişkilendirildi. Vakaların çoğunlukla bu ilacın başka uyuşturucularla birlikte kullanıldığı durumlarda görüldüğü tespit edildi. Hayatını kaybedenlerin büyük kısmı ilacı reçetesiz edinmişti.
Madde bağımlıları, yasa dışı pek çok kanal üzerinden bu ilaçlara erişim sağlayabiliyor. ABD ve İngiltere’de olduğu gibi Türkiye’de de yeşil reçete ile hastalara verilen ilaç, Orta Doğu ülkelerinde reçetesiz satılabiliyor. Çoğu yasaklı madde tedarikçisi de bu ilaçları bu ülkelerden Türkiye’ye sokarak satışa sunuyor. Geçtiğimiz günlerde Edirne’de sadece bir operasyonda 17 bin 460 adet Pregabalin etken maddeli ilaç ele geçirilmişti.
