Lancet 2024 Raporu, iklim değişikliğinin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin rekor düzeye ulaştığını gösterdi. 2023, aşırı sıcak hava dalgaları, kuraklıklar ve orman yangınlarıyla en sıcak yıl olarak kaydedilirken, sıcağa bağlı ölümler ve iş gücü kayıpları önemli ölçüde arttı. Türkiye'de bebekler ve yaşlılar 2023'te uzun süre sıcak hava dalgalarına maruz kalırken, ülke genelinde büyük iş gücü kaybı yaşandı.
Dünya genelinde hızla değişen iklim koşullarının insan sağlığı üzerindeki tehditlerinin rekor seviyelere ulaştığı açıklandı. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) gibi 57 akademik ve uluslararası kurumun katkılarıyla hazırlanan Lancet Sağlık ve İklim Değişikliği Geri Sayım 2024 Raporu, küresel iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkilerine dair çarpıcı bulguları ortaya koydu. Raporda, izlenen 15 göstergeden 10’unun yeni rekor seviyelere ulaştığı belirtildi.
2023: EN SICAK YIL VE FELAKETLERLE GELEN TEHDİTLER
Rapora göre, 2023 yılı, aşırı sıcak hava dalgaları, kuraklıklar, orman yangınları, fırtınalar ve sellerle insanların yaşamı, sağlığı ve geçim kaynakları üzerinde ciddi etkiler bırakan en sıcak yıl olarak kaydedildi. İnsanlar, sağlıklarını tehdit eden aşırı sıcaklıklara 2023 yılında 50 gün daha fazla maruz kaldı. Ayrıca, küresel kara alanlarının yüzde 48’i aşırı kuraklık etkisi altında kaldı.
Özellikle 65 yaş üstü bireylerde sıcağa bağlı ölümler, 1990’lı yıllardaki seviyelere göre yüzde 167 artış gösterdi. Ayrıca, hafif açık hava aktiviteleri yapan bireylerin rekor düzeyde ısı stresine maruz kaldığı belirtildi. Bu durum, dünya genelinde 512 milyar iş gücü saatinin kaybına yol açarken, bu kayıp 1990’lar ortalamasına kıyasla yüzde 49 artış gösterdi ve 835 milyar dolarlık ekonomik kayıp olarak hesaplandı.
İKLİM KAYNAKLI SAĞLIK TEHDİTLERİ ARTIYOR
Son 10 yılda, küresel kara alanının yüzde 61’inde aşırı yağış olaylarının arttığı gözlemlenirken, bu durum sel, bulaşıcı hastalık ve su kirliliği risklerini yükseltti. Aynı zamanda, daha sık görülen sıcak hava dalgaları ve kuraklıklar, dünya genelinde 2022 yılında 151 milyondan fazla insanın gıda güvensizliği yaşamasına neden oldu.
Raporda ayrıca, sivrisinek kaynaklı bulaşıcı hastalıkların iklimsel uygunluk alanlarının genişlediğine dikkat çekildi. 2023 yılı, 80’den fazla ülkede rekor seviyede dang humması vakalarının görüldüğü bir yıl oldu.
TÜRKİYE ÜZERİNDEKİ ETKİLER
Türkiye, iklim değişikliğinin etkilerini ciddi şekilde hisseden ülkeler arasında yer aldı. 2014-2023 döneminde Türkiye’de bebekler ve 65 yaş üstü yetişkinler sırasıyla yılda ortalama 14,8 gün ve 13,7 gün sıcak hava dalgalarına maruz kaldı. Bu süre, 2023 yılında ise 24,8 gün ve 21,9 güne kadar çıktı.
Ayrıca, aşırı sıcaklığa bağlı iş gücü kaybı 471 milyon iş saati olarak kaydedildi ve bu kayıp, 1990-1999 dönemi ortalamasına göre yüzde 14’lük bir artışı temsil etti. Türkiye’de iş gücü kapasitesindeki azalmadan kaynaklanan potansiyel gelir kaybının ise 846 milyon dolar olduğu tahmin ediliyor. Ülkenin yüzölçümünün büyük bir bölümü 2019-2023 yılları arasında düzenli olarak kuraklık yaşadı; özellikle yüzde 43,3’lük bir alanda en az üç ay süren kuraklık gözlemlendi.
'FOSİL YAKIT YATIRIMLARI SAĞLIKLI BİR GELECEK ŞANSINI AZALTIYOR'
Lancet Countdown İcra Direktörü Marina Romanello, bu yılki bulguların sekiz yıllık süreçte kaydedilen en endişe verici veriler olduğunu belirtti. Romanello, fosil yakıtlara yapılan yatırımların devam etmesinin emisyonları artırdığını ve sağlıklı bir geleceğe ulaşma şansını azalttığını ifade etti. Lancet Countdown Eş Başkanı Anthony Costello da fosil yakıt ekonomisinden sıfır emisyonlu bir geleceğe geçiş için küresel bir dönüşümün kaçınılmaz olduğunu vurguladı. Costello, iklim değişikliği politikalarının merkezine insan sağlığının konulması gerektiğini belirtti.
Raporda, fosil yakıt endüstrisine yapılan trilyonlarca dolarlık yatırımların temiz enerji ve enerji verimliliğine yönlendirilmesiyle küresel ekonomiye fayda sağlayacak bir dönüşüm fırsatının doğabileceği ifade ediliyor.
