AYM’nin tutuklu Can Atalay’la ilgili ‘hak ihlali’ hükmünün gerekçesinin Resmi Gazete’de yayımlanması ‘hukuk garabetini’ yeniden gündeme taşıdı.
Kararda, Atalay’ın vekilliğinin düşürülmesinin yok hükmünde olduğu kaydedildi. AYM kararlarının kesinliğine vurgu yapan muhalefet ve barolar, hukuk devletinin daha fazla tahrip edilmemesi için gerekli adımların atılması gerektiğini belirtti.
Muhalefet partileri Can Atalay’ın milletvekilliğinin iade edilmesi gerektiğini belirtirken AYM kararı sonrası gözler TBMM’ye çevrildi.
‘YARGITAY 3. DAİRESİ’NİN HÜKMÜ HUKUKİ DEĞERLERDEN YOKSUN’
YM’nin ‘hak ihlali’ hükmüne rağmen Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin kararı TBMM’de okunarak Can Atalay’ın milletvekilliği düşürüldü. Atalay’ın avukatlarının yanı sıra muhalefet partileri de kararın iptali için AYM’ye başvurdu. Yüksek Mahkeme’nin 22 Şubat’ta verdiği yeni ‘hak ihlali’ hükmünün gerekçesi Resmi Gazete’nin 1 Ağustos tarihli sayısında yayımlandı. Yargıtay dairesinin hak ihlali kararını uygulamamasının ‘hukuki değerden yoksun olduğu’ kaydedildi.
ÖZEL: ATALAY TAHLİYE EDİLSİN MECLİS BAŞKANI KÜRSÜYE ÇAĞIRSIN
argıtay kararının TBMM’de okunmasıyla, Atalay’ın vekilliğinin düşmüş sayılamayacağı belirtildi. Gelişmenin, AK Partili Tuğrul Türkeş’in Kavala ziyareti gündemdeyken yaşanması dikkat çekerken Atalay’ın avukatı Deniz Özen “AYM kararları bağlayıcı” diyerek tahliye çağrısı yaptı. CHP lideri Özel de “Atalay hızlıca cezaevinden bırakılmalı. Meclis açılınca AYM kararı okutulup tutanaklara geçirilmeli. TBMM Başkanı’nca kürsüye davet edilerek yemin etmeli” dedi.
ATALAY İÇİN GÖZLER MECLİS’TE
AYM kararı sonrası gözler Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne çevrildi. Muhalefet partilerinin genel başkanları ve yöneticilerine göre, AYM kararıyla birlikte Atalay’ın milletvekilliğinin ‘derhal’ iade edilmesi gerekiyor. AYM’nin kararının, Atalay’ın tahliyesi ve Meclis’e dönüşü için yeterli olduğunu belirten CHP Grup Başkanvekili Gökhan Günaydın “An itibariyle Yargıtay’ın kararının yok sayılmasını öngören bir AYM kararı var. Bu durum Can Atalay’ın hem salıverilmesini hem de Meclis’e gelmesini gerektirir” dedi. Gazete Duvar’ın habertine göre Atalay’ın milletvekilliğinin iadesi için; çalışmalarına yaz arası veren Meclis’in olağanüstü toplantıya çağrılması da muhalefet partilerinin önündeki bir başka seçenek. Meclis İç Tüzüğü’ne göre Meclis’i olağanüstü toplantıya çağırmak için yeterli milletvekili sayısına sahip tek muhalefet partisi CHP. Günaydın ayrıca “Şu anda kapalı olan Meclis 15 Ağustos’ta Meclis Başkanının çağrısıyla bir günlüğüne açılacak. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’ın Genel Kurul’ hitap edecek. Bu oturumda AYM’nin hüküm cümlesini okuyarak kayda geçireceğiz” dedi. Uçum’un sözlerine de değinen Günaydın “Mehmet Uçum AYM kararını tanımadıklarını ifade etti. Bu Saray açıklamasına benziyor. Krizin başına dönüldü” ifadelerini kullandı.
HUKUK CIKMAZI
Anayasa Mahkemesi, 22 Şubat’ta TBMM tarafından vekilliği düşürülen Can Atalay için verdiği ‘milletvekilliğinin düşürülmesi yok hükmünde’ kararını önceki gece Resmi Gazete’de yayınladı. Aylar öncesinden alınan kararın Yüksek Mahkeme’de başkan değişikliğinden sonra açıklanması hukukun içinde yaşanan krizi gösterirken, farklı senaryolar da çizildi. Hukukçular ‘Muhalefet kararı TBMM’de okuyup vekilliğin canlandığını ilan edebilir’ derken, Beştepe’den yapılan açıklamada ‘AYM’nin icrai yetkisi yok’ görüşü savunuldu. CHP ise hukuk krizinde başa dönüldüğünü belirtti.
Anayasa Mahkemesi, oy çokluğuyla Gezi Davası’nda müebbet hapis cezasına çarptırılan ve Hatay’da TİP Milletvekili seçildikten sonra vekilliği düşürülen Can Atalay’ın milletvekilliğinin düşmesinin ‘yok hükmünde’ olduğuna karar verdi. AYM’nin 22 Şubat 2024’te verdiği Atalay kararının Resmi Gazete’de 5 ay 10 gün sonra yayınlanması ise dikkat çekti. AYM eski başkanı Zühtü Arslan döneminde verilen kararda şu ifadeler yer aldı: “TBMM’nin Genel Kurulu’nun 31.07.2024 tarihli 53. Birleşiminde Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 03.01.2024 tarihli ve E.2023/12611, Değişik İş. 2024/1 sayılı kararının ekte gönderildiğine dair anılan Daire Başkanlığı yazısının okunması suretiyle Hatay Milletvekili Şerafettin Can Atalay’ın milletvekiliğinin düşmesinin yok hükmünde olduğunun tespitine ve Anayasa’nın 85. maddesi uyarınca iptaline karar verilmesi talebi hakkında karar verilmesine yer olmadığına, Kadir Özkaya, İrfan Fidan, Muhterem İnce ve Yılmaz Akçil’in karşı oyları ve oy çokluğuyla 22/2/2024 tarihinde karar verildi.”
AYM KARARI UYGULANMAMIŞTI: Gezi Parkı eylemleri davasında yargılanırken milletvekili seçilen Can Atalay, AYM’nin 2 kez hak ihlali kararı vermesine karşın, karar Yargıtay tarafından uygulanmamış ve Atalay tahliye edilmemişti. Son olarak Atalay’ın vekilliği, Gezi davasında 18 yıl hapse mahkûm edildiğine ilişkin kararın TBMM Genel Kurul’unda okunmasıyla 30 Ocak ayında düşürülmüştü. Verilen karar farklı senoryıları ve tepkileri de beraberinde getirdi.
HUKUKÇULAR: VEKİLLİK CANLANABİLİR: AYM, Atalay kararını değerlendiren anayasa hukukçusu Doç. Dr. Tolga Şirin, AYM’nin gerekçeli kararında Can Atalay hakkında kesin bir mahkumiyet kararı olmadığını ve milletvekilliğinin düşürülmesinin fiilî (de facto) bir durum olduğunu tespit ettiğini yazdı. Şirin, kararın Anayasa’ya aykırılığın resmi kabulü olsa da çözüm getirmediğini belirtti. Şirin ‘fiilî sorunlara karşı çözümün fiilî olacağına’ dikkat çekerek, muhalefet partilerinin TBMM başkanvekillerinden birinin bu kararı okuyarak milletvekilliğinin yeniden canlandığını ilan edebileceğini söyledi. Avukat Akın Atalay ise Şirin’e katılarak, “Böyle bir karardan sonra yeni bir yasama işlemine gerek olmaksızın kendiliğinden milletvekilliği statüsüne kavuşmuş olmalıdır” değerlendirmesinde bulundu.
MECLİS’TE DE AYM ÇİĞNENİYOR: Karara ilişkin İstanbul Barosu Başkanı Av. Filiz Saraç da bir açıklama yaptı. Saraç “Karar sadece Anayasa’ya aykırılığı tespit etmemiştir. Anayasa Mahkemesi kararlarını tanımamazlığın TBMM çatısı altında yaşanıyor olması ile devletin temel niteliklerinden hukuk devletinin tahribinin en ağır örneklerinden birinin tespitini yapmıştır. Anayasa Mahkemesi Resmi Gazetede yayımlanan kararı ile Yargıtay Dairesinin uymama kararı veremeyeceğini belirterek, Hatay Milletvekili meslektaşımız Av. Şerafettin Can Atalay’ın kesin bir mahkumiyet kararı olmadığı halde milletvekilliğinin düşürülmesinin geçersizliğini tespit etti. AYM’nin verdiği karar uygulanmalı, Can Atalay serbest bırakılmalıdır” dedi.
BEŞTEPE: AYM’NİN İCRAİ ETKİSİ YOK: AYM’nin kararına Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Hukuk Kurulu Politikaları Başkanvekili Mehmet Uçum tepki gösterdi. Sosyal medya hesabından açıklama yapan Uçum, kararının hukuk dünyası içinde icrai bir etkisi olmayacağını savundu. AYM kararı için ‘yok hükmünde’ diyen Uçum “Anayasa Mahkemesi çoğunluğunun önceki ihlal kararlarını gerekçe göstererek ilgili milletvekilinin hükümlü olduğu dosya kararının kesinleşmediği sonucuna ulaşması pozitif hukuku tanımamak demektir. AYM çoğunluğu ısrarla adli yargının en üst karar organı olan Yargıtayca verilen ve aşamalardan geçmiş kararı kesinleştiren onama kararını keyfi olarak reddetmektedir. Anayasa gereği mümkün değil” dedi.
