ABD’de avukatlık yapan ve akademik çalışmalarını sürdüren Ahmet Yavuz Uşaklıoğlu,seçimlere iki ay kala gerçekleşen Trump-Harris münazarasını değerlendiriyor.
AHMET YAVUZ UŞAKLIOĞLU
ABD Başkanlık seçiminin kırılma noktalarından birisi başkanlık münazaraları olduğundan tüm dünya bu münazaraları yakından takip ediyor. 2024 ABD seçimlerine yaklaşık iki ay kaldı ve iki başkan adayı arasındaki bu münazara da yakından takip edildi. Peki kazanan kim oldu?
TRUMP BİDEN'I YENDİ, AMA ŞİMDİ HARRİS'E TAKILDI
ABD seçimlerinde bir başkan en fazla iki dönem (4+4) başkanlık yapabiliyor (ABD Anayasası Ek 22. Madde). Dolayısıyla bir başkan ilk dönemi bittiğinde ikinci dönem için de aday olması alışılmış bir hadise. Fakat Biden ikinci döneminde aday ol(a)mayan nadir başkanlardan birisi oldu.
İlginçtir ki Biden’ın sağlık sorunlarının başkanlık yapmasına izin vermeyeceği belli de olsa, Biden-Trump tartışmasına kadar birçok Demokrat bu durumdan habersizdi. Münazarada, Joe Biden canlı yayında sağlık sorunlarnın bir cümleyi daha bitiremeyecek kadar kötü olduğunu herkese göstermiş oldu. Nihayetinde Demokratların önemli bağışçıları, desteklerini kestiklerini açıkladılar. Demokrat Partisi’nin önemli figürleri, Biden’ın aday olmaması gerektiğini söyledi. İşte bir başkanlık münazarası, yine bir seçimin kırılma noktası oldu.
Trump, Biden ile yaptığı münazarayı öyle bir farkla kazanmıştı ki Demokratları destekleyen TV kanalları dahi Biden’ın seçimi kazanamayacağını söylüyordu. Kamala Harris, o zaman başkan adayı değildi, mevcut ABD Başkan Yardımcısı olarak başkanlık münazarasını değerlendirmişti. Unutamadığım bir ifadeyi dile getirdi: “doksan dakikaya (münazara süresi) değil, üç buçuk seneye bakarak hangisinin daha iyi olduğuna karar verin”. Yani o da hemfikirdi Biden-Trump münazarasında Biden’ın kaybettiğinden.
Trump, Harris’ten daha çok başkanlık münarazasına çıkmış ve çoğunu kazanmış da olsa, Harris başkan yardımcısı olarak geçen seçimde, Trump’ın başkan yardımcısından daha iyi bir performans sergilemişti. Hukukçu olmanın getirdiği pratikten, iyi argüman bulabiliyor, iyi savunma yapıyordu. Aynısını Trump’a karşı başkanlık münazarasında da yaptı.
Trump alışılmışın dışında sakin başladı ve öyle de götürdü. Ama bu sakinlik açıkçası ona pek yakışmadı. Zira Trump şov dünyasından geldiğidinden daha ilgi çekici sözler ve davranışlarla sempati topluyor veya karşı tarafı alaya alıyordu. Hillary Clinton’a karşı bu şekilde kazandı. Ama salı akşamı bu duruşundan çok uzaktı. Harris ise sanki şov dünyasından gelmişçesine, Trump konuşurken gülüyor, “hadi canım sen de” şeklinde el hareketi yapıyordu. Öyle ki Trump; önceki münazalarda Biden ve Clinton’ın sözünü keserken veya onlar konuşurken onlara müdahale ederken, bu sefer Harris’e karşı bunu yapmadı. Ama Harris tam da bunu yaptı.
Trump 2016’daki seçimde Hillary Clinton’a hep şu soruyu sormuştu: “kaç senedir siyasettesin, önemli görevlerdesin, neden bu vaatlerini daha önce yapmadın?” Trump aynı sözleri kapanış konuşmasında Kamala Harris’e sordu. Bu onun için önemli bir argumandı ve doğru zamanda bu argümanı kullandı. Fakat Clinton’ın önüne sık sık getirdiği bu soruyu, Harris’e sadece birkaç defa söyledi. Halbuki güçlü argümanları tekrar etmek daha büyük etki uyandırır. Göçmenlik konusunu sık sık dile getirdiği gibi bu konuyu da dile getirmeliydi.
TRUMP'IN STRATEJİK HATASI: YANLIŞ TV KANAL TERCİHİ
Trump-Harris münazarasının geleneksel başkanlık münazaralarından farkları vardı. Seyirci alınmadı, mikrofonlar sadece konuşan için açıldı ki diğeri söz almadan konuşmasın. Fakat Trump’ın ihmal ettiği bir usul oldu: moderatörlerin tarafsızlığı.
Trump’ın konuşması bittiğinde “doğruluk testi”ne tabi tutuldu. Örneğin Trump bazı yasa dışı göçmenlerin evcil hayvan yediğini söyledi. Konuşması bitince verilere ve resmi mercilerin açıklamalarına bakarak böyle bir hadisenin gerçekleşmediğini moderatör söyledi. Trump kürtaj konusunda konuştuktan sonra yine moderatörler müdahil oldu. Her iki moderatör de Trump’ın konuşmalarını yalanlayacak şekilde müdahil oldular. Harris için bunu yaptılar mı? Hayır. Hatta birkaç defa moderatörler Harris’e güzelleme eşliğinde soru bile sordu. Örneğin Harris’in daha önceki seçimde Trump’a karşı başkan yardımcısı olarak aday olduğunu şimdi ise başkan adayı olarak Trump’a karşı aday olduğunun altı çizildi. Trump’a ise Trump’ın sağlık konusunda reform yapacak bir projesi olmadığını moderatörler vurguladı.
Yayını yapan kanalın münazara öncesi ve sonrasında Harris lehine propaganda yapması da Trump için diğer bir olumsuz hadiseydi.
Öte yandan, New York Times’a göre Trump 43 dakika 3 saniye, Harris 37 dakika 41 saniye konuştu.
İlginç olan, Trump kampanyası boyunca bu TV kanalına sürekli karalama yaptı, aleyhine konuştu. Fakat şimdi bu kanala çıktı ve bu münazarada birçok tartışma kendi aleyhine gelişti. Münazara boyunca moderatörlere, daha öncekiler gibi, kızar diye bekliyordum, bunu da yapmadı. Trump, burada da şaşırttı.
Hukuk önemli konulardandı
Kamala Harris, Kaliforniya baro sınavını geçmiş bir hukukçu. Uzun süre savcı olarak görev yapmış olduğu üzerinde çok durdu. Hukuku bildiğini, Trump’ın karşı karşıya olduğu sahtekarlık gibi suçları olduğunu ısrarla dile getirdi.
Trump, hukukun bir silah gibi Demokratlar tarafından kullanıldığını söylese de, Harris Trump’ın En Üst Mahkeme hakimlerinin kendisini “cezai bağışıklıkla” kurtardığını söyledi. Zira Trump’ın kendisini kurtaran hakimlerin yine Trump tarafından göreve getirildiği gerçeği çok çarpıcı. Donal Trump, üç En Üst Mahkeme hakimini kendisi atamıştı. Onlar sayesinde daha muhafazakar bir çizgiye geldi ABD En Üst Mahkemesi.
Nihayetinde, iki taraf da hukuku karşı tarafın aleyhine kullandığını iddia etti. İki tarafın da yasal reform üzerine projeleri vardı. Ama bunun üzerine konuşmadılar.
GÖÇMENLİK KONUSU MÜNAZARANIN BASKIN KONUSU OLDU
Trump’ın en önemli vaatlerinden birisi güney sınırını kapatmak. Önceki başkanlık döneminde çektiği duvarın, daha büyüğünü yaparak duvarı genişletmek istiyor. Özellikle son yıllarda Meksika sınırından çok fazla kişi ABD’ye giriş yaptı. Trump’ın en fazla oy kazandığı konulardan birisi bu olduğundan Trump kendisine sorulan sorunun bu konuyla ilgili olsun-olmasın yasadışı göçmenlik konusundan bahsetti.
TRUMP YİNE MARJİNAL HABERLERE TAKILDI
Yasa dışı göçmenlik konusu üzerine Trump marjinal bir habere atıfta bulundu ki bu inandırıcılığını zedeledi.
2016 seçiminde Trump’ın siyasi bir gelenekten gelmemesi, “dışarıdan” siyasete hızlı bir giriş yapmasının birçok avantajı vardı. Örneğin hem demokratların hem cumhuriyetçilerin uzun süredir programlarını izlediği birisi olması, ticari zekasının siyasete girmeden kullanması halk nezdinde genel olarak olumlu etki uyandırıyordu. Samimiyeti, siyasetin dışından gelmesi sayesinde Hillary Clinton’ı yenmesine katkı sunmuştu. Fakat şov dünyasından gelmesi, bazı alışkanlıkları bırakamamasına sebebiyet verdi: Çarpıcı haberler.
İllegal mültecilerin evcil hayvanları yediği haberi yayılmıştı. Bu yalanlandı. Fakat Trump bu haberi illegal mültecilerin ne kadar kötü olduğu göstermek için dile getirdi. Birçok farklı delil arasından bunu seçmişti.
Trump marjinal haberleri dile getirmesinin kendisine ne katacağı konusunda hataya düştü. Zira bu başkanlık münazarasının en büyük amacı, kararsız seçmeni kendi tarafına çekmektir. Marjinal ve yalanlanmış popüler haberlerin dile getirilmesi, Trump’ın inandırıcılığını zedeledi. Bir konunun popüler olması, bir şovmen için olumlu olabilir, ama bir siyasetçi için her zaman olumlu olmaz; hem de medya kuruluşları Trump’ın bu kadar aleyhine çalışıyorken.
EZCÜMLE
Kamala Harris, beklenenin üzerinde bir performans sergiledi. Çok iyi hazırlanmış olmalı ki önemli bir konu başlığını duygusal bir olayı anlatarak cevap verdi. Trump ise daha hazırlıksız gözüküyordu. Tarafsız gibi kendisini lanse eden moderatörlerin Trump’ı, hemen konuşmanın peşinden yalanlaması ve Trump’ın buna, diğer münazaralardakinin aksine, ses çıkarmaması onun için olumsuz oldu. Trump, çok büyük ihtimalle, “basiretsiz, salak, berbat, beceriksiz” dediği Harris’i çok küçümsedi. Trump münazaraya çok hazırlanmamış olacak ki moderatörlerin bu taraflılığını beklemiyordu, onlara bu sefer “ayar” veremedi. Harris’in bu kadar salgırgan olacağını beklemiyordu ki birçok argümanına cevap bile veremedi. Ezcümle, kibir insanın gerçeklikten koparak kendisini üstün görmesidir. Kibir, insana hata yaptırır. Daha çok hata yapan, münazarayı kaybeder.
