Asgari ücrete ara zammı pas geçen hükümet, garantili otoyol ve köprü geçiş ücretlerine yüzde 300’ü bulan artışı savundu. Ulaştırma Bakanı son zam için “Devletin kasasından ödenecek olan garanti miktarlarını azaltma yönünde bir yaklaşım” dedi. Açıklama ‘Vatandaşın cebinden çıkan para garantili projelere gidecek’ itirafı olarak değerlendirildi.
Asgari ücrete ‘Enflasyon patlar’ ve emekli aylığına ‘bütçe sarsılır’ diyerek zam yapmayan hükümet, garantili ödeme kapsamında yapılan Yap-İşlet-Devret otoyol ve köprü ücretlerine 8 ayda üçüncü artışa gitti. TÜİK’in enflasyonu yüzde 61’ken artışın 300’ü bulması tepki çekti. Ancak Ulaştırma Bakanı zamları savundu.
Bakan Uraloğlu tepkilere verdiği cevapta zamlar için “İşletme giderlerinin karşılanması ve devletin kasasından ödenecek olan garanti miktarlarını azaltma yönünde bir yaklaşımdı” dedi. “2022’deki Ocak ayı cari fiyatlarına ancak gelmiş oldu hatta biraz da altında kalmış oldu” ifadesiyle de zamların sürebileceğinin işaretini verdi.
KASADAN ÇIKAN PARAYI AZALTMAK İÇİN ZAM YAPILDI
Hükümetin bütçeden ‘tek kuruş’ ödeme yapılmadığını belirttiği Hazine garantili projelerin bütçeye yükü artıyor. Köprü ve otoyol geçiş ücretleri ortalama yüzde 40 artırılarak yılın üçüncü zammı yapıldı. Böylece köprü geçiş ücretleri 8 ayda yüzde 300 zamlandı. Ulaştırma Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, zammın gerekçesini “İşletme giderlerinin karşılanması ve devletin kasasından ödenecek olan garanti miktarlarını azaltma yönünde bir yaklaşımdı” diyerek açıkladı.
Hazine garantili projelerin maliyetleri katlanırken, şirketler astronomik kârlar elde ediyor. Hükümetin bütçeden ‘tek kuruş’ ödeme yapılmadığını belirttiği Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinin bütçeye yükü artarken, köprü ve otoyol geçiş ücretlerine yine zam yapıldı. Köprü ve otoyol geçiş ücretleri ortalama yüzde 40 artırılarak yılın üçüncü zammı yapıldı. Karayolları Genel Müdürlüğü, köprü ve otoyol geçiş ücretlerine zam yapıldığını duyurdu. Karayolları Genel Müdürlüğü resmi hesabından yapılan açıklamada, “KGM ve Yap-İşlet-Devret (YİD) kapsamında özel şirketler tarafından işletilen otoyol ve köprülerin geçiş ücretleri, 16 Ağustos 2024 Cuma günü saat 00.00’dan itibaren geçerli olmak üzere yeniden düzenlenmiştir” ifadesine yer verildi. Yapılan düzenleme ile Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden otomobiller için geçiş 70 TL, 15 Temmuz Şehitler Köprüsü ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü’nden geçiş ücreti otomobiller için 33 TL, Osmangazi köprüsünden geçiş ücreti otomobiller için 555 TL ve Çanakkale Köprüsü’nden otomobilleri için geçiş ücreti 585 TL, İstanbul-Ankara Anadolu Otoyolu otomobiller için 187 TL oldu. İstanbul-İzmir Otobanı ücreti Osmangazi Köprüsü geçiş ücreti dahil otomobiller için 1370 TL oldu.
Böylece köprü geçiş ücretleri 8 ayda yüzde 300 zamlanırken, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, açıklamada, geçiş ücretlerinin çok düşük kaldığını, bu nedenle zam yaptıklarını söyledi. Bir gazetecinin “Otoyol ve köprülere yapılan zamlara ilişkin değerlendirmeniz olur mu?” sorusu üzerine Uraloğlu, “Kamuda bir verimlilik ve tasarruf sürecindeyiz. Oluşan şartlara göre geçiş ücretlerimizi güncelleme ihtiyacı hissettik. Gerçekten çok düşük kalmıştı. Bakım işletme giderlerini karşılama noktasında bir düzenleme yapmamız gerekiyordu, o düzenlemeyi yapmış olduk” dedi.
‘2 YIL FİYAT TUTAN HÜKÜMET 3 ZAMLA ARADAKİ FARKI KAPATARAK ÖNE GEÇTİ’
İktisatçı Orhan Karaca seçim sonrası zamların yapıldığına dikkat çekerek “2 seçim nedeniyle köprü geçiş ücretini 2 yıl boyunca sabit tutan hükümet, bu yılın başında 1 ve yerel seçim sonrasında da 2 zam birden yaparak enflasyonla aradaki farkı kapatmakla kalmadı öne bile geçti. TÜİK verilerine göre Ocak 2022 ile Temmuz 2024 arasındaki birikimli enflasyon yüzde 213,7 olarak hesaplanıyor ve bu oran ağustos ayında muhtemelen yüzde 223 dolayında bir yere gelir. Son zamla birlikte aynı dönemde köprü geçiş ücreti ise yüzde 300 artmış oldu. Seçim öncesinde tutulan kamu zamlarının seçim sonrasında fazla fazla yapılması Türkiye’de eski bir gelenektir. Bunun sonucu da genellikle enflasyonun eski seviyesine dönmeyip yeni bir platoya yerleşmesi olur” dedi.
İLK 6 AYDA YAP-İŞLET-DEVRET PROJELERİNE 36 MİLYAR ÖDEME YAPILDI
Yap-İşlet-Devret projeleri, 2024’ün ilk altı ayında Hazine’ye 36 milyar TL’nin üzerinde bir maliyete mal oldu. Karayolları Genel Müdürlüğü’nün (KGM) yayımladığı ‘2024 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu’na göre 2024 yılının ilk altı ayında Yap-İşlet-Devret (YİD) projeleri, Hazine’ye önemli bir maliyet çıkardı. Raporda yer alan bilgilerde 2024 yılının ocak-haziran döneminde Hazine tarafından Yap-İşlet-Devret (YİD) projelerini yürüten şirketlere toplam 36 milyar 109 milyon 378 bin 774 TL ödeme yapıldığı ve bu ödemelerin özellikle araç geçiş garantilerinin tutturulamaması nedeniyle gerçekleştiği aktarıldı. CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımla yaşanan durumun ekonomide ‘kara delik’ oluşturduğunu dile getirdi. Yavuzyılmaz paylaşımında “AK Parti tarzı Yap-İşlet-Devret modeliyle yapılan karayolu projelerinde; Tutturulamayan araç geçiş garantileri nedeniyle hazinede açılan deliğin boyutunu tespit ettik. 2024’ün ilk 6 ayında hazinenin görevli şirketlere yaptığı garanti ödemesi: 36 milyar 109 milyon lira” ifadelerini kullandı.
2024’TE BÜTÇEDEN MÜTEAHHİTLERE TOPLAM 162 MİLYAR LİRA ÖDENECEK
Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerini yapan müteahhitlere 2024 yılı bütçesinden 162.4 milyar lira para ödenecek. Avrasya Tüneli’ne 4.9 milyar, köprü ve otoyollara 73.8 milyar ve şehir hastanelerine de 83.7 milyar lira ödeme yapılacak. KÖİ müteahhitlerine ayrıca 2025’te 240.8 milyar, 2026’da 270.3 milyar lira para ödenecek. Devlet gelecek yıl 8 milyar liralık gayrimenkul satacak, 10.8 milyar lira da kira parası toplayacak. Şehir hastanelerinin kiralarına 2024 yılında kamu bütçesinden 83 milyar 697 milyon lira ödenme yapılması planlanıyor. Şehir hastanelerine 2017-2023 döneminde 102 milyar 206 milyon lira ödeme yapıldı. Bütçe teklifinde bu hastaneler için yapılan ödemelerin 2025’te 97 milyar 905 milyon lira, 2026’da ise 99 milyar 386 milyon lirayı bulması bekleniyor.
