Çalışma Bakanı ‘Tüm işçilerin maaşlarının asgari ücrete kadarki kısmından vergi kalktı’ dedi. Ancak TBMM’ye sunulan tasarıda yalnızca asgari ücretlilerden vergi alınmayacağı belirtildi. Söylem ile eylemdeki fark kafa karıştırdı. Hata mı yapıldı? sorusu gündeme gelirken ‘İşveren vergiden kaçmak için maaşları asgariye çeker, istihdam olumsuz etkilenir. Asgari ücretliler toplumuna döneriz’ eleştirileri yükseldi.
EKONOMİ SERVİSİ
TL buharlaşıp zamlar sürerken 4 bin 250 lira olarak belirlenen asgari ücretten vergi alınmayacağına yönelik Çalışma Bakanı’nın sözleri milyonları umutlandırdı. Bu kapsamda, örneğin 5 bin lira kazanan çalışanın maaşının 4 bin 250 liraya kadarlık kısmından vergi alınmayacağı bildirildi. Fakat yasa tasarısında farklı tablo oluştuğu gündeme yansıdı. Taslakta asgari rakamının üstüne çıkan ücretlerin tamamı üzerinden vergi alınacağı yer aldı.
BÖYLE HAYATA GEÇERSE TÜRKİYE ASGARİ ÜCRETLİLER ÜLKESİ OLUR
Sosyal medyada ‘Bu işin aslı nedir?’ soruları yöneltildi. Uzmanlar işverenin sıfır vergiyi gözeteceğini bunun istihdama olumsuz yansıyabileceğini kaydetti. Bu yönde bir yaklaşıma devletin fayda elde edemeyeceğinin de altını çizildi. ‘Tüm çalışanların asgari ücret tutarı kadar gelirini vergi dışı bırakmak yerine sadece asgari ücretliler vergi dışı bırakılırsa herkes kağıt üzerinde asgari ücretli gösterilir. Ülke asgari ücretli olur’ paylaşımları yapıldı.
Vergide asgari muafiyet
Asgari ücrette vergi muafiyeti sınırlı kaldı. Çalışma Bakanı Bilgin yaptığı açıklamada tüm işçilerin ücretlerinin, asgari ücrete kadar olan kısımının vergi dışı kalacağını aktarmıştı. Ancak kanun teklifinde vergi muafiyetinin tüm ücretleri kapsamadığı ortaya çıktı. Kanun teklifinde sadece asgari ücret alanların vergiden muaf olacakları ve net olan 4 bin 253 liranın üstünde ücret alanların vergiye tabi olacakları belirtildi. Doç.Dr. Murat Batı, bu durumun kayıt dışı ücretleri arttıracağını bunun önüne geçmek için de tüm ücretlerin brüt asgari ücret kadar olan kısmının vergi istisnasına tabi tutulması gerektiğini belirtti.
Birçok işveren asgari ücretteki yüzde 50 artışa vergi muafiyeti nedeniyle destek verdi. Asgari ücret açıklandıktan sonra Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin yaptığı açıklamada ‘’Tüm işçilerimizin asgari ücretlilerinin gelir ve damga vergileri kaldırılacaktır’’ ifadelerini kullandı. Ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulan kanun teklifinde Bakan’ın aksine vergi muafiyetinin tüm ücretleri kapsamadığı ortaya çıktı. Kanun teklifinde sadece asgari ücret alanların vergiden muaf olacakları ve net olan 4 bin 253 liranın üstünde ücret alanların vergiye tabi olacakları belirtildi. Kanun teklifinde brüt ücreti asgari ücretin üzerinde olan ücretlilerin vergiye tabi olduğu ve vergi kesintisiyle oluşacak farkların Asgari Geçim İndirimi (AGİ) ile tamamlanmasına hükmedildi. Buna göre aylık brüt ücreti, brüt asgari ücreti (5.004 TL) aşanlar gelir vergisine, damga vergisine tabi tutulacak ancak eline geçecek tutar asgari ücretlinin net ücreti olan 4 bin 253 TL’nin altında kalırsa bu fark AGİ ile tamamlanacağı belirtildi. Bu kapsamda aylık brüt asgari ücreti 5 bin 4 TL’yi aşan tüm ücretler istisnaya tabi tutulmayacak ve bu kişiler gelir ve damga vergisi ödeyecekler.
Konuya ilişkin Karar Gazetesi’ne değerlendirmede bulunan Doç. Dr Murat Batı Mesai ücretleri, ikramiye, ödül, ayni yardım ve benzeri adlarla ücret sayılan ödemelerle ilgili kesin bir şey olmadığını belirtti. Kesin olan tek şeyin verilen ücretin brüt olan 5 bin 4 TL’yi asgari ücreti aşması durumunda vergiye tabi tutulacağını aktaran Doç. Dr. Batı ‘’Asgari ücrette kayıtdışılık kesin artacak. Mesai ücretleri gibi ücretlerin hiç biri net değil. Kesin olan bir şey var verilen ücret 5 bin 4 TL’yi geçse ki verilen mesai ücreti bile olsa vergi ödemesine giriyor. Şu an SGK 2021 Eylül raporuna göre Türkiye’de 22milyon 560 bin çalışan var. Bu kadar çalışanların bir kısmı asgari ücretin üstünde maaş alıyor. Asgari ücretin 15 lira bile üstünden ücret veren bir işverenin maliyeti 1 bin 100 ila 1 bin 150 lira artıyor. Kayıtdışılığın önüne geçmenin de tek yolu asgari ücrete kadar olan kısma kadar herkesi vergiden muaf tutmak’’ ifadelerini kullandı.
KAZANCA GÖRE VERGİ VERİLEN BİR SİSTEM ZOR DEĞİL
Uzun yıllardır istenen ve beklenen bir düzenleme olan asgari ücretin vergi dışı bırakılmasını değerlendiren İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Bölümü Öğretim Görevlisi Prof.Dr. Binhan Elif Yılmaz vergi istisnasının tüm ücretliler için geçerli olmamasını hayal kırıklığıyla sonuçlandığını belirtti. Yılmaz yaptığı değerlendirmede ‘’Kanun Teklifinin 3. maddesinde, asgari ücret üzerinde ücret alıp (örneğin 5.250 TL) istisnadan faydalanmadığı için ücreti asgari ücretin altına düşenler için, aradaki farkın AGİ ilavesi ile kapatılarak, net ücretin asgari ücretin altına düşmesinin önleneceği ifade edilmektedir. Dolayısıyla vergi istisnasının tüm ücretliler için geçerli olabileceği beklentisi hayal kırıklığı ile sonuçlanmaktadır. Bu konuda ne yapılabilir? Anayasal vergileme ilkelerine uygun ve kayıt dışılığı beslemeyecek bir düzenleme için GVK madde 103’e göre artan oranlı gelir vergisi tarifesinde bir yasal düzenlemeye gidilmesi, brüt 5 bin 4 TL’ye kadar olan tüm ücretler için gelir vergisi tarifesine yüzde 0 vergi oranı eklenmesi gerekmektedir. İki yıl önce “çok kazananın çok vergi ödemesi” için en üst gelir dilimindekiler için tarifeye yüzde 40’lık vergi oranı eklenmişti. Şimdi yapılacak düzenlemeyle, sadece yaşamını idame ettirecek gelire sahip olanların vergi ödemediği, ayrıca gelir arttıkça da marjinal vergi oranının artarak az kazananın az, çok kazananın çok vergi ödediği bir tarifeye sahip olmak hiç de zor değil’’ İfadelerini kullandı.
‘ÜLKENİN TAMAMI ASGARİ ÜCRETLİ OLACAK’
Hükümetin asgari ücrete yüzde 50 oranında zam yapmasıyla birlikte Türkiye’de ortalama ücretin asgari ücret düzeyinde seyredeceğine ilişkin endişeler büyüdü. Vergi uzmanları teklifin bu haliyle yasalaşması halinde ülkenin tamamının asgari ücretli olacağı uyarısında bulunuyor. Sosyal medya hesabından açıklama yapan Vergi Uzmanı Ozan Bingöl ‘’Teklif bu haliyle yasalaşırsa ülkenin yarısı değil, artık tamamı asgari ücretli olur! Tüm çalışanların asgari ücret tutarına kadarki maaşları gelir vergisi ve damga vergisinden istisna tutulmazsa önümüzdeki yıl tüm bordolular kâğıt üzerinde asgari ücretli olabilir!’’ ifadelerini kullandı.
