Son yıllarda TÜİK’in enflasyon, işsizlik, kira artışı gibi pek çok başlıkta açıkladığı istatistik göstergelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı sık sık tartışılıyor. Maaş zamlarının açıklanacağı bu ayda enflasyonda sınırlı artış açıklayan kurum tartışmaları yeniden alevlendirdi. TÜİK’in açıkladığı verilerine göre enflasyon kasım ayında aylık bazda yüzde 3,28, yıllık ise 61,98 seviyesine yükseldi. Verileri değerlendiren uzmanlar ‘’Maaş zamları yaklaştıkça enflasyon düşüyor’’ yorumunu yaptı.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) şeffaflığı ve bağımsızlığı son yıllarda sık sık tartışlan konular arasında yer alıyor. TÜİK’in enflasyon, işsizlik, kira artışı gibi pek çok başlıkta açıkladığı istatistik göstergelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı sık sık tartışılıyor. Maaş zamlarının açıklanacağı bu ayda enflasyonda sınırlı artış açıklayan kurum tartışmaları yeniden alevlendirdi. TÜİK verilerine göre; tüketici fiyatları (TÜFE) kasım ayında aylık bazda yüzde 3,28 arttı. Yıllık enflasyon yüzde 61,36’dan yüzde 61,98 seviyesine yükseldi. TÜFE’nin artan gıda ve hizmet fiyatları ile doğalgaz kullanımının artmasıyla aylık yüzde 3,8 artması, yıllık TÜFE’nin ise sınırlı artış kaydederek yüzde 62,8 olması bekleniyordu.
Çekirdek enflasyon yüzde 69,8’den yüzde 68,89’a geriledi. Aylık bazda en yüksek fiyat artışı yüzde 11,17 ile konutta yaşanırken, yıllık bazda en yüksek fiyat artışı yüzde 92,86 ile lokanta ve otellerde gerçekleşti.
Öte yandan ENAG, aylık tüketici fiyat artışını yüzde 5,58 ve yıllık enflasyonu yüzde 129,27 olarak hesapladı. İTO verilerine göre, kentte perakende fiyatlar kasımda bir önceki aya göre yüzde 3,79, yıllık bazda perakende fiyatlar yüzde 73,89 artış gösterdi. Öncü göstergeler ve bağımsız kuruluşlar ile TÜİK verileri arasındaki fark dikkat çekerken ’Maaş zamları yaklaştıkça enflasyon düşüyor’’ tepkisi yükseldi.
Ekonomistler kurumların açıkladığı enflasyon verilerinin arasındaki farkın altını çizerek ‘’Aynı ülke aynı tüketici aynı mallar fakat farklı açıklanan rakamlar’’ değerlendirmesini yaptı.
ŞİMŞEK: DÜŞÜŞ CESARET VERİCİ
Kasım ayı enflasyon verisini değerlendiren Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek çekirdek enflasyondaki düşüşün cesaret verici olduğunu, enflasyonla mücadele programını kararlılıkla sürdürdüklerini belirtti. Şimşek X Platformundan yaptığı değerlendirmede “Kasım ayında da devam eden çekirdek enflasyondaki düşüş cesaret vericidir. C endeksindeki aylık artışlar önemli ölçüde zayıfladı: Eylül yüzde 5,28 Ekim yüzde 3,72 Kasım yüzde 1,96. Bu, enflasyonda ciddi momentum kaybına işaret ediyor. Yıllıklandırılmış çekirdek enflasyon hedeflerimizle uyumlu. Enflasyonla mücadele süreç işi; programımızı kararlılıkla uyguluyoruz, başaracağız” ifadesini kullandı.
‘VERİLER ÇARPITILIYOR BAŞKA ÜLKE OLSA KURUMU TOPA TUTARLARDI’
İktisatçı Mustafa Sönmez doğalgazın enflasyona etkisine işaret ederek TÜİK’in açıklama yapması gerektiğini belirtti. Sönmez ‘’TÜFE hesaplamasında ağırlığı yüzde 3’e yakın kabul edilen doğalgazın fiyatı aylık yüzde 473 arttıysa aylık TÜFE artışı yüzde 3,3’te mi kalır? TÜK açıklama yapmalı. Doğalgazın ağırlığı yüzde 2,9 ve aylık artışı yüzde 457. Tek başına bu, aylık 13 puanın üstünde TÜFE demek. Ama ne yapmış TÜİK, hala yüzde 2,8 ağırlığı olduğunu kabul ettiği doğalgazın tüketim sepetindeki payını binde 3 kabul etmiş. Peki bu nasıl oluyor; 8 ay önce yüzde 2.8 olan bugün neden binde 3 oluyor?’’ dedi. Başka bir ülkede olsa anamuhalefet partisinin, sendikaların böyle bir dayatma yapan kurumu topa tutacağının altını çizen Mustafa Sönmez ‘’TÜİK, kaliteli ölçümler yapmalı. Çünkü ücret-maaş vb. buna göre belirleniyor. Ama TÜİK, çarpıtıyor’’ ifadelerini kullandı.
‘YİNE YIL SONU YİNE AYNI NUMARA’
CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba TÜİK’in açıkladığı verilerin ısmarlama olduğunu öne sürerek ‘’Yine yıl sonu yine aynı numara. TÜİK enflasyonu aylık bazda yüzde 3,28, yıllık bazda yüzde 61,98, açıkladı. Ne hikmetse Ocak ayı maaş zamları yaklaştıkça enflasyon düşüyor. Ama kimse inanmıyor. Yıllık enflasyon: ENAG’a göre :129, İTO’ya göre :74. Emekçinin hakkını çalamazsınız. Ismarlama TÜİK verileri yine şaşırtmadı! Halkın enflasyonu ile TÜİK enflasyonu arasında dağlar kadar fark var. Sarayın talimatıyla ancak bu kadar düşürebilmişler’’ dedi.
‘ŞEFFAFLIK SÖZÜ NEREDE KALDI?’
Ekonomist Oğuz Demir enflasyon hesabındaki madde fiyatlarının açıklanmadığına dikkat çekerek ‘’ Şimşek, göreve gelirken rasyonel ve şeffaf politikalar sözü verdi. Erdoğan’ı ikna etti, zor olanı “faiz artışlarını” başardı. En kolay olanı ise TÜİK’e bir talimat verip, enflasyon hesabındaki madde fiyatlarının da açıklanmasını sağlamak. Bu kadar kolayken aylardır neyi bekliyor? Neden bekliyor? Son 2 yıldır, ne olduğunu görmemizi mi istemiyorlar? Neden istemiyorlar? Şeffaflık sözü nerede kaldı, bu haliyle rasyonellik ne kadar işe yarayacak, ne kadar etkili olacak?’’ dedi.
‘DIŞ GÜÇLER BİLE BİZİ BU DURUMA SOKAMAZDI’
Finansal Piyasalar Uzmanı İris Cibre açıklanan verilere ilişkin ‘ayakta alkışlıyorum’ mesajını verdi. Cibre şu mesajı paylaştı:
‘’Tam 3 sene, faiz sebep, enflasyon sonuç, değersiz TL ile cari fazla tezlerini dinlememizin Z raporunu alalım mı? Politika faizi yüzde 40, ihtiyaç kredi faizi yüzde 60, dolar 28.95 ve enflasyon TÜİK’e göre bile yüzde 62. Ayakta alkışlıyorum, dış güçler bile bizi bu duruma sokamazdı...’’
TCMB eski başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara X platformundan ‘’Enflasyon ve talep yeterince yavaşlamıyor. Fiyatlama davranışındaki bozulmayı kırmak için kısa vadede daha net bir sıkılaşmaya ihtiyaç var’’ değerlendirmesini yaptı.
Mahfi Eğilmez ise şu paylaşımı yaptı:
‘’Otomobil ve hafif ticari araç satışları bütün hızıyla devam ediyor. Demek ki insanlar enflasyonun düşeceğine ve kurun durulacağına pek inanmıyor.’’
‘TÜRKİYE GIDA ENFLASYONUNDA 4’ÜNCÜ SIRADA BULUNUYOR’
TÜİK’e göre kasımda aylık enflasyon yüzde 3,28, yıllık enflasyon yüzde 61,98 olurken gıda enflasyonu aylık bazda yüzde 2,78, yıllık bazda yüzde 67,16 oldu. Sadece beş aylık tüketici enflasyonu yüzde 33,7 olarak açıklandı.
Ekonomist Tunç Şatıroğlu gıda enflasyonunda Türkiye’nin dünyada 4. sırada olduğunun altını çizerek ‘’Artık ilk onda değiliz dediğimiz gün enflasyon karşısında bir başarı elde etmişizdir ama gidecek çok yolumuz var diyebiliriz. Daha öncesinde değil. Şu anda ilk beşteyiz. Dünya beşten büyüktür’’ dedi.
Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım ise Kasım’da fiyatı en çok artan 10 üründen 7’si gıdanin olduğunu vurguladı.
ASGARİ ÜCRET ERİRKEN FİYATLAR ‘ILIMLI’ ARTTI
Türkiye’de yaşamak ve geçinmek gün geçtikçe güçleşiyor. Artan enflasyona hükümetin asgari ücret zamları bile dayanamıyor. Birçok kurumda da zaten patronlar neredeyse çalışanlarına asgari ücret kadar zam veriyor. Bu yüzden hükümetin azami geçim ücreti olarak belirlediği asgari ücret patronlar için de bir sınır halini aldı. 11 bin 400 lira ücretle veya çevresinde çalışan ücretle hayatını idame ettirmek zorunda kalan çalışanlar artık geçinmenin yeni yollarını arıyor. Birçok kurum eski çalışanlarının bu ücretlerine o kadar alıştı ki işten ayrılmak zorunda kalanların yerine asgari ücrete yakın çalışan arayınca işler sarpa sarıyor. Artan enflasyon ve hayat pahalılığıyla birlikte hükümet seçim öncesinde yılda iki kez asgari ücret belirliyordu. Seçimin bitmesiyle birlikte ara zam kaldırıldı. Çarşı pazar fiyatları patlarken TÜİK enflasyonu yüzde 61’de kaldı. Asgari ücret zammı öncesi açıklanan düşük oran ‘Milyonların cebinden kırpılıyor’ dedirtti.
