Hazine Bakanı’nın daha önce ‘Çerez parası bile değil’ dediği adımları içeren paket, milletin önüne ‘tasarruf tedbiri’ diye kondu. Memurun servisinden, fotokopiye, sokak ampulüne kadar bir dizi kısıtlama duyuruldu ancak milyar dolarlık kur garantili kıyak projelerin, holdinglere vergi aflarının adı bile geçmedi. ‘Bu paketin uygulanması mümkün görünmüyor, uygulansa da devede kulak’ yorumları yapıldı.
BELEDİYELERE KESİNTİNİN ÖNÜ AÇILDI
Günlerdir beklenen ‘Kamuda Tasarruf Paketi’ni Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz ve Hazine Bakanı Şimşek açıkladı. Kamuda araç kiralamasından personel alımına kadar birçok başlıkta önlemler sıralandı. Şimşek’in “Tedbirler, merkezi, mahalli, kamu iktisadi teşebbüslerini kapsayacak” sözü belediyelerin ödeneğinin kısıtlanacağını gösterdi. Önlemlerin üç yıllık çerçeveye oturtulması da ‘2028’den önce seçim ekonomisine mi geçilecek?’ sorusuna yol açtı.
KEMERİ SIKAN YİNE VATANDAŞ OLACAK
Her kalemden ne kadar tasarruf edileceğinin belirtilmemesi dikkat çekerken pakette, Hazine garantili projeler, vergi afları ve Varlık Fonu harcamalarının denetlenmesi gibi başlıkların yer almaması tepki topladı. Personel alımının kısıtlanması, servisin kaldırılması gibi maddelere ‘Kemer yine vatandaşa sıktırılıyor’ eleştirisi yöneltildi. Uzmanlar da hedeflenen 100 milyar TL tasarrufun gerçekleşse bile cari açığın sadece yüzde 3’üne tekabül ettiğini vurguladı.
LED AMPULLE AJANDAYLA TASARRUF
- 3 yıl araç kiralama olmayacak. Yabancılar yasaklanacak.
- Toplu taşıma olan yerlerde personel servisi kaldırılacak.
- Yeni personel alımı 3 yıl emekli olanlarla sınırlandırılacak.
- Yeni bina kiralanmayacak, mevcutlar bir takvimle bitirilecek.
- Kamuda alınan yönetim kurulu ücretleri sınırlandırılacak.
- Ajanda, takvim gibi eşantiyon hediyeler yasaklanacak.
- Sokak aydınlatmalarında LED dönüşümü hızlandırılacak.
- İletişim dijitalleşecek. E-yazışmaya geçiş yaygınlaştırılacak.
HAZİNE GARANTİLERİ TASARRUFTAN MUAF
Kamudaki israf hız kesmeden sürerken, hükümet tasarruf paketi açıkladı. Paket 85 milyona yük olan Hazine garantili projeleri ve şirketlere yapılan vergi aflarını kapsamadı. Tasarruf paketi kapsamında, 3 yıl boyunca kamuda istihdam kısıtlamasına gidilirken, personel servis hizmeti ve yurt dışı geçici görev harcamaları da sınırlandırıldı. Ayrıca tedbirler Hazine Bakanı Mehmet Şimşek’in daha önce ‘çerez parası’ dediği araç alımında da uygulanacak.
Kamuda israf, gösteriş, lüks araba sevdası hız kesmeden devam ediyor. Vatandaşın kemeri sıkılmaya devam edilirken, kamuda israfın önüne geçilmemesi tepkilere neden oldu. 11 aydır görevde olan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kamuda tasarruf mesajını en baştan beri vermesine rağmen somut bir adım atılmadı. Bu süreçte vatandaşların da tasarruf yapması kapsamında bir dizi önlem getirilirken, 2 genelge gönderilmesine rağmen yerel seçimlerden dolayı kamuda tasarruf için harekete geçilmedi. Yerel seçimlerin de sona ermesiyle birlikte, tasarruf tedbirleri genişletilmeye başlandı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz ile birlikte kamuda tasarruf ve verimlilik paketinin detaylarını açıkladı. Paket ’85 milyonun cebine açılan delik’ eleştirileri yapılan ve Hazine’den milyarlar aktarılan Hazine garantili projeleri, büyük şirketlere yapılan vergi aflarını kapsamadı.
Tasarruf, Hazine Bakanı Şimşek’in daha önce ‘çerez parası’ dediği kamuda araç alımı gibi alanlarda uygulanacak. Pakette daha çok memurlara yönelik kısıtlamalar dikkat çekti. Kamuda tasarruf paketi kapsamında, yabancı menşeli araç kullanımını sonlandırılırken, lojman alımı-yapımı kaldırıldı. 3 yıl, emekli olanlar kadar istihdam sağlanacağı belirtildi. Yönetim kurulu ücretlerine sınırlama getirildi. Kamuda personel servis hizmeti ve yurt dışı geçici görev harcamaları sınırlandırıldı. Bunların yanı sıra alınan diğer önlemler şu şekilde: 3 yıl araç kiralama olmayacak. Yabancılar yasaklanacak. Toplu taşıma olan yerlerde personel servisi kaldırılacak. Yeni personel alımı 3 yıl emekli olanlarla sınırlandırılacak. Yeni bina kiralanmayacak, mevcutlar bir takvimle bitirilecek. Kamuda alınan yönetim kurulu ücretleri sınırlandırılacak. Ajanda, takvim gibi eşantiyon hediyeler yasaklanacak. Sokak aydınlatmalarında LED dönüşümü hızlandırılacak. İletişim dijitalleşecek. E-yazışmaya geçiş yaygınlaştırılacak.
BELEDİYELERDE KAYNAK KESİNTİSİ UYGULANACAK
Tasarruf paketinin tüm kamu kurum ve kuruluşları yanında yerel yönetimleri de kapsayacağı kaydedildi. Bu kapsamda belediyelerin ve belediye iktisadi kuruluşlarının, belediye şirketlerinin dahil olup olmayacağı açıklanmadı. Hazine ve Maliye Bakanı Cevdet Yılmaz, merkezi ve yerel idareler yanında, yerel yönetimler, KİT’ler, döner sermayeler, fonlar dahil tüm kamunun kapsamda olduğunu belirtti.
8 ÖNCELİKLİ ALANA YOĞUNLAŞILACAK
Hazine Bakanı Mehmet Şimşek, harcama tedbirlerinin, “kamuda tasarruf, bütçede harcama disiplini ve kamu yatırımlarında verimlilik” olmak üzere 3 temel ekseni olduğuna dikkati çekerek, “Kamu tasarrufu diye baktığımızda 8 öncelikli alana yoğunlaşıyoruz. Bu alanlar, taşıtlar, binalar, kamu istihdamı, idari yapılanmada etkinlik, yurt dışı geçici görevlendirme giderleri, enerji ve atık yönetimi, haberleşme giderleri ile diğer cari harcamalardır” dedi.
YENİ ARAÇ SATIN ALIMI 3 YIL BOYUNCA OLMAYACAK
Hazine Bakanı Şimşek, Mayıs 2015’te yaptığı konuşmada muhalefetin kamudaki harcamalara yönelik sözlerine sert tepki göstererek, “Araç saltanatı diye ortalıkta bu işin istismarını yapanlar hepsini toplasanız Türkiye’nin milli gelirinde, Türkiye’nin bütçesinde çerez parası değil, çerez…’’ demişti. Son açıklanan tasarruf paketinde Şimşek taşıt alımında da sınırlama getirildiğini bildirdi. Taşıt alanında ilk olarak “Kamu Filo Yönetim Sistemi” ile kamuda taşıt sayısı ve kullanım standartlarını belirlediklerini ve bu alanda etkinliği artırdıklarını bildiren Şimşek, şu bilgileri paylaştı: ‘’Ambulans, savunma ve güvenlik gibi alanlardaki zorunlu ihtiyaçlar hariç, yeni araç satın almayı ve kiralamayı 3 yıl süreyle durduruyoruz. Ayrıca, kanunla izin verilenler hariç yabancı menşeli araç kullanımını sonlandırıyoruz. Bu bir süreç gerektirecek, mevcutların sözleşmelerinin sona ermesi gerekecek ama kanunda belirtilen makam, idare veya kişiler hariç yabancı menşeli araç kullanımını da kamuda kaldırıyoruz. İhtiyaç fazlası olan veya ekonomik ömrünü tamamlamış taşıtları tasfiye edeceğiz.”
‘TEDBİRLERİ SEÇİME KADAR SÜRDÜRECEKLER’
Hükümetin açıkladığı tasarruf paketini değerlendiren ekonomistler paketin 3 yıllık seçim olmayan dönemi kapsadığına dikkat çekti. Prof. Dr. Binhan Elif Yılmaz sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede ‘’Hazine Bakanı Mehmet Şimşek’in açıkladığı kamuda tasarruf tedbirlerinin bir çoğu 3 yıl ile sınırlı. Ardından 4. yıl seçim yılı ve seçim ekonomisi ile kamu harcamaları tekrar kontrolden çıkar’’ dedi.
Finansal piyasalar uzmanı İris Cibre, de yaptığı paylaşımda “Aslında, hep olması gerekeni, Tasarruf Paketi olarak açıkladılar. Olması gerekeni 3 yıl yani seçime kadar sürdürecekler. Nedir, her zaman olması gereken? Lüks araç alımı, lüks bina ve eşyalar, yüksek ve çoklu maaşlar, gereksiz lüks temsiller, fazla sayıda personel ve gereksiz enerji tüketimi gibi kalemler zaten var olmamalıydı. Kulağımıza fısıldanan 100 milyar TL fakat, açıklanan bir rakam olmadı. Ne kadar tasarruf edilecek? Etkisi ne olacak? Bilmiyoruz. Peki ya KÖİ’ler? 5 milyar dolar. Peki ya saray harcamaları? 170 milyon dolar” ifadelerini kullandı.
MÜTEAHHİTLERE KAYNAK AKMAYA DEVAM EDECEK
Tasarruf tedbirleriyle birlikte kamu kurumlarında giderler kalem kalem hesaplanacak, harcamalar en aza indirilecek. Vatandaşın kemerinde sıkacak delik kalmazken, kamuda israf ve Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) adı verilen Hazine garantili projelere kaynak akışı aralıksız sürüyor. Ancak tasarruf miktarı KÖİ projelerine ayrılan bütçenin yanında çok az kaldı. Sadece 2024 yılında bütçeden KÖİ projeleri çerçevesinde köprüler, otoyollar ve Avrasya Tüneli ile yap-kirala-devret modeliyle yaptırılan şehir hastanelerine toplam 162 milyar 435 milyon lira ödenecek. Başka bir ifade ile geçtiğimiz yedi yılda yapılan garanti ödemelerin yüzde 74’ü kadar ödeme bir yıl içinde yapılacak. 2024 yılında şehir hastanelerinin kiralarına merkezi bütçeden 83 milyar 697 milyon lira ödenecek. ‘Beş yıldızlı otel konforunda hastane’ propagandası üzerinden şehir hastanelerine 2017-2023 yılları arasında bütçeden 102 milyar 206 milyon lira ödeme yapıldı. İktisatçı Mustafa Sönmez, açıklanan tasarruf paketinde KÖİ’lere değinilmediğinin altını çizerek ‘’ “Şakacı Bakan Mehmet Şimşek, sözde tasarruf paketi açıklıyor ama 2.4 trilyon TL’lik açığın ne kadarına yama bu tedbirler, tek rakam yok. Hele ki Yap işlet imtiyazlarından zerre bahis yok. Yılda 5-6 milyar dolar sadece yola köprüye veriyorsun. Nerede bunda tasarruf? Yok!” ifadelerini kullandı.
‘ŞEFFAFLIK VE DENETLENEBİLİRLİK OLMAZSA OLMAZ’
Hükümetin açıkladığı tasarruf paketinin sayısal büyüklüğü açıklanmadı. Hedeflenen tasarruf miktarının bütçeye katkısı bilinmezken, uzmanlar şeffaflık ve denetlenebilirliğin olmazsa olmaz konular arasında yer aldığını belirtti. Ekonomist Uğur Gürses sosyal medya hesabından yaptığı değerlendirmede “Kamuda tasarruf ve verimlilik önlemleri başlıklar itibariyle (düşünce olarak) olumlu. Açıklamada eksik olan, bu önlemlerin sayısal büyüklüğü. Nominal büyüklük olarak tahmin açıklanabilirdi; daha da ötesi bütçe payı ya da GSYH’ya oranı tahmin olarak verilebilirdi. Kamuoyunun ölçebileceği kriter ‘gözlenebilir’ uygulamalar olacak...” dedi. Ekonomist Burcu Aydın Özüdoğru da yaptığı paylaşımda ‘’Tasarruf paketi açıklandı; henüz neleri bilmiyoruz? Her bir kalemde ne kadar tasarruf bekleniyor? Uygulama takvimi ve birimlere dair detaylar? En başta belirtilen şefafflık, denetlenebilirlik ve hesap verebilirlik adına olmazsa olmaz konular’’ ifadelerini kullandı.
MEMURUN KEMERİ SIKILACAK
Tasarruf paketinde, Hazine garantili projeler, vergi afları ve Varlık Fonu harcamalarının denetlenmesi gibi başlıkların yer almaması tepki topladı. Personel alımının kısıtlanması, servisin kaldırılması gibi maddelere ‘Kemer yine vatandaşa sıktırılıyor’ eleştirisi yöneltildi. Uygulanan yeni tedbirlere göre ekonomik olmayan hatlarda servisler kaldıracak yerine toplu taşıma kartı verilecek. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın raporuna göre, kamu kurum ve kuruluşlarının personel servisi kiralama giderlerinin geçen yıla göre yaklaşık 3 kat artması üzerine tasarruf önlemleri gündeme geldi. Bu doğrultuda, ekonomik olmayan hatlarda servislerin kaldırılması ve çalışanlara toplu taşıma kartı verilmesi planlanıyor. Sözcü’nün haberine göre; servislerin kaldırılması ve toplu taşıma kartlarının sağlanmasıyla maliyetlerin düşürülmesi hedefleniyor. Uygulamanın ilk olarak büyükşehirlerde hayata geçirileceği belirtildi.
İÇİŞLERİ KORUMA ARACI VE POLİS SAYISINI AZALTIYOR
İçişleri Bakanlığı, tasarruf tedbirleri kapsamında koruma aracı ve polis sayısının azaltıldığını bildirdi. Bakanlığın sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, “Tasarruf tedbirleri kapsamında İçişleri Bakanımız Sayın Ali Yerlikaya’nın talimatlarıyla, Sayın Bakanımızın araçları da dahil olmak üzere Bakan Yardımcılarımızın koruma araç ve koruma polis sayıları azaltılmıştır” ifadelerine yer verildi.
‘2 YILDA OLUŞAN ZARAR EŞANTİYONLA TELAFİ EDİLEMEZ’
Uzmanlar tasarrufların başta Kur Korumalı Mevduat (KKM) sistemi olmak üzere uygulanan yanlış politikaların bedelinin yanında çok az kaldığına vurgu yaptı. Vergi Uzmanı Ozan Bingöl, X platformundan yaptığı değerlendirmede “Yanlış ekonomi politikalarının sonucunda KKM diye ortaya çıkarılan ucube bir sistemin iki yılda bu ülkeye maliyeti 1 trilyon 58 milyar 285 milyon liradır. Bu paraya vazgeçilen vergiler dahil değildir! Acaba sadece iki yılda oluşan bu zararı eşantiyonla, ajandayla, baskı ciltle, daha dün çerez parası diye nitelendirdiğiniz makam araçlarında yapılacak tasarrufla telafi etmeyi planlıyorsanız çok yanılıyorsunuz. Bütçeye verilen hasar sandığınızdan ve kamuoyuna yansıttığınızdan çok daha fazla!” dedi. Ekonomist Serkan Özcan, da genel seçimlerden önce uygulanan ekonomi politikasına dikkat çekerek ‘’“Bu tahribatın temel nedeni artan faiz, döviz ve uydurulan garabet KKM ile bütçeye getirilen trilyonlarca liralık ek yüktür. Bu yükten kurtulmak için asl olan; rasyonel ekonomi politikalarının ısrarla uygulanmaya devam edilmesi ve toplumun buna ikna edilmesidir. Bugün açıklanan bina kiralama, satın alma, kamu kullanımındaki araçlara getirilen sınırlamalar vs sembolik değeri olan ancak oldukça yetersiz tedbirlerdir. Tam da bu nedenle bugünkü açıklamada tedbirlerin sayısal değerlerine yer verilmemiştir’’ paylaşımını yaptı.
BABACAN: PAKET YETERSİZ VE GÖSTERMELİK
DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan, açıklanan kamuda tasarruf tedbirlerini eleştiren bir paylaşım yaptı. Babacan, paketin yetersiz olduğunu ve ciddi sorunlara çözüm getirmediğini vurguladı. Babacan, paylaşımında kamuda tasarruf tedbirlerinin açıklanmış olmasını önemli ve olumlu bir adım olarak gördüğünü, ancak açıklanan paketin mevcut haliyle çok yetersiz olduğunu ifade etti. Babacan, “Açıklanan pakette esas kara delik olan Kamu Özel İşbirliği projeleriyle ilgili bir adım yok. İsraf ve yolsuzluğun esas kaynağı olan Kamu İhale Yasasıyla ilgili adım yok. Siyasi Etik Yasası’na ilişkin bir plan yok. Varlık Fonu gibi paralel Hazine uygulamalarına son vermekle ilgili bir adım yok’’ dedi. Babacan, “Sadece göstermelik olarak alınacak birkaç tedbir ile ekonomiyi düzeltemezsiniz. Açıklanan tedbirlerin, kamunun her birimi tarafından uygulanmasını bekliyorsanız bu tedbirleri uygulamaya en üstten başlatmak zorundasınız. Soruyorum: Siz tasarruf konusunda samimi misiniz Sayın Recep Tayyip Erdoğan?” sözleriyle açıklamalarını sonlandırdı.
