Gübrenin 7, mazotun 2 kat artması çiftçiye üretimi bıraktırdı. ‘Gıdasız kalma’ tehlikesi kapıdayken tarlada yine alarm zili çaldı. Üretici enflasyonu 11 yılın zirvesine çıktı. Rekor artış, 83 milyonun sofrasına koyacağı domatese, portakala yüksek zammın habercisi oldu. Politikasızlığın ‘mahsulü’ olan gidişat, acil adım atılmazsa gıdanın en büyük soruna dönüşeceğini gösteriyor.
Tarımda girdi maliyetlerindeki hızlı artış çiftçiyi tarlasını süremez hale getirdi. Ziraat Odaları Başkanı Şemsi Bayraktar da “Üretim bitecek, gıdaya ulaşım zorlaşınca bundan herkes etkilenecek” uyarısında bulundu. Hepimizin mutfağını etkileyecek sıkıntı büyürken tarımda yıllık üretici enflasyonu yüzde 36’ya çıktı. En yüksek artış tahılda oldu. Yumurta ve hayvansal ürünler de fırladı.
‘NEDENİ GÜBREYİ BİLE İTHAL ETMEK ZORUNDA BIRAKAN POLİTİKASIZLIK’
Lifli bitkilerde yıllık artış yüzde 123’e ulaştı. Sepetteki 86 üründen 61’inde fiyatlar tırmandı. TÜİK verileriyle bile yüksek olan oran, tarımda ithalata bağımlılığın ve politikasızlığın faturasının herkese çıktığını gösterdi. Ekonomistler de “Gıda fiyatları yüz güldürmeyecek” vurgusu yaptı. “Gübreyi ithal etmek zorunda bırakan tarım politikalarımız” ifadesiyle temel soruna dikkat çekildi.
GIDA FİYATLARI PATLADI
Ekonomi yönetimin‘faiz sebep enflasyon sonuç’diyerek aldığı kararlar, Merkez Bankası’nın peş peşe faiz indirimleri kurların artmasına sebep olurken, tarlada da fiyatları uçurdu. Artan kurla beraber maliyetler katlanınca tarım-ÜFE tarihinin en yüksek seviyesine çıktı. TÜİK Aralık 2021 dönemine ilişkin Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi açıkladı. Bu verilere göre, Tarım-ÜFE, Aralık 2021’de bir önceki aya göre yüzde 12,51, bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 36,39 artış gösterdi. Böylece endeks, tarihinin rekor seviyesini gördü.
Yaşanan kur krizi, yüksek enflasyon hem tarlada hem da sofrada fiyatları rekora götürdü. Kurda yaşanan krizler tarımın temel girdilerinden özellikle mazot ve gübre fiyatlarını katladı. Tarım girdilerinde yaşanan yüzde 100’ün üzerindeki artışlar çiftçilerin ekim yapmamasına neden olurken, 84 milyonun da sofrasını etkiliyor. Türkiye İstatistik Kurumu, Aralık 2021 dönemine ilişkin Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım ÜFE) verilerini açıkladı.
Buna göre, endekste aralıkta bir önceki aya göre yüzde 12,51, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 36,39 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 23,73 artış gerçekleşti. Böylece Endeks, 2011 baz yılından bu yana rekor seviyeye çıktı. Bir başka deyişle, tarımda üretici enflasyonu 11 yılın zirvesini gördü. Endekste, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 36,39 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 23,73 artış gerçekleşti. Sektörler özelinde önceki aya göre ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 5,49, balık ve diğer balıkçılık ürünlerinde yüzde 6,95, tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 12,91 artış oldu.
Aralıkta ana gruplarda önceki aya göre canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde yüzde 10,6, çok yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 11,71, tek yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 15 artış kayıtlara geçti. Yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar ise yüzde 123,44 ile lifli bitkiler, yüzde 67,33 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlar ve yüzde 49,31 ile canlı kümes hayvanları ve yumurtalar olarak sıralandı. Aylık en fazla artış yüzde 26,44 ile turunçgiller ve yüzde 17,77 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlarda gerçekleşti. Öte yandan Tarım-ÜFE 2019’da yıllık yüzde 16,07, aylık yüzde 2,17 artış kaydetmişti. 2020’de ise Tarım-ÜFE bir aralık ayında önceki aya göre yüzde 2,58, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 21,24 artış göstermişti.
‘ÇİFTÇİ DE MAĞDUR’
Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) aylık bazda yüzde 12,51 artarken, yıllık bazda yüzde 36,39 yükseldi. Endeks, tarihinin rekor seviyesini gördü. Durumu değerlendiren ekonomistler tablonun giderek daha da ağırlaşacağını belirtti. Karar Gazetesi yazarı Doç. Dr. Oğuz Demir sosyal medya hesabından TÜİK tarım-ÜFE verilerini paylaşarak ‘’ Gıda fiyatları yüz güldürmeyecek’’ dedi. Ekonomist Mustafa Sönmez ise yaptığı değerlendirmede ‘’Tarım üreticisinin yıllık fiyatları yüzde 36,4 arttı. 2020’de 21.3 idi. Yine de sanayici fiyatlarının Yİ-ÜFE’nin yüzde 80 arttığı anımsandığında, çiftçinin fiyatlarının çok geride kaldığı ve tarımdan tarım dışına önemli bir değer kanaması olduğu söylenebilir. Çiftçi de mağdurdur. 2021’de en mağdur çiftcçi turunçgil üreticileri oldu: fiyat artışları yüzde 2,5. En memnunlar ise pamuk vb lifli bitki üretenler. Pandeminin etkisiyle dünya fiyatları yüksek seyretti:Yıllık yüzde 123! Tahıl üreticileri de yüzde 67 ile ürün sattılar. Koyun-keçi,sebze üreticileri ise mağdur’’
‘GÜBREYİ İTHAL ETMEK ZORUNDA BIRAKAN TARIM POLİTİKAMIZ VAR’
Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi verilerini değerlendiren ekonomist İris Cibre ‘’Aralık da Tarım üretici enflasyonu aylık yüzde 12,5, yıllık yüzde 36. Gübreyi ithal etmek zorunda bırakan tarım politikalarımız, ocakta ise dezenflasyon bekleyen Finans Ofisi Başkanımız var’’ yorumunu yaptı. Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Bülent Şahinalp de sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada bu kafayla mutfaktaji yangının bitmeyeceğini belirterek ‘’TÜİK’e göre, Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) aylık bazda yüzde 12,51 artarken, yıllık bazda yüzde 36,39 yükseldi. Tarımda üretici enflasyonu 11 yılın zirvesini görerek, rekor seviyeye çıktı. Bu kafayla mutfakta yaşanan yangın hiç biter mi?’’ dedi.
