Faiz indi, kur fırladı, enflasyon patladı. ‘Faiz sebep’ tezi TÜİK verileriyle bile çöktü. 2021 enflasyonu yüzde 36 oldu. Kötü yönetim ve hatalı kararların toplamıyla hükümeti ‘başladığı yere döndüren’ tablo, geçim derdinin topluma yayılmasına yol açtı. Ekonomistlerden çağrı geldi: Hanelerde enflasyon yangını büyüyecek. Artık bu ‘deneye’ bir son verin.
ZAMLAR SÜRÜYOR GIDA FİYATLARINDA TIRMANIŞ ÖNLENEMİYOR
Hükümetin ‘faiz inerse enflasyon da iner’ ısrarı sonrası MB’nin ardı ardına yaptığı indirimler karşılık bulmadı. Hızlı faiz indirimiyle kur tırmandı. Maliyetlerdeki artış da yüksek enflasyonu getirdi. Zamların ardı arkası kesilmedi. TÜİK ‘in tartışmalı verilerine göre bile yıllık enflasyon yüzde 36.08 oldu. Üretici fiyatları ise yıllık yüzde 79.89’a çıktı. Gıda enflasyonu da fırladı.
İNAT UĞRUNA KİMSENİN TOPLUMA BEDEL ÖDETMEYE HAKKI YOK
zmanlar artışın süreceğine dikkat çekti: Üretici fiyatları yangının tam gaz devam edeceğini gösteriyor. Bu ‘deneye’ son verin. MB faizi ile enflasyon arasındaki bağlantı tamamen koptu. Resmi rakamlar dikkate alınarak denenen politikadan hemen vazgeçilmeli. Bir inat uğruna başlangıç noktasının gerisine düşüp topluma yine bedel ödetmeye kimsenin hakkı yok.
EKONOMİDE DENENEN MODEL HALKA PAHALIYA MAL OLDU: FAİZ DÜŞTÜ ENFLASYON PATLADI
Merkez Bankası’nın hızlı faiz indirimi sarmalıyla birlikte kur patlayınca maliyetler beklenenden daha hızlı arttı. Böylece düşük faiz düşük enflasyon tezi TÜİK’e göre bile sona erdi. Düşen faizler karşısında enflasyon 20 yılın zirvesine çıktı.TÜİK yıllık enflasyonu yüzde 36 açıklarken, ENAG yüzde 82’nin üzerinde olduğunu paylaştı.
Türkiye’de düşük faiz dönemiyle birlikte tüm bilindik kurallar alt üst oldu. Merkez Bankası’nın hızlı faiz indirimi sarmalıyla birlikte kur patlayınca maliyetler beklenenden daha hızlı arttı. Bugün bakıldığında temel ihtiyaç kalemlerindeki artışlar yüzde 100’ün üstünde. Böylece düşük faiz düşük enflasyon dönemi de artık hayalden öteye geçemedi. Geçen sene yaşanan kur krizi, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine tam yansımasa da market ve pazar rafları aynı şeyi ifade etmedi.
Geçen yılın son ayında yaşanan fiyat artışlarının ardından TÜİK’e bile göre, enflasyon 2021’i zirvede bitirdi. Aralık ayında yıllık enflasyon yüzde 36,08 oldu. Bu oran Eylül 2002’den bu yana görülen en yüksek enflasyon olarak gerçekleşti. Aylık enflasyon ise yüzde 13,58 olarak kaydedildi. Endekste kapsanan 415 maddenin 364’ünün fiyatında yükseliş yaşandı. Üretici fiyat endeksi Aralık’ta yıllık yüzde 79,89 artarken, aylık bazda ise yüzde 19,08 arttı. Yıllık çekirdek enflasyon ise yüzde 31,88 olarak kaydedildi. Verilere göre bir önceki yılın aynı ayına göre artışın yüksek olduğu ana gruplar sırasıyla, yüzde 53,66 ile ulaştırma, yüzde 43,80 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 40,95 ile ev eşyası oldu. Yıllık en düşük artış ise yüzde 8,76 ile haberleşme ana grubunda gerçekleşti. Bir önceki yılın aynı ayına göre artışın düşük olduğu diğer ana gruplar sırasıyla yüzde 17,23 ile eğitim, yüzde 20,02 ile alkollü içecekler ve tütün ve yüzde 20,13 ile giyim ve ayakkabı oldu. Aralık ayında artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, yüzde 28,49 ile ulaştırma, yüzde 16,54 ile ev eşyası, yüzde 15,99 ile gıda ve alkolsüz içecekler oldu. Ana harcama grupları itibarıyla 2021 yılı Aralık ayında en az artış gösteren ana gruplar yüzde 0,13 ile eğitim, yüzde 3,55 ile sağlık ve yüzde 3,65 ile haberleşme oldu. Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 62,84, imalatta yüzde 77,44, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 117,14, su temininde yüzde 33,99 artış olarak gerçekleşti.
İSTANBUL’DA EKMEĞE ASLAN BİLE SAHİP ÇIKAMIYOR
İstanbul Planlama Ajansı (İPA) tarafından hazırlanan İstanbul Barometresi araştırmasına göre, son bir yılda İstanbul’da yaşam maliyeti yüzde 50,2 arttı. Yapılan araştırmaya göre, İstanbul’da yaşayanların yarısı geliriyle geçinemeyecek noktaya geldi. İPA araştırmasına katılanların yüzde 53,5’i geçinecek kadar kazanamadığını açıklarken, yüzde 42,7’si ancak geçinecek kadar kazandığını belirtti. Birikim yapabilenlerin oranıysa yüzde 3,8’de kaldı. İstanbul Barometresinde belirtilen verilere göre, 2021 yılında ayçiçek yağı, buğday unu, LPG yüzde yüzün üzerinde pahalandı. Gıda, kişisel bakım ve temizlik ürünleri, konut kiraları gibi pek çok alanda fiyat artışı yaşandı. Devam eden zamlar nedeniyle vatandaşın ana gündemi ekonomi oldu. Geçinecek kadar kazanamadığını belirten katılımcıların oranında ekim ayına göre artış yaşandığı ortaya çıktı. Araştırmaya göre, katılımcıların yüzde 57,6’sı Türkiye ekonomisinin kötüleşeceğini düşündüğünü belirtti. Katılımcıların yüzde 68,3 gibi ezici bir çoğunluğu ekonomik sıkıntıların evlerindeki ana gündemleri olduğunu aktarırken, her 10 kişiden altısı için kasım ayının ana gündemi Merkez Bankası’nın faiz indirimleri oldu.
‘SARAY ÇEVRESİ VURGUNU VURDU HALK YOKSULLAŞTI’
Ekonomistler de enflasyon verilerini yorumladı. Ekonomist Mustafa Sönmez “Yüzde 13,5 Aralık TÜFE’sinde Aralık döviz fırtınası az etkili. Önceki ayların kur sıçraması daha başat. Aralık türbülansını izleyen 2022 aylarında göreceğiz. TÜİK’in enflasyonuna karşı ENAG açıklamasını koymak çok revaçta ve belli ki iyi geliyor. TÜİK in neyi nasıl hesapladığını 12 harcama grubu 400 küsur maddede görebiliyor ve eleştirebiliyoruz. ENAG da bu Bilgi yok. Nasıl inanıp kefil olunur, ben anlamıyorum. Sonuçla oyalanmayalım; hiper enflasyon belasının nedeni bizzat tek adam Erdoğan’dır. Faiz inecek inadı doları patlattı, fahiş dolarla yapılan ithalat her şeyin fiyatını tetikledi. Kör bir inat uğruna, Saray çevresi vurgunu vurdu, halk yoksullaştı. Bu kadar net! Bunu anlatmak lazım” dedi.
ARA MALINDA YÜZDE 92 ARTIŞ
Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 92,13, dayanıklı tüketim malında yüzde 46,16, dayanıksız tüketim malında yüzde 54,23, enerjide yüzde 122,76, sermaye malında yüzde 51,17 artış olarak gerçekleşti. Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 12,69, imalatta yüzde 18,88, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 24,41, su temininde yüzde 1,87 artış olarak gerçekleşti.
ENAG’A GÖRE YILLIK YÜZDE 82,8
Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) aralık ayına ilişkin enflasyon verilerini açıkladı. ENAG verilerine göre enflasyon aralıkta aylık yüzde 19,35 arttı. ENAG verilerine göre enflasyondaki 12 aylık artış ise yüzde 82,81 olarak kaydedildi. Verilere göre TÜİK alt grupları gösterge olarak alındığında, enflasyonda en az aylık artış %1,98 ile ev eşyası, en fazla yükseliş ise %35,75 ile gıda ve alkolsüz içecekler kaleminde gerçekleşti.
GIDA FİYATLARI ZİRVEDE
DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) aralık ayında düşük gelirli ilk yüzde 20’nin gıda enflasyonunu yüzde 64,6 olarak hesapladı. DİSK-AR “Emekçinin enflasyonu yüzde 65’e dayandı. Gıda enflasyonu zirvede. 2005’te 4 olan gıda enflasyonu 2021’de yüzde 43,8” açıklamasını yaptı. DİSK-AR, TÜİK’in aralık ayı enflasyon rakamlarını açıklamasının ardından gıda enflasyonuna ilişkin bir tablo yayımladı. TÜİK gıda enflasyonunu 43,8 olarak hesaplarken DİSK-AR, gıda enflasyonunun emeklilerde yüzde 55,8’e, düşük gelirli ikinci yüzde 20’de 56,4 olarak açıkladı. Düşük gelirli ilk yüzde 20’nin gıda enflasyonu ise 64,6 olarak belirtildi. DİSK-AR’ın sosyal medyadan yaptığı açıklama şöyle: “Emekçinin enflasyonu yüzde 65’e dayandı. TÜİK’e göre göre gıda enflasyonu yüzde 43,8. DİSK-AR tarafından hesaplanan emeklilerin gıda enflasyonu yüzde 55,8, en düşük yüzde 20’lik dilimin gıda enflasyonu yüzde 64,6! Asgari ücret ele geçmeden eridi! Gıda enflasyonu zirvede! 2005’te 4 olan gıda enflasyonu 2021’de yüzde 43,8.”
‘BU DENEYE SON VERİN ARTIK’
Ekonomist Uğur Gürses “Faiz takıntısı sebep, enflasyon netice. Yüzde 80’lik bir üretici fiyat artışı, Ocak ve Şubat’ta hanelere enflasyon yangınının tam gaz devam edeceğini gösteriyor. Bu ‘deneye’ son verin artık” dedi. İYİ Partili Durmuş Yılmaz ise “Ödenen onca bedele rağmen bir inat uğruna başlangıç noktasının gerisine düşüp topluma yeniden bedel ödetmeye kimsenin hakkı yok. Enflasyonla mücadele ciddiye alınmalı” diye konuştu.
‘MERKEZLE ENFLASYON ARASINDAKİ BAĞ TAMAMEN KOPTU’
Eski Ziraat Bankası Genel Müdür Yardımcısı ekonomist Prof. Dr Şenol Babuşçu “Enflasyonda tarihi rekor. Merkez Bankası politika faizi ile enflasyon arasındaki bağlantı tamamen kopmuştur. Mevcut faiz yüzde 14 iken, enflasyonun yüzde 36 olduğu ekonomide, olması gereken faiz yaklaşık yüzde 40’tır” yorumunu yaptı. TCMB eski başekonomisti Hakan Kara da şu paylaşımı yaptı: “Bu dönemde ekonomide yaşananlar ilerde sadece ekonomi kitaplarında değil orta okul ve lisede temel vatandaşlık bilgisi olarak okutulmalı.” Ekonomist Prof.Dr. Serap Durusoy “Açıklanan resmi enflasyon rakamları dikkate alınarak denenmekte olan politikadan bir an önce vazgeçilmesi gerekiyor. PPK metninde yer alan yüzde 5 enflasyon hedeflemesi açıklanan resmi rakamlar da gösteriyor ki temenni niteliğinde” ifadelerini kullandı.
‘BU 20 YILLIK SALTANATIN VEDASIDIR’
Gelecek Partili Serkan Özcan şunları söyledi: “Gelinen bu tablo 20 yıllık AK Parti iktidarının vedasıdır. Faiz sebep enflasyon sonuç cehaletinin yarattığı ağır yıkımıdır.” CHP’li Faik Öztrak “Nasıl başladılar? 2002 tüketici enflasyonu yüzde 29,7. 2002 üretici enflasyonu yüzde 30,8. Nasıl gidiyor? 2021 tüketici enflasyonu yüzde 36,1. 2021 üretici enflasyonu yüzde 79,9” paylaşımını yaptı. İYİ Partili Erhan Usta da “Bu rakam bütün zamanların en yüksek Aralık ayı enflasyonu. Helal olsun size, saçmalaya saçmalaya işi bu noktaya getirmeyi başardınız. TÜİK kardeşim, hassasiyetin için teşekkür ederiz ancak şu enflasyon rakamlarını virgülden sonra iki basamak açıklamayı bırak artık. Biraz komik oluyor… Türkiye enflasyondan çok çekti ve düşürmek için çok bedel ödedi. Bizde enflasyonun yüksek olduğu yıllarda gelişmekte olan ülkelerde de (biraz zaman kaymasıyla) enflasyon yüksekti. Şimdi ise sadece bizde çok yüksek. Acilen kapsamlı bir enflasyonla mücadele programı uygulanmalıdır.”
