Dünyanın en büyük 9 petrol şirketinin 2024'ün ilk yarısındaki karı, geçen yıla göre yüzde 10 azalarak 129,80 milyar dolara geriledi. En yüksek karı 56,30 milyar dolarla Saudi Aramco açıklarken, ExxonMobil, Shell, bp ve diğer şirketler de önemli düşüşler yaşadı. Söz konusu dönemde karını en fazla artıran şirket olan Rus petrol devi Rosneft'in ülkenin içinde bulunduğu savaş durumu ve yaptırımlar nedeniyle piyasa uzmanlarını şaşırttığı belirtildi.
Dünyanın önde gelen petrol şirketlerinin yılın ilk yarısındaki finansal performansı, geçen yılın aynı dönemine kıyasla önemli bir gerileme kaydetti.
Amerikan ExxonMobil, Chevron, Hollandalı Royal Dutch Shell, İngiliz bp, Fransız TotalEnergies, İtalyan Eni, Rus Rosneft, Norveçli Equinor ve Suudi Arabistan'ın ulusal petrol devi Saudi Aramco gibi şirketlerin 2024’ün ilk altı ayında toplam karı, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 10 azalarak 129,80 milyar dolara düştü.
Bu sonuç, petrol fiyatlarında ve talepte yaşanan dalgalanmaların yanı sıra küresel ekonomik durgunluğun enerji sektörüne olan etkilerini açıkça ortaya koyuyor.
ÖNDE GELEN ŞİRKETLERİN PERFORMANSI
Bu dönemde en büyük karı açıklayan şirket, Suudi Arabistan’ın ulusal petrol şirketi Saudi Aramco oldu. Saudi Aramco, 56,30 milyar dolarlık net kar elde ettiğini açıkladı. Ancak bu, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9,1’lik bir düşüşe işaret ediyor. Bu düşüş, şirketin hala küresel enerji pazarındaki baskın konumunu korumasına rağmen, enerji piyasasında yaşanan belirsizliklerin etkisini yansıtıyor.
Amerikan petrol devleri ExxonMobil ve Chevron ise yılın ilk yarısında sırasıyla 17,46 milyar dolar ve 9,93 milyar dolar net kar elde etti. ExxonMobil’in karı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9,6 oranında azalırken, Chevron’un karı yüzde 21,1’lik bir düşüş yaşadı. Özellikle Chevron’un daha büyük bir gerileme yaşaması, enerji üretim maliyetlerinin artması ve arz-talep dengesizliğinin etkilerini yansıtıyor.
Avrupa’nın en büyük petrol şirketlerinden Royal Dutch Shell de bu yılın ilk yarısında 14,02 milyar dolar kar elde ederken, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,7’lik bir düşüş kaydetti.
İngiliz bp’nin karı ise yüzde 27,5’lik keskin bir düşüşle 5,47 milyar dolara geriledi. Bp, enerji piyasasındaki dalgalanmalardan en çok etkilenen şirketlerden biri oldu ve özellikle Avrupa'daki enerji talebindeki daralmalarla başa çıkmakta zorlandı.
Fransız enerji şirketi TotalEnergies ise 9,50 milyar dolarlık net kar açıkladı, ancak bu da geçen yıla göre yüzde 1,4’lük bir düşüş anlamına geliyor. İtalyan Eni, 2,06 milyar dolar kar ile yılın ilk yarısını kapatırken, yüzde 30,4 oranında kar kaybı yaşadı. Norveçli Equinor da 4,54 milyar dolarlık karla yüzde 33,1’lik bir gerileme kaydederek, şirketin karşı karşıya olduğu küresel zorlukların boyutunu gözler önüne serdi.
Yılın ilk yarısında en dikkat çeken şirket ise Rus petrol devi Rosneft oldu. Rosneft, yaptırımlar ve savaş ortamına rağmen karını en fazla artıran şirket olarak öne çıktı. Şirketin geliri geçen yıla kıyasla yüzde 30,2 artarak 10,52 milyar dolara ulaştı.
'6 BİN GEMİNİN 600'Ü RUS PETROLÜ TAŞIYOR'
Viyana Enerji Araştırmaları Enstitüsü Başkanı Fereydoun Barkeshli, Rosneft’in karındaki bu önemli artışın beklenmedik olduğunu ifade etti. Barkeshli, Rosneft'in yerel pazar payının yaklaşık yüzde 32 civarında olduğunu ve bu iç pazardaki güçlü varlığının şirketin başarısında kritik bir rol oynadığını belirtti. Ayrıca, Rusya'nın yaptırımları aşmak için İran'ın deneyiminden faydalandığını ve uluslararası sularda Rus petrolünü taşıyan yaklaşık 600 gemi bulunduğunu aktardı. Barkeshli’ye göre, bu durum, Rusya’nın küresel enerji pazarında hala etkin bir oyuncu olduğunu gösteriyor.
KÜRESEL EKONOMİK ZORLUKLAR VE OPEC+ ÜRETİM KESİNTİLERİ
Petrol fiyatlarındaki düşüş, 2024’ün ilk yarısında enerji şirketlerinin karlarını doğrudan etkileyen faktörlerden biri oldu. Norveç merkezli bağımsız araştırma kuruluşu Rystad Energy'nin petrol uzmanı Rohan Goindi, küresel petrol fiyatlarının bu yılın ilk yarısında arz tarafındaki zayıflık nedeniyle gerilediğini belirtti. OPEC ve OPEC dışı ülkelerin üretim artışlarına yönelik temkinli tutumları, fiyatların daha fazla düşmesini önledi. Ancak yılın ikinci yarısında, özellikle Kanada gibi OPEC dışı ülkelerin katkısıyla küresel arzın günlük 450 bin varil artacağı öngörülüyor.
Goindi, rafinerilerin işleme kapasitesinin yılın ikinci yarısında 1,8 milyon varil artmasının beklendiğini de ifade etti. Buna karşın, Çin ve ABD'deki ekonomik zorluklar, küresel petrol talebini zayıflatıyor. Çin'in ham petrol ithalatı, geçen yılın aynı dönemine göre düşüş gösterdi ve ülkenin yüksek ham petrol stokları, talepteki zayıflığın devam ettiğine işaret ediyor. ABD’de ise olumsuz ekonomik veriler, enerji talebini baskılayan faktörler arasında yer alıyor.
Ancak, ilerleyen süreçte OPEC+ grubunun üretim kesintilerini uzatma kararının fiyatların daha fazla düşmesinin önüne geçeceğini belirten Goindi, şunları kaydetti:
"Irak ve Kazakistan gibi bazı üyelerin aşırı üretimi, küresel ham petrol arzı dengesini bozdu. Üretim kesintilerinin bir denge sağlaması beklenirken, yılın ilerleyen dönemlerinde OPEC dışı üretimin artmasının etkilerini hafifleteceği öngörülüyor. Petrol piyasasında cansız geçen yaz döneminin ardından, kasım ve aralıkta mevcut seviyelerden kademeli bir talep artışı bekleniyor. Yıl sonuna doğru petrol piyasasında arz ve talep dengesinin daralması muhtemel."
