Otomobilde matrah sistemi en son 2022 yılında değişti. Gelinen süre içinde yaklaşık iki yıldır matrah sisteminde değişim olmayınca iç pazardaki yerlilik oranı düştü. İç pazarda yerli araç payının yüzde 32’lere kadar düştüğünü söyleyen OSD Başkanı Eroldu “Geçmişte ÖTV’de 45-50-80 giden dilimler vardı. Aslında tekrar keşfetmeye de gerek yok. Güncellenmeyen matrah sistemi yerliliği bitirdi” dedi.
ALİ YILDIRIM
Türkiye’de otomotiv sektörü dünyanın en ilginç vergi sistemlerinden birine sahip. Bizim matrah sistemi adını verdiğimiz özel tüketim vergisi (ÖTV) dilimleri kağıt üstünde farklı uygulamada farklı. Yüzde 45, yüzde 50, yüzde 60 ve hatta yüzde 70’lik matrah diliminde bile araç kalmadı. Fakat yine de uygulamayı düzenlemek veya matrah sistemini güncellemek için yeni bir adım atılmıyor. Yerlisi de ithali de aynı vergi dilimiyle satılmaya başlanınca ortada bir yerlilik sorunu ortaya çıkıyor.
Bugün bakıldığında Türkiye’de üretilen Fiat Egea da yüzde 80’lik ÖTV diliminde ithal olarak gelen Mercedes E Serisi de. Aradaki fiyat makası aslında gittikçe derinleşiyor fakat iki modelin de aynı matrah diliminde satılması yerlinin fiyat avantajını ortadan kaldırıyor.
Otomotiv Sanayi Derneği’nin (OSD) 50’nci yıl dönümünde İstanbul’da gerçekleşen bir toplantıda sorularımızı cevaplayan OSD Başkanı Cengiz Eroldu, yerlilik tarafına değindi. İç pazarda yerli araçların payı yüzde 39’lardan 32’lere kadar düştüğünü anlatan Eroldu “Geçen sene dahi biz mesela yüzde 50 ÖTV’li araç satabiliyorduk, şimdi yüzde 80’e geldik. Şimdi Türkiye’de belli bir müşteri var. O müşterinin satın alma potansiyeli belli sonuçta. Bugün 800 bin TL civarında yani bugünün fiyatlarıyla 800 bin liralık bir araca aslında talebi olan çok insan var. Şimdi o kalktı aslında.
Bütün araçların yüzde 80’e çıkmasıyla birlikte belki Türk müşterisinin de araca ulaşımı da biraz kısıtlandı. Yani bence en büyük fark orada. Geçmişte ÖTV’de 45- 50- 80 giden böyle dilimler vardı. Zaten o hızlandırdı, aslında tekrar keşfetmeye de gerek yok. Yapılan belli, o zaman onun verdiği sonuçlar da belliydi. Bence en büyük handikapların bir tanesi orada şu anda. Güncellenmeyen matrah sistemi yerliliği bitirdi” dedi.
‘SOĞUTMA TALEBİ ÇELİŞKİLİ OLUYOR’
Hükümet uzun bir süredir ekonomiyi soğutma çabasında. Bunun en büyük örneğini de otomotivde olduğu görülüyor. Bu konuya da değinen Cengiz Eroldu “Ama şu anda hükümetin de çok net söylediği soğutma talebi var. Şimdi orada bir çelişki oluyor. Yani soğutmak istiyorsanız şu anda hiçbir şey yapmamanız lazım. Aslında sayın Mehmet Şimşek de yurt dışı konferanslarında şu anda 2 sene olarak söylüyor. Yani 2025 yılında da paralel bir tablo olacak. Enflasyonun tekrar tek haneli rakamlara dönmesi herhalde 2026 ve sonrası olacak. Oralara kadar da bu faiz ve sıkılaştırma, soğutma çalışmalarını devam ettirecekler gibi görünüyor. Yani şu andaki politikalar öyle gösteriyor” ifadelerini kullandı.
‘BYD YATIRIMI DOMİNO ETKİSİ YARATACAK’
Türkiye’ye Çinli BYD’nin 1 milyar dolarlık yatırımı da toplantının gündemindeydi. Bu yatırım haberinin OSD’nin 50 yıl kutlamalarına denk geldiğini anlatan Cengiz Eroldu, yatırım haberinin domino etkisi yaratacağını ifade ederek “Bence devamı gelebilir. OSD ile doğrudan temasta bulunan şu anda yok ama daha önce görüştüklerimiz oldu. Bize de gelip danışanlar oldu ama bence olabilir çünkü Türkiye hem kendisi önemli bir pazar, ben hep şunu söylüyordum zaten Türkiye’nin kendisi, pazarın büyüklüğü bir teşvik zaten” diye konuştu.
‘İÇ PAZAR BÜYÜRSE OYUNCU SAYISI DA ARTAR’
Asıl olayın pazar olduğunu hatırlatan Cengiz Eroldu “Pazarı biz biraz daha büyütebilirsek aslında çok oyuncu zaten gelmeye doğru hareket edecek. Zaten hep konuştuğumuz yeni teknolojilere yatırım yapılması da aslında bir ölçek sorunu. Biz Türkiye’deki ölçeği ne kadar büyütebilirsek Türk otomotiv sanayini de o kadar daha teknolojik hale getirebiliriz. Öbür türlü doğal olarak bu teknolojik ürünler pahalı yatırımlar belli bir ölçek olmadığı zaman da bu işlerin dışında kalacağız. Ama bence Çinli oyuncuların ki şu anda ölçeklerinden dolayı teknolojik olarak da dünyada ileride gidiyorlar Türkiye’de yatırım yapmaları bence son derece önemli. Ki diğer sevindirici konu da ben Bakanlığın açıklamasında Ar-Ge merkezini de gördüm, o da bence son derece değerli.”
‘EK VERGİYLE FİYATLARI ARTAR PAZAR PAYI KÜÇÜLÜR’
Çinli otomobillere getirilen ek vergi konusu da değerlendiren Cengiz Eroldu “Benim burada beklentim Çinli ithalatçılarda yüzde 20-30 arasında bir fiyat artışı söz konusu olabilir. O da onların Türkiye’de yaptıkları satışları bir miktar azaltır diye düşünüyorum. Yani pazarı bir miktar küçültebilir o açıdan. Çünkü bir de Türk müşterisi Çinli araçlarda bazı markaları bir fırsat olarak da gördü. Belki alma saiki olmayanlar da araç aldılar bu fırsatı değerlendirmek için. Onun için de pazarın küçülmesi yönünde de bir miktar etkisi olabilir ama muhakkak ki dış ticaret dengesine olumlu katkı sağlayacaktır diye düşünüyorum.”
‘BURADA ÜRETİM ÇİN KADAR REKABETÇİ OLMAZ’
Türkiye’de Çinlilerin üretim yapmasının Uzak Doğu kadar rekabetçi olamayacağının da altını çizen Cengiz Eroldu “Bence Çin’deki kadar rekabetçi olamazlar Avrupa’da ve Türkiye’de üretim yaptıkları zaman. Şimdi zaten batı basınında da sizler de okuyorsunuzdur. Çin ile Avrupalı üreticiler arasında yüzde otuzluk bir maliyet farkından bahsediliyor. Bu tabi Türkiye gibi ülkelere geldiği zaman biraz daha aşağıda olacak. Bir de bunlar şimdi kendi ülkelerinden çıkıp, farklı ülkelerde üretim yaptıkları zaman maliyeti daha fazla artacaktır. Yani Türkiye’ye Çin’den parçaları getirebilirsiniz ama bir aracı tek parça halinde getirmekle, bir aracı parçalara ayırıp getirmek arasında ciddi bir lojistik farkı var. Çin bir de uzak bir mesafe. Bence orada daha normalize olacaktır diye düşünüyorum.”
50 YIL ÖNCE MONTAJ SANAYİ İLE BAŞLADI
OSD bu yıl 50’nci senesini kutladı. Türk otomotiv sanayisinin geçmişinin 1940’lara dayandığını söyleyen OSD Yönetim Kurulu Başkanı Cengiz Eroldu “Montaj sanayi olarak başlayan yolculuğumuz ciddi bir inanmışlık, emek ve iş birliği sonucunda bizi bugün 2 milyon adedin üzerinde üretim kapasitesiyle dünyanın neredeyse her ülkesine araç, komponent ve mühendislik ihracatı yapan bir küresel oyuncu haline dönüştürdü. Başlangıçta Türkiye pazarı odağında faaliyetlerine başlayan sanayimiz bugün Ar-Ge yatırımları ile komple araç, motor ve aktarma organları geliştirme yetkinliğine ulaştı. Ar-Ge merkezlerimiz kendi ekosistemleri içinde birer mühendislik ihracat merkezi haline dönüştü. Son 10 yılda 248 milyar dolar ihracat ve 65 milyar dolar dış ticaret fazlasıyla ülke ihracatının yüzde 16’sını gerçekleştirdik. Bugün ulaştığımız noktada 60 bini direkt olmak üzere değer zincirinde toplam 550 binin üzerinde istihdam sağlıyoruz. Yine son 10 yılda 11 milyar doların üzerinde yatırım ile ülkemiz ekonomisine sağladığımız katkıyı her sene bir üst seviyeye taşıyarak yolculuğumuza devam ettik” dedi.
