Hazine ve Maliye Bakanlığı ocak ayı bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı. TÜİK ocak ayına ilişkin enflasyonu yüzde 65 olarak açıklarken, merkezi yönetim bütçesinin gelirleri bu rakamın yaklaşık iki katı oldu. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı merkezi yönetim bütçesine göre bütçe gelirleri, geçen yılın ocak ayına göre yüzde 113,5 artarak 617 milyar 249 milyon liraya çıktı. Vergi gelirleri tahsilatı ise ocak ayında geçen yıla göre yüzde 104,6 arttı.
Ekonomi yönetimi yıl sonu için enflasyon beklentisini yüzde 36 olarak belirtirken, merkezi yönetimi bütçesi gelirleri enflasyon rakamlarının çok üzerinde seyrediyor. Verilerinin şeffaflığı sık sık tartışılan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ocak ayına ilişkin açıkladığı yıllık enflasyon oranı yüzde 65 olarak kaydedildi. Vatandaş resmi verilere göre zam alırken, merkezi yönetim bütçesinin gelir artışı resmi enflasyonun yaklaşık iki katı oldu.
Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay 2023’ün ocak ayına göre yüzde 104,6 artarak 517 milyar 201 milyon liraya çıktı. Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın ocak ayında 289 milyar 78 milyon lira iken bu yılın aynı ayında yüzde 113,5 artarak 617 milyar 249 milyon liraya çıktı.
Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin ocak ayı gerçekleşme oranı 2023’te yüzde 5,9 iken geçen ay yüzde 7,3 oldu.Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay 2023’ün ocak ayına göre yüzde 104,6 artarak 517 milyar 201 milyon liraya çıktı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı 2023’te yüzde 5,9 iken geçen ay yüzde 7 olarak tespit edildi. Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri yüzde 219,8 artarak 88 milyar 57 milyon liraya çıktı.
Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 8 milyar 780 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 3 milyar 211 milyon lira olarak hesaplandı. Vergi türleri itibarıyla ocakta geçen yılın aynı ayına göre, gelir vergisi yüzde 107,4, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 164,6, özel tüketim vergisi yüzde 118,2, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 169,8, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 73,8, damga vergisi yüzde 79,9, harçlar yüzde 95, diğer vergiler tahsilatı yüzde 68,2, kurumlar vergisi yüzde 10,1 arttı.
YENİ YILA 150 MİLYAR LİRA AÇIKLA BAŞLANDI
Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre merkezi yönetim bütçe 150,7 milyar TL açık verdi. 2024 yılı Ocak ayında merkezi yönetim bütçe giderleri 768 milyar TL, bütçe gelirleri 617,2 milyar TL oldu. Verilere göre, faiz dışı bütçe giderleri 646,9 milyar TL ve faiz dışı açık 29,6 milyar TL olarak gerçekleşti. Ocak’ta bütçe giderleri tarafında faiz harcamaları 121 milyar 93 milyon TL, faiz hariç harcamalar ise 646 milyar 875 milyon TL oldu. Merkezi yönetim bütçe gelirleri Ocak ayı itibarıyla 617 milyar 249 milyon TL olarak kaydedildi.
Vergi gelirleri 517 milyar 201 milyon TL, genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 88 milyar 57 milyon TL oldu. Buna göre, merkezi yönetim bütçe giderleri Ocak 2023’te 321 milyar 320 milyon lira iken bu yılın ocak ayında yüzde 139 artışla 767 milyar 968 milyon liraya yükseldi. Böylece 2024’te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 11 trilyon 89 milyar 37 milyon lira ödeneğin yüzde 6,9’u kullanılmış oldu. Geçen yıl ocakta 10 milyar 883 milyon lira olan faiz dışı açık, bu yılın aynı ayında 29 milyar 626 milyon liraya çıktı.
FAİZ HARİÇ GİDERLER YÜZDE 115 ARTTI
Faiz hariç bütçe giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 115,7 artarak 646 milyar 875 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2023’ün aynı ayında yüzde 6,1 iken geçen ay yüzde 6,6 olarak hesaplandı. Ocakta personel giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 152,1 artarak 260 milyar 250 milyon lira olurken personel giderleri için bütçede öngörülen 2 trilyon 553 milyar 495 milyon lira ödeneğin yüzde 10,2’si kullanıldı. Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, ocakta geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 96,9 artışla 30 milyar 555 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 312 milyar 451 milyon lira ödeneğin yüzde 9,8’i kullanılmış oldu.
Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 679 milyar 766 milyon lira ödeneğin yüzde 4’ü harcandı. Ocakta, yüzde 36,5 artışla 27 milyar 56 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti. Cari transferler ocakta geçen yılın aynı ayına göre yüzde 94,5 artarak 284 milyar 656 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 4 trilyon 266 milyar 709 milyon lira ödeneğin yüzde 6,7’si kullanıldı. Ocakta 18 milyar 57 milyon lira sermaye gideri yapılırken sermaye transferi 279 milyon lira olarak gerçekleşti. Borç verme giderleri ise 26 milyar 22 milyon lira oldu. Faiz giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 466,9 artışla 121 milyar 93 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
‘OLAĞANÜSTÜ TIRMANIŞ’
Hazine Bakanlığı’nın açıkladığı bütçe rakamlarını sosyal medya hesabından değerlendiren iktisatçı Mustafa Sönmez bütçe açığında olağanüstü tırmanış kaydedildiğini vurgulayarak ‘’Gelirler 617, harcamlar 767 milyar TL. Ocak bütçe açığı 151 milyar TL .Geçen Ocak’ta 32 milyar TL idi. Faiz dışı açık 30 milyar TL’ye çıktı. Ocak ayının 767 milyar TL’lik uçuk harcamasında Hazine’nin faiz ödemeleri yüzde 16 ile ilk sırayı aldı. Açıkları büyüyen sosyal güvenlik için de harcamaların yüzde 12,5’u ayrıldı. Mercek altı: Ocak bütçe açığı müthiş yüzde 367 artışla 151 milyar TL’yi buldu. Maaş ayarlamaları ile personel harcamaları yüzde 152 artmış, SGK’ya transferlerin etkisiyle cari transferler yüzde 94 artmış.Ama esas artış faizde: Yüzde 467 ve harcamaların yüzde 16’sını götürmüş. Vergide artış ise yüzde 105!’’ dedi.
‘YÜZDE 36 ENFLASYON BEKLENTİSİNE RAĞMEN HARCAMALAR GEÇEN SENENİN İKİ KATI’
Finansal Piyasalar Uzmanı İris Cibre sosyal medya hesabından bütçe verilerini değerlendirdi. Cibre ‘’Yüzde 36 enflasyon beklentisine rağmen, geçtiğimiz senenin tam 2 katı büyüklüğünde olan harcamalar bütçemiz ocakta 150 milyar TL açık verdi. Açığın yüzde 80’i (121 Milyar TL) faiz harcamalarından oluşuyor. Harcamaların yüzde 37’si cari transferler (284 Milyar TL). Bu transferlerin sadece 12.5 Milyar TL’si tarıma, 686 milyon TL’si hayvancılığa ayırılmış’’ dedi. 2023’te Kamu Teşebbüslerine toplam 121.6 Milyar TL borç verildiğinş anımsatan Cibre, ‘’Sadece ocakta Toprak Mahsulleri Ofisi’ne 20 Milyar TL borç verilmiş. TMO’nun 2021’de 5 Milyar TL mali borcu varken, 2022’de bankalardan kredi alınarak 39,7 Milyar TL’ye yükselmiş. Fakat, çiftçi hala mutsuz, ekmek hala pahalı’’ ifadelerini kullandı.
