Kredi kartlarına düzenleme tartışmaları yaklaşık iki aydır sürüyor. Kısıtlamaların yerel seçimlerden sonra yapılması beklenirken, seçime günler kala düzenleme geldi. Bankalar, kredi kartında nakit avans limitlerini yüzde 25 ile sınırlandırırken, azami taksit sayısını da 12’den 3’e kadar düşürdü. BDDK’nın yetki alanındaki konuyla ilgili olarak resmi yazışma yapılmazken, Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, daha önce yaptığı açıklamada ‘kredi kartına taksit kaldırıldı’ iddiasını yalanlamıştı.
Ekonomi yönetimi tarafından enflasyonu artıran tüketim talebini önlemek için bazı düzenlemelerin hayata geçirilebileceği uzun bir süredir tartışılıyor. Tüketimi kısmak için rekor kıran kredi kartı harcamalarında taksit sayılarına düzenleme yapılacağının sinyali verilmişti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan enflasyon raporu toplantısında ‘’Kredi kartlarında düzenleme yapılması gerektiğini düşünüyoruz. Bu konuda birkaç fikrimiz var, çalışmalarımız sürüyor’’ açıklamasında bulundu.
Yerel seçimlerden sonra düzenleme yapılması beklenirken, seçime günler kala düzenleme geldi. İngiliz haber ajansı Reuters’a bilgi veren üç bankacılık kaynağı azami taksit sayısının 12’den üçe kadar indirildiğini belirtti. Bir kaynak kurumsal kredi kartları için de limitlerin sınırlandığı ifade etti. Bankacılar daha önce sektörde kredi kartlarının, toplam kredilerin üç katı büyümesi nedeniyle zaten sıkılaştırma adımları bekliyorlardı.
BDDK verilerine göre 12 aylık değişime bakıldığında toplam kredilerde yüzde 50’nin üzerinde büyürken, kredi kartları ise yüzde 150’nin üzerinde büyüdü. Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, daha önce yaptığı açıklamada ‘kredi kartına taksit kaldırıldı’ iddiasını ‘’Hazine ve Maliye Bakanlığı veya ilgili kuruluşlar tarafından, kredi kartı kullanımlarında taksit uygulamasının kaldırılmasına ilişkin hayata geçirilmiş herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Kredi kartları konusunda doğru olmayan bilgiler üzerinden, piyasanın işleyişini bozabilecek mesnetsiz ve spekülatif açıklamalar yapıldığı tespit edilmiştir. Resmi kurum ve yetkililerin dışında yapılan açıklamalara itibar etmeyiniz’’ ifadelerini kullanarak yalanlamıştı.
‘DÜZENLEME KART FAİZİ, TAKSİT SAYISI VE LİMİTLERDE YAPILABİLİR’
Merkez Bankası tarafından bireysel kredilere getirilen sınırlama, buradaki büyüme hızını aşağı çekti. Ancak kredi kartları açısından büyüme hızlı şekilde devam etti. Taksitli kredilerde yüzde 45’lere gerileyen büyümeye rağmen kredi kartlarındaki büyüme hızı yüzde 140’larda kalmaya devam etti. Yaklaşık 2 aydan bu yana kredi kartlarına dönük bir düzenleme üzerine tartışmalar sürerken, Türkiye Bankalar Birliği Başkanı Alparslan Çakar, “Kredi kartı düzenlemesi yapmak için üç alan var. Kart faizi, taksit sayısı ve limit kısıtlamaları. Belirli alanlarda taksit sayısı sınırlaması ve limit kısıtlamaları yoluyla bu harcamaların düşürülmesi söz konusu olabilir” demişti.
HARCAMALAR DA REKOR KIRDI
Merkez Bankası verilerine göre, banka kartı ve kredi kartı işlemleri tutarı 1 Mart ile biten haftada önceki haftaya göre yüzde 15 artışla 262.6 milyar TL seviyesine yükseldi. Böylelikle kartlı harcamalarda yeni rekor kaydedildi. Bu dönemdeki artışa vergi ve BES ödemelerinin 9,6 milyar TL artış ile belirgin yukarı yönlü etkide bulunduğu izlendi. Ekonomist Haluk Bürümcekçi’nin yorumuna göre artışlar genele yayılırken, en belirgin haftalık yükselişler ise, hizmet sektörleri, eğitim, araç kiralama-satış, akaryakıt ve mobilya harcamaları gruplarında görüldü. Harcamaları azalan az sayıda alt gruplar arasında ise elektrik-elektronik harcamaları öne çıktı. Bu işlemlerden ayrı olarak açıklanan internet üzerinden kredi kartı ile yapılan alışverişler ise haftalık 15,6 milyar TL artış ile 83,4 milyar TL’ye yükselerek rekor kaydetti. İnternet dahil, vergi ve BES ödemeleri hariç toplam alışverişin son 4 haftalık ortalamasının yıllık değişimi ise yüzde 139,5 artış ile yükselişe devam etti.
ŞİMŞEK DÜZENLEME SİNYALİ VERMİŞTİ
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Bloomberg HT röportajında kredi kartlarına yönelik limitlerle ilgili bir düzenleme sinyali vermişti. Şimşek, “İç talebin yumuşadığını söyledim. Tabii Merkez Bankası’nın yapacağı birtakım çalışmalar var. Bunlar Finansal İstikrar Komitesi’nde bu konular gündeme geldi. Burada önemli olan bankaların kurallara uyması. Limit belirlerken, gerçekten gerçekçi beyan, belgeye dayalı olması. İkincisi bu limitlerin bütünlük arz etmesi. Yani her banka kendi kafasına göre bir limit belirlemesi şeklinde değil. O konulara çalışacağız. Ama yaptığımız, sonuçlandırdığımız bir çalışma yok. Önümüzdeki dönemde hiçbir sürpriz yapmadan, piyasaları bozmadan bu konuları çalışacağız. Uluslararası normlar, kurallar neyi gerektiriyorsa onu devreye sokacağız” diye konuşmuştu.
BORÇLANMADA 2023’E GÖRE YÜZDE 153 ARTIŞ
2024’te de kredi kartı kullanımı artmaya devam etti. Yılın ilk iki ayında bireysel kredi kartı borçlanmaları yüzde 153 arttı. encazip.com bireysel kredi kartı kullanımındaki son durumu araştırdı. Artan faiz oranlarına paralel olarak kredi kartı kullanımında taksitli alışverişlerin tutarındaki artış, taksitsiz kredi kartı kullanımının altında kaldı. Ancak dip toplamda hem taksitli hem de taksitsiz kredi kartı kullanımları arttı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) verilerine göre, bireysel kredi kartı borçlanmaları geçen yıla göre yüzde 153 arttı. Karşılaştırma sitesi encazip.com’un yaptığı araştırmada, bireysel kredi kartı borçlanmalarının, 23 Şubat’ta açıklanan verilere göre 1 trilyon 274 milyar TL seviyesine yükseldiği görüldü. Bunun 562 milyar TL’sini taksitli, 712 milyar TL’sini taksitsiz borçlanmalar oluşturdu. 2023’te toplam borçlanma 503 milyar TL iken, bunun 258 milyar TL’sini taksitli borçlanmalar, 245 milyar TL’sini taksitsiz borçlanmalar oluşturmuştu. Yani taksitli kredi kartı kullanımları yüzde 117 artarken taksitsiz kredi kartı borçlanmaları yüzde 190 arttı.
Foreks’te yer alan habere göre bireysel kredi kartı borçlanmalarındaki bu durumu yorumlayan encazip.com kurucusu ve tasarruf uzmanı Çağada Kırım, “Son dönemlerde kamuoyunda kredi kartında birçok ürün grubunda taksitlerin kaldırılacağı ya da azaltılacağı, asgari ödeme tutarının yüzde olarak artırılacağı ve kredi kartı limitlerinin düşürüleceği gibi konular yer alıyor. Ancak diğer taraftan kredi kartlı harcamalarının bu denli artması vatandaşların harcamalarını en azından kredi kartı ekstre süreleri kadar öteleme ihtiyacı hissettiği anlamında yorumlanabilir” dedi.
