Yavaşlayan Türkiye ekonomisine karşı asgari ücretteki artış, işten çıkarmaları da beraberinde getirdi. İşverenler artan maliyetlerden yakınırken, düşen ihracat rakamları kapasitelere de yansıdı. Aynı zamandaki siparişlerdeki yavaşlama da ekonomideki yavaşlamayı doğruladı. Patronlar yeni asgari ücretin enflasyonist ortamda yeterli olmayacağını söylese de maliyetlere katlanamayıp işçi çıkarmak zorunda kalacaklarını vurguladı.
Türkiye’de 2023 yılında asgari ücret 8 bin 506 lira olarak belirlendi. Sendikalar bu ücreti az bulurken, işverenler en düşük ücretin patronları zorlayacağını ve bunun istihdama olumsuz yansıyacağını söyledi. Artacak olan asgari ücretle birlikte ülkenin birçok noktasından işten çıkarma haberleri gelirken, patronlar ‘riskleri azaltmamız lazım’ dedi.
Gittikçe yavaşlayan Türkiye ekonomisinde artan asgari ücretin refah payına hiçbir katkısı yok. Yeni ekonomi modeliyle birlikte dış ticarette fazlaya dönülmesi beklenirken, açık her geçen gün büyüyor.
En son yayımlanan verilere göre, sanayideki yavaşlamanın etkisi de görülmeye başladı. Merkez Bankası tarafından açıklanan İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı, aralıkta yüzde 76,5 olarak gerçekleşti. Mayıs ayında yüzde 78 ile yılın en yüksek seviyesine çıkan oran, kasıma kadar yüzde 75,9’a kadar düşmüş, aralıkta ise sınırlı bir artış yaşamıştı. Bu tablo karşısında patronlar da maliyet azaltmak için işçi çıkarmayı planladıklarını paylaştı.
Ege Giyim Sanayicileri Derneği (EGSD) Yönetim Kurulu Başkanı Hayati Ertuğrul, bu artışla birlikte işten çıkarmaların olabileceğine işaret etti. Ertuğrul “Bu enflasyonist ortamda çalışanlar için 8 bin 500 TL’lik asgari ücret artışı da yeterli olmaz. Ama işverenin maliyeti sürekli katlanıyor. Bir asgari ücretlinin işverene maliyeti 12 bin TL’yi buldu. Biz iş dünyasında bu artışları hemen maliyetlerimize yansıtamıyoruz. Asgari ücretli dışındaki çalışanlarda bu artışları talep ediyor haklı olarak. Burada çalışanlara en yüksek asgari ücret belirlensin ama vergi ve sigorta prim yükleri hafifletilsin. Bu maliyetlere katlanamayıp işçi çıkarmak zorunda kalacak işletmeler olacaktır. Asgari ücret artışının da ilk 2 ayda erimemesi için de enflasyonun mutlaka düşürülmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Yönetim Kurulu Başkanı Barış Dillioğlu, 2023’de durağanlık, enflasyon, iş gücü sıkıntısı, akaryakıt fiyatlarındaki belirsizlik gibi riskler olduğunu ifade etti. Bloomberg HT’ye değerlendirmelerde bulunan Dillioğlu “Yıllık bütçe yapmak zorunda da olsak da kendi şirketimde 3 aylık kontrollerle gitmeyi planlıyorum. Bir yandan seçim durumu, bir taraftan da doların çok uzun zamandır sabit kalması, bir yandan da doların ortalama kurunun ön görülememesi söz konusu. Tekstilde işten çıkarmalar başlamıştı. Bu artarak diğer sektörlerde de devam edebilir” ifadelerini kullandı.
TEKSTİLDE TEMPO DÜŞTÜ İSTİHDAM AZALACAK
Geçen hafta Bloomberg HT’ye konuşan TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Meclis Başkanı Şeref Fayat kış sonuna kadar hazır giyim sektöründe satışlarda yavaşlamanın devam edebileceğini belirtti. Öte yandan fiyatlarda kısıtlı artış olabileceğini ancak gerileme beklemediğini ifade ederken nedenini ise şu sözlerle açıkladı:
“Asgari ücret ve olası bir kur artışında genel giderler yükselecek. Diğer taraftan hammaddelerde önceden yapılmış kontratlar var. Tekstil sektöründe yoğun bir işten çıkarma var. Enflasyonun altında bir kur seviyesi sürdürülemez. Finansman desteği olmazsa emek yoğun sektörde bu maliyet artışını karşılayamayan şirketlerde daha yoğun istihdam kaybı yaşanabilir. Kur seviyesinin tutulacağına yönelik öngörüsü olan firmalar, işler durgun olduğu için çıkarmaları yeni yıla bırakmadan yapabilirler.” Fayat işten çıkarmaların nedeninin asgari ücret artışının yaratacağı maliyetler olduğunu belirtti.
ÇALIŞAN SAYISINI KORUMAK İÇİN VERGİ DESTEĞİ ŞART
İzmir Sanayici ve İşadamları Derneği (İZSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Hasan Küçükkurt, Cumhuriyet’e konuşarak “Enflasyonun TÜİK verilerine göre yüzde 85 seviyelerine çıktığı bir ortamda ücretli çalışanların kaybolan alım gücünün korunması gerekmektedir. Bu sebeple asgari ücrette yapılan yüzde 54’lük artışın makul olduğunu düşünüyoruz. Öte yandan asgari ücret üzerindeki vergilere düzenleme yapılması da istihdamı korumak adına önemli bir adım olacaktır. Yüksek sayıda çalışana sahip işletmelerin bu maliyet artışından korunması, işçi çıkarmasının önüne geçmek için bu vergi düzenlemelerinin ve teşvik politikalarının da yapılması şart. Zira verilen bu zam işveren için çok, işçi için az” dedi.
ARTIK HERKES MALİYET MAĞDURU
Serbest bölgelerde de işten çıkarmaların başladığı iddia edildi. Yeni asgari ücretin devreye girmesiyle birlikte birçok işletme küçülme adı altında işten çıkarma yapıyor. Yaklaşık 380 firmada 10 binden fazla kişinin mesai yaptığı Mersin Serbest Bölge’de işten çıkartmaların arttığı paylaşıldı. Devrimci İşçi Sendikası’nın açıklamasına göre “Asgari ücretin yükselmesiyle yılın son günlerinde işçi kıyımı arttı. Küçülmeye gidiyoruz bahanesiyle birçok çalışan ekmeğinden oldu. Böyle giderse işten çıkarmalar sürecek.”
