Tarımda yüksek kira, gübre ve hayvan yemi maliyetlerinden dolayı zorlanan çiftçiyi bir de kuraklık vurdu. Bu yıl yeteri kadar yağış alamadıklarını paylaşan üreticiler, içme suyu ve sulama barajlarında yaşanabilecek kuraklıkla ilgili önlem alınmasını istedi. Sadece geçen yıl çiftçinin tarım maliyeti bile TÜİK’e göre yüzde 100’ün üzerinde arttı.
Tarlada sorun devam ediyor. Uzun bir süredir çiftçiler girdi maliyetlerinden yakınarak, üretim yapmanın gün geçtikçe zorlaştığını ifade ederken şimdi de kuraklık sorunu tarlayı vurdu. Zaten uzun bir süredir zor durumda olan çiftçiler artan, mazot, ilaç, gübre ve yem maliyetlerinden dolayı istediği verimi alamıyordu. Sadece 2022’de çiftçinin tarım yapabilmesi için gerekli olan ürünlerin maliyeti yüzde 103,14 oranında artış görüldü. Öte yandan kuraklıkla birlikte rekoltenin de gittikçe düşeceği tahmin ediliyor ve yağış döneminde olmasına rağmen hem normalin hem de geçen senenin altında yağış görünüyor. Tarımsal olarak Ege’nin önemli kenti olan İzmir’de yıl itibariyle beklenen yağışı alınamadı. Mevsim itibariyle ekili alanlarda ağırlıklı olarak tahıl bulunmasından kaynaklı olarak. Çiftçiler tahıl rekoltesi ve kuraklıktan dolayı endişeli haldeler.
Kentteki yetersiz yağış nedeniyle içme suyu ve sulama barajlarındaki su seviyesindeki iç karartıcı görüntü çiftçilerde verim korkusu yaratıyor. Türkiye genelinde yağışlar, 1 Ekim 2022-31 Ocak 2023 dönemini kapsayan 2023 su yılında, normallerin ve geçen yılın altında gerçekleşti. Yağış normali 297,2 milimetre olan ve 2022 su yılında 300,6 milimetre yağış alan Ege Bölgesi’ne, 2023 su yılında 206,1 milimetre yağış düştü.
Ege’nin tarımsal üretimde önemli kenti İzmir, şubat ayını da uzun yıllar ortalamasının altında yağışla geçirdi. Kentte yağışların yetersizliği, içme suyu ve sulama barajlarındaki su seviyesine olumsuz yansırken, çiftçileri de verim konusunda endişelendiriyor. İzmir Ziraat Odaları Koordinasyon Kurulu Başkanı İbrahim Erdallı, yılda 4 ürün alınabilen verimli topraklara sahip bölgede kuraklığın tarımsal üretime olumsuz yansıdığını söyledi. Kış aylarında ürünleri etkileyecek ölçüde sadece 3 kez yağmur yağdığını anlatan Erdallı, sonbaharda da kuraklık nedeniyle özellikle kıraç arazilerde tahıl ekimini yaklaşık 1 ay ertelediklerini hatırlattı.
‘BUĞDAYIN BOYU 5 CM KALDI’
İbrahim Erdallı, geç ekilen buğdayın filizlendikten sonra soğuk ve kurak bir hava ile karşılaştığını kaydederek, şöyle dedi: “Kurak gitmesi sadece buğdayı değil bütün ürünleri etkiledi. Baklagil tamamen sulama ister oldu. Kışlık sebzeler hala sulanıyor. Buğday da sulamadan olmayacak pozisyonda. Çiftçi ne gübresini atabildi ne de başka bir bakım yapabildi. Şu anda ‘kardeşlenme’ döneminde buğday. Buğdayın boyu 5 santimetrede kaldı. Normalde bu mevsimde bizim bu bölgemizde buğday en az 25-30 santimetre olması lazımdı. Yani biz halk arasında işte ‘Dizimize yaklaşır’ derdik. Yani buğdayın içinde yürüdük mü bayağı bir paçalarımız ıslanırdı. 5 santimetrede olduğu için sadece çimen gibi kaldı. Eğer bu şekilde yağmur yağmazsa, sulama imkanı olan çiftçilerimiz arazisini sularsa bir nebze kurtarabilir ama sulanamayan arazilerde ürün de alamazlar.”
‘YAĞMUR GELSE BİLE İŞ İŞTEN GEÇTİ’
Erdallı şöyle devam etti: “Yağmurlar eğer olumlu geçerse geçen seneki aldığımız rekoltelere yine yetişeceğimizi sanmıyorum. Geçen yıl 1 dekarda 800 kilolara kadar çıkmıştık. Bir ton alan arkadaşlarımız olmuştu ama şu anda bu kuraklıktan dolayı 600 kilolara düşebilir en iyi yerlerde. Geçen seneki aldığımız tonajları alacağımızı düşünmüyorum yani. Yüzde 20-30 gibi şu anda her şey normal giderse buğdayda bir verim kaybı var.”
‘BÖYLE GİDERSE VERİM ÇOK DÜŞÜK OLACAK’
Bir başka kuraklık tehlikesi yaşayan Diyarbakır’da ise Milletvekili Ömer Fethi Gürer, CHP Diyarbakır İl Başkanı Abdullah Atik ve parti yöneticileriyle birlikte Sur ilçesinin Bağıvar mevkiinde bulunan buğday, arpa ve mercimek ekili alanları gezdi. Kuru tarım yaptığını söyleyen Çelebi Kahraman, kuraklığın olumsuz etkilerini yaşamaya başladıklarını belirterek “Böyle giderse verim çok düşük olacak. Bu yıl neredeyse bölge yağış almadı ne kar var ne de yağmur. Martta yağış olmazsa sorun artar. Kurak geçen bu dönemde sulama yapamadığımız için ektiğimiz tohumlar topraktan yüzeye çıktı. Gelişemedi. Bu yıl verim düşük olacak. Sulu tarım yapılan alanlarda dönüm başına 500- 600 kilogram verim alınabiliyor ama kuru tarım yapılan yerlerde kuraklık nedeniyle verimin düşük olması ihtimali çok yüksek” dedi.
GÜBRE FİYATLARI ÜRETİCİNİN BELİNİ BÜKTÜ
Tarımsal girdi fiyat endeksi, Ağustos 2022’de yıllık yüzde 135 oranında rekor artış gösterdi. Bu dönemde büyük bir maliyeti olan gübre Rusya-Ukrayna savaşının getirisiyle tedarikinde sorunlar başladı. Fiyatlarda büyük yükselişe neden oldu. Yurtiçi gübre maliyetinde ise yüzde 234,48 oranında büyük bir artış görüldü. Küresel tedarik sorununun azalmasına bağlı gerileyen fiyatların etkisiyle Aralık ayında yıllık gübre maliyetleri yüzde 101,48’e geriledi.
‘DAHA BÜYÜK BİR PROBLEM HALİNE GELECEK’
Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Gürün, mevsimsel yağışların beklenenden az olmasından dolayı ortaya çıkan kuraklık tehlikesine vurgu yaptı. Tarımsal sulama ve susuzluk ile ilgili acil önlemler alınması gerektiğini ve ileride daha büyük bir problem haline geleceğini dile getirdi. Yapılan araştırmaların yaz aylarında yaşanacak suyla ilgili bir afete işaret ettiğini dile getiren Gürün, sorumlu olan herkesin üzerine düşeni yapıp bu tehlikeye karşı tedbir alması gerektiğini söyledi. Yaklaşan kuraklık tehlikesine dikkat çeken Gürün “Türkiye’de de Muğla’da da Mart ayına kadar yağışlar beklenenin altında kaldı. Yağmurun az olması nedeniyle su eksikliği konusunda sıkıntılı günler geliyor. Ne yapmamız lazım, herkese düşen sorumluluk nedir gibi konuları ciddi olarak ele almalıyız. Yeraltı kaynaklarını beslemezsek suyu bulmamız imkânsız. Biz Büyükşehir Belediyesi olarak kayıp kaçakların önlenmesi, içme suyu arıtma tesislerinin kapasitesinin artması, yeni yer su kaynaklarının sağlanması ve atık suyun arıtılıp yeşil alan sulamasında kullanılması konusunda gerekli çalışmaları yapmaya devam ediyoruz” dedi.
‘YAĞMUR SUYU REZERVUAR SU OLARAK KULLANILMALI’
Herkesin harekete geçmesi gerektiğini söyleyen Osman Gürün “Diğer kurumlar olarak yağmur suyunun toplanması ile ilgili bakanlığın çıkardığı yönetmelik derhal uygulanmalı. Örneğin yağmur suyunun rezervuar suyu olarak kullanılması lazım. Tarımsal sulamada kullanılan suyun sulama tekniklerinin modernleştirilmesi ile damlama ve yağmurlama yapmak suretiyle tasarruf sağlayıp o suyu içme suyuna intikal ettirmemiz lazım. Kuraklık geldi kapımıza dayandı. Yapılan araştırmalar ve bilimsel ön görülere göre Muğla’da önümüzdeki yaz çok önemli bir su sorunu ile karşı karşıya kalabiliriz. Bu nedenle herkesin üzerine düşen görevleri bir an önce yapması ve suyun değerini bilerek kullanılması konusunda daha hassas olmalıyız” ifadelerini kullandı.
KİRA MALİYETLERİ ÜRETİCİYİ VURDU
Son bir yılda maliyet olarak çiftçiye en çok yük kira oldu. Bina ve bakım masrafları olarak tanımlanan kira maliyetleri bir yılda yüzde 120,60 oranında artış gösterdi. Yüzde 117,81’lik artışla hayvan yemi ise ikinci sırada geldi. Son bir yılda maliyeti en az artan kalem yüzde 33,98 ile veteriner harcamaları oldu.
İbrahim Erdallı, geç ekilen buğdayın filizlendikten sonra soğuk ve kurak bir hava ile karşılaştığını kaydederek, şöyle dedi: “Kurak gitmesi sadece buğdayı değil bütün ürünleri etkiledi. Baklagil tamamen sulama ister oldu. Kışlık sebzeler hala sulanıyor. Buğday da sulamadan olmayacak pozisyonda. Çiftçi ne gübresini atabildi ne de başka bir bakım yapabildi. Şu anda ‘kardeşlenme’ döneminde buğday. Buğdayın boyu 5 santimetrede kaldı. Normalde bu mevsimde bizim bu bölgemizde buğday en az 25-30 santimetre olması lazımdı. Yani biz halk arasında işte ‘Dizimize yaklaşır’ derdik. Yani buğdayın içinde yürüdük mü bayağı bir paçalarımız ıslanırdı. 5 santimetrede olduğu için sadece çimen gibi kaldı. Eğer bu şekilde yağmur yağmazsa, sulama imkanı olan çiftçilerimiz arazisini sularsa bir nebze kurtarabilir ama sulanamayan arazilerde ürün de alamazlar.”
