Tahran'da "ahlak polisi" olarak bilinen İrşad devriyeleri tarafından gözaltına alınan 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin hayatını kaybetmesi üzerine başlayan ilk eylem kadınların dayanışma için başörtülerini çıkarmasıyla başladı. 7 haftadır süren protestolarda 284 kişi öldürülürke Tahran Başsavcısı, rejim karşıtı gösterilerle bağlantılı olduğu gerekçesiyle bin kişiye 'sabotaj' suçlaması yöneltildiğini duyurdu.
İran’ın başkenti Tahran'da 13 Eylül'de “kıyafet kurallarına uymadığı” gerekçesiyle ‘ahlak polisi’ tarafından gözaltına alınarak hayatını kaybeden 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin ardından başlayan protestolar 7 haftadır kesintisiz devam ediyor.
BİN KİŞİYE 'SABOTAJ' SUÇLAMASI
Tahran Başsavcısı, hükümet karşıtı gösterilerle bağlantılı olarak bin dolayında kişiye suçlama yöneltildiğini açıkladı.
Aralarında güvenlik güçlerini öldürmek ve kundakçılığın da bulunduğu “Sabotaj eylemleriyle” suçlanan zanlıların bu hafta başlayacak kitlesel duruşmalarda yargılanacağı belirtildi.
İNSAN HAKLARI SAVUNUCULARI: TUTUKLU SAYISI 14 BİN
Yetkililer, ülke genelinde kaç kişinin tutuklandığını açıklamadı, ancak insan hakları savunucuları toplam tutuklu sayısının 14 bin olduğunu söylüyor.
Açıklama, güvenlik güçleri tarafından öldürdüldüğü iddia edilen iki gencin ülkenin kuzeydoğusunda defnedilmelerinin ardından geldi.
Kurt insan hakları kuruluşu Hengaw, 16 yayşındaki Kumar Daroftate’nin Piranşahr kentindeki gösteride yakın mesafeden vurulduğunu ve Pazar gecesi hastanede öldüğünü söyledi. Daroftate’nin Pazartesi günkü cenazesinde hükümet karşıtı sloganlar atıldı.
Kumar Daroftate
Güneydeki Sanandaj kentindeyse, bir başka kalabalık yine 16 yaşında öldürülen Sarina Saedi’nin mezarı başında toplandı.
BBC’den Kasra Naji, görgü tanıklarının Naji’nin güvenlik güçleri tarafından saçma atan mermiyle vurulmasının ardından yere düştüğünü söylediğini belirtiyor.
Ancak muhabirimiz, Sarina’nın babasının devlet televizyonuna zorla çıkartılıp, kızının intihar sonucu öldüğünün söyletildiğini aktarıyor.
İRAN İHSAN HAKLARI EYLEMCİLERİ KURUMU: 284 KİŞİ ÖLDÜRÜLDÜ
İran İhsan Hakları Eylemcileri Kurumu (HRANA) aralarında 45 çocuğun da bulunduğu 284 kişinin eylemlerde öldürüldüğünü açıkladı. Olaylarda 35 de güvenlik personelinin öldüğü belirtildi.
Yetkililer, eyemleri İran’ın dış düşmanlarının teşvik ettiği “isyan” diye tanımlıyor ve katılanları ağır bir şekilde cezalandırmakla tehdit ediyor.
İran yargı kurumunun başı Gülamhüseyin Muhsini Ejei, yargıçların son günlerdeki isyan vakalarıyla “doğruluk ve hızla” başa çıkacağını söyledi. Ejei “Rejime meydan okuyup, yıkmak isteyenler yabancılara bağımlı ve yasal standartlarda göre cezalandırılacaklar” dedi.
Resmi Irna ajansı, Cumartesi günü Tahran’daki bir Devrim Mahkemesi’nde beş kişinin ölüm suçlamasıyla yargılanmaya başlandığını duyurdu.
Devrim Muhafızları Komutanı General Hüseyin Selami
“ARTIK SOKAKLARA ÇIKMAYIN” ÇAĞRISI KARŞILIK BULMADI
Devrim Muhafızları Komutanı General Hüseyin Selami de halka protestolara son verme çağrısında bulundu. Selami Cumartesi günkü açıklamasında “Bugün isyanın son günü. Artık sokaklara çıkmayın” demişti.
Ertesi günse öğrenciler, onlarca üniversitedeki eylem videolarını paylaştı . Güvenlik güçlerinin Sanandaj’daki Kürdistan Üniversitesi’nde de eylemci öğrencilere ateş açtığı belirtildi.
NE OLMUŞTU?
İran’daki eylemler 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin, Tahran’da başörtüsünü düzgün bağlamadığı gerekçesiyle Ahlak Polisi tarafından gözaltına alındıktan sonra komaya girmesi ve ölmesiyle başlamıştı.
Polisin Mahsa’yı sopalarla dövdüğü ve başını bir aracın kenarına vurduğu iddia edildi. Polis ise kötü muamele iddialarını reddediyor ve kalp krizi geçirdiğini savunuyor.
İlk eylemler Amini’nin cenazesinden hemen sonra, kadınların dayanışma için başlarını açmasıyla başladı.
Daha sonra da İran rejiminin 1979 İslam Devrimi’nin gördüğü en büyük meydan okumalardan birine dönüştü.
