İran mı, İsrail mi? Karada, havada, denizde kim daha güçlü?

İran'ın nisan ayında İsrail'e hava saldırısı düzenlemesi ve Hamas'ın siyasi lideri İsmail Haniye'nin geçen hafta Tahran'da öldürülmesinin ardından yükselen tansiyon savaşın bölgeye yayılabileceği endişelerini de beraberinde getirdi. İsrail, özellikle İran'ı savaş meydanına çekmek için yoğun çaba sarf ediyor. Tahran yönetiminin politikası ise bölgesel yerine vekalet savaşı.

Peki olası bir savaşın patlak vermesi halinde tarafların askeri gücü gidişatı nasıl etkileyebilir?

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IISS), iki ülkenin ordularının askeri gücünü çeşitli resmi ve açık kaynak yöntemlerini kullanarak karşılaştırıyor.

COĞRAFYA, ASKER SAYISI

Nüfus
İran nüfusu yaklaşık 89 milyon.
İsrail'in nüfusu ise yaklaşık 10 milyon.

Asker sayısı

İran'ın asker sayısı 600 bin

İsrail'in 170 bin.

İsrail ve İran birbirlerine 2.100 kilometre uzakta.

ASKERİ BÜTÇE

İran'ın savunma bütçesi 2022 ve 2023 yıllarında yaklaşık 7,4 milyar dolardı.

İsrail'in bütçesi, yaklaşık 19 milyar dolar.

UÇAKLAR

İsrail'in savaşa hazır 340 askeri uçağa var. Bu savaş uçakları arasında uzun menzilli F-15, radardan kaçabilen yüksek teknolojili "hayalet" uçaklar diye nitelendirilen F-35'ler ayrıca hızlı saldırı helikopterleri bulunuyor.

İran'ın savaş kabiliyetine sahip yaklaşık 320 uçağı olduğu tahmin ediliyor.
Bu savaş uçaklarının yaşı 1960'lara kadar uzanıyor. Envanterde F-4'ler, F-5'ler ve F-14'ler de var.

Eski uçaklardan kaçının uçabildiği belirsiz.

(Hayalet uçak)

FÜZELER

İran'ın füze envanteri Orta Doğu'nun en geniş ve en çeşitlisi olarak kabul ediliyor.

ABD Merkez Komutanlığı'ndan General Kenneth McKenzie 2022 yılında İran'ın "üç binden fazla" balistik füzeye sahip olduğunu söylemişti.

1980-1988 yılları arasındaki Irak-İran savaşının ardından İran, füze sistemleri ve insansız hava araçları envanteri üzerinde kapsamlı çalışmalar yürüttü.

Ülke, kısa ve uzun menzilli füzeler ve insansız hava araçları geliştirdi ve bunların birçoğu yakın zamanda İsrail'e ateşlendi.

Husi isyancıların Suudi Arabistan'ı hedef alan füzelerini inceleyen analistler bunların da İran yapımı olduğunu söylüyor.

CSIS Füze Savunma Projesi'ne göre İsrail de birçok ülkeye füze ihraç ediyor.

İSRAİL'İN SAVUNMASI, DEMİR KUBBE VE OK

İsrail'in askeri savunmasının belkemiğini Demir Kubbe ve Ok sistemleri oluşturuyor.

İran 13 Nisan'da İsrail'e 300'den fazla SİHA ve füze ile saldırdığında bu sistemler devreye girdi.

Bu saldırıda İsrail'de önemli bir kayıp olmamasına rağmen Tahran uzaktan vurma kabiliyetini göstermiş oldu.

Demir Kubbe, Lübnan'dan fırlatılan daha kısa menzilli topçu roketleri ve füzelere karşı savunma sağlayan temel sistem. Ancak Hizbullah'ın İsrail hava savunmasını en azından geçici olarak durdurabilecek kadar çok sayıda füzeye sahip olduğu tahmin ediliyor.

DENİZ KUVVETLERİ

İran'ın yaşlanan donanmasında yaklaşık 220 savaş gemisi bulunurken, İsrail'in 60 civarında gemisi var.

Analistler İran'ın donanmasının bir savaşta mücadele edebilecek kapasitede olmadığını söylüyor.

SİBER SALDIRILAR

İsrail'in savunma sistemi İran'a kıyasla daha gelişmiş bir sistem.

Ulusal Siber Direktörlüğüne göre 7 Ekim saldırıları ile 2023 yılı sonu arasında İsrail'e 3 bin 380 siber saldırı gerçekleşti.

İran da siber saldırılara hedef olabiliyor.

İran Sivil Savunma Teşkilatı Başkanı Tuğgeneral Gholamreza Jalali, İran'ın son parlamento seçimlerinden önceki ay yaklaşık 200 siber saldırıyı engellediğini söyledi.

Aralık ayında İran Petrol Bakanı Javad Owji, bir siber saldırının benzin istasyonlarında ülke çapında kesintiye neden olduğunu duyurmuştu.

NÜKLEER SAVAŞ

İsrail'in kendi nükleer silahlarına sahip olduğu düşünülüyor.
İran'ın nükleer silahlara sahip olduğu düşünülmüyor ve aksi yöndeki suçlamalara rağmen, sivil nükleer programını nükleer silahlı bir devlet olmak için kullanmaya çalıştığı yönündeki iddiaları reddediyor.

KARA VE HAVA SAVAŞI OLUR MU?

Uzmanlara göre hayır olmaz. İran ve İsrail birbirlerinden çok uzaktalar. Her iki taraf da diğer tarafın hava savunmasına karşı uzun menzilli saldırı kabiliyetine sahip.
Ayrıca İsrail'in olası savaş halinde Suriye, Ürdün ve Irak gibi egemen ülkelerin hava sahasını ihlal etmesi gerekiyor. Savunma dergilerinde bu konuda uzmanlığı olanların ortak fikri ise Mossad.
İsrail, İran içinde gizli operasyonlar yürütebilecek deneyimli bir gizli servise sahip.

İRAN, NETANYAHU'NUN GÜNDEM DEĞİŞTİRME KARTI GİBİ

Orta Doğu uzmanı Tarık Süleyman BBC Urdu'ya İsrail parlamentosu ve kabinesinde savaş yanlısı üyeler olduğunu ve İsrail başbakanına harekete geçmesi için baskı yaptıkları yorumunu yaptı.
Süleyman, "Netanyahu kendini siyasi olarak savunmasız bulduğunda hemen İran kartını kullanıyor" dedi.

İsrail'de yapılan anketlerde de, İran'la bir kara savaşına girme ihtimali düşük çıkıyor. İsrail'in büyük olasılıkla havadan yetkilileri ve petrol tesislerini hedef alacağını söylüyor.

Geçmişte İranlı üst düzey askeri yetkililer ve siviller hava saldırılarında öldürüldü.

Örneğin İran'ın İsrail'e saldırısına neden olan, 1 Nisan'da Suriye'nin başkentindeki İran elçilik binasının vurulması.
İsrail bu saldırının ya da önde gelen İranlı yetkilileri hedef alan bir dizi saldırının sorumluluğunu üstlenmedi.
Ancak sorumluğu olduğunu reddetmedi de.

VEKALET SAVAŞLARI

İsrail ve İran bugüne kadar resmi olarak savaşmadı.

Ancak iki ülke arasında resmi olmayan bir çatışma var.

Farklı ülkelerdeki önemli İranlı şahsiyetler, İsrail'in sorumlu tutulduğu saldırılarda öldürüldü, İran ise İsrail'i vekilleri aracılığıyla hedef alabiliyor.

Askeri ve siyasi grup Hizbullah, Lübnan'dan İsrail'e karşı İran'ın vekil savaşlarının en büyüğünü yürütüyor.

İran, Hizbullah'ı desteklediğini inkar etmiyor.

İsrail ve Batılı güçler, İran'ın Hamas'a da silah, mühimmat ve eğitim sağladığına inanıyor.

Hamas, onlarca yıldır Gazze Şeridi'nden İsrail topraklarına roketler fırlatıyor. Grup, 7 Ekim 2023'te de İsrail'e saldırılar düzenledi.

Yemen'deki Husiler de İran'ın bir başka vekili olarak görülüyor. Suudi Arabistan, kendisine atılan Husi füzelerinin İran'da yapıldığını söylüyor.

İran destekli gruplar, Irak ve Suriye'de de önemli bir güce sahip.

İran, Suriye hükümetini destekliyor ve İsrail'e saldırılar için Suriye topraklarını kullandığı iddia ediliyor.
İran'ın yabancı petrol tankerlerine el koyma planı da devreye girebilir.

Kaynak: Ajanslar - BBC - The Guardian