AB'nin önümüzdeki beş yıllık yönetiminin belirleneceği Avrupa Parlamentosu seçimleri yarın akşam 27 AB üyesi ülkede sandıkların kapanmasıyla bitecek. Bununla birlikte konseyin yeni yapısının da şekillenmiş olacağı yaklaşık altı aylık süreç başlayacak.
Avrupa Birliği'nin (AB) yeni yönetimini belirlemek için gerçekleştirilen Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri, 6 Haziran'da başladı ve 4 gün sürecek bu seçimlerin sonuçları yarın akşam açıklanacak. Seçimlerle ilgili merak edilen detaylar aşağıda yer almaktadır:
1. AP NEDİR, GÖREVLERİ NELERDİR?
AP, AB kurumları arasında üyeleri doğrudan halk tarafından seçilen tek organdır. Seçimleri 5 yılda bir yapılır. "Avrupa vatandaşı" sayılan AB üyesi ülkelerin vatandaşları, bu seçimlerde oy kullanarak parlamento üyelerini seçer. AP'nin üyeleri "milletvekili" olarak adlandırılır ve Parlamento Genel Kurulu Fransa’nın Strazburg kentinde toplanır. AP, AB Konseyi ile yasama yetkisini paylaşır, AB'nin bütçesini onaylar, uluslararası anlaşmalarını ve genişleme gibi önemli kararlarını onaylar. Ayrıca AB Komisyonu Başkanı ve üyelerinin göreve başlamaları için onay verir ve AB kurumlarını denetler.
2. MEVCUT AP'DE KAÇ SİYASİ GRUP VAR?
Şu anda AP'de 7 büyük siyasi grup ve 50 bağımsız milletvekili bulunmaktadır:
- Avrupa Halk Partisi (EPP) – 177 sandalye
- Sosyalistler ve Demokratlar (S&D) – 139 sandalye
- Avrupa'yı Yenile (Renew Europe) – 102 sandalye
- Yeşiller/Avrupa Özgür İttifakı – 72 sandalye
- Avrupa Muhafazakarları ve Reformistleri (ECR) – 68 sandalye
- Kimlik ve Demokrasi (ID) – 59 sandalye
- Avrupa Solu – 37 sandalye
3. SİYASİ GRUPLAR NEYE GÖRE OLUŞTURULUYOR?
Üye ülkelerden siyasi partilerin AP'ye gönderebildikleri milletvekilleri, Avrupa çapında benzer düşüncelere sahip mevkidaşlarıyla koalisyonlar kurarak siyasi grupları oluşturur. Bir grubun, 7 AB ülkesinden en az 23 milletvekili içermesi gerekmektedir.
4. AP SEÇİMLERİ İÇİN OY KULLANMA SÜRECİ NASIL?
Seçim, AB çapında 4 gün sürmektedir. 27 ülke, 6-9 Haziran arasında kendi belirledikleri takvimlerde oy kullanmaktadır. En yoğun gün, 21 ülkenin seçmeninin sandık başına gideceği 9 Haziran olacaktır.
5. KİMLER OY KULLANABİLİYOR?
Oy kullanmanın ilk şartı, 27 AB üyesinden birinin vatandaşlığına sahip olmaktır. Yaş kriteri ise ülkelere göre değişmektedir. AB genelinde 18 yaşından büyükler oy verebilirken, Almanya, Avusturya, Belçika, Malta'da 16, Yunanistan'da 17 yaşındakiler de oy kullanabilmektedir.
6. HANGİ ÜLKE KAÇ MİLLETVEKİLİ ÇIKARACAK?
Her ülke, nüfusu oranında milletvekili çıkarıyor.
İngiltere'nin AB'den ayrılmasıyla 705 olan milletvekili sayısı 720'ye çıkarıldı.
Almanya 96, Fransa 81, İtalya 76, İspanya 61, Polonya 53, Romanya 33, Hollanda 31, Belçika 22, Portekiz, Yunanistan, Macaristan, İsveç ve Çekya 21'er, Avusturya 20, Bulgaristan 17, Slovakya, Danimarka ve Finlandiya 15'er, İrlanda 14, Hırvatistan 12, Litvanya 11, Letonya ve Slovenya 9'ar, Estonya 7, Malta, Lüksemburg ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi 6'şar milletvekili çıkaracak.
7. AVRUPA SEÇMENİ YÜKSEK KATILIM GÖSTERİYOR MU?
1979'da düzenlenen ilk AP seçiminde seçmenlerin yüzde 61'i sandığa gitmişti. Ardından yapılacak seçimlerde katılım oranı düşerek 50-59 bandında seyretti.
Son seçimde AB seçmeninin yalnızca yüzde 50,66'sı sandığa gitmişti.
AP'nin "Eurobarometer" isimli seçim anketine göre bu sene halkın yüzde 60'ı oy kullanacağını belirtti.
8. SEÇMENLER, OYLARINI NEYE GÖRE VERECEK?
Covid-19, Ukrayna'daki savaş ve ardından gelen enerji krizi, hayat pahalılığı, enflasyon gibi başlıkların seçmenlerin oyunda temel belirleyici olacağı tahmin ediliyor.
Avrupa kıtasında İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ilk defa yeniden ortaya çıkan savaş ve Rusya'dan yönelen tehdidin de kimi seçmenin kararında etkili olması bekleniyor.
Göçmen krizi, çevre ve iklim konuları da bir kısım seçmenin oyunu belirleyecek. Son aylarda İsrail'in Gazze'deki saldırıları karşısında AB'nin "İsrail yanlısı" ya da "çifte standart temelli" bir politika izlediğini düşünerek Avrupa başkentlerinde protestolar düzenleyen kesimin de oy kullanırken bu konuda hassasiyet gösteren partilere oy vermeyi tercih etmesi muhtemel.
9. SEÇİM SONUÇLARIYLA İLGİLİ BEKLENTİLER NELER?
Aşırı sağcı partilerin sandalye sayısını artırmasına kesin gözle bakılıyor.
Liberallerin ve yeşillerin oy kaybetmesi bekleniyor. Bu iki durum birleştiğinde Hristiyan demokratlar, muhafazakarlar ve aşırı sağdan oluşan koalisyonun ilk defa AP'de çoğunluğu elde etmesi ve AB politikasına yön verebileceği düşünülüyor.
10. SEÇİMDEN SONRA NE OLACAK?
9 Haziran akşamı tüm üye ülkelerdeki sandıkların kapanmasıyla resmi olmayan ilk sonuçlar elde edilecek.
10 Haziran itibarıyla bir yandan AP'ye milletvekili gönderen partiler koalisyon görüşmelerine girerek "AP'deki siyasi grupları" oluşturma sürecine, diğer yandan oluşacak siyasi partilerin AB Komisyonu başkanlığı için liste başı adayları da destek bulabilmek amacıyla müzakerelerine başlayacak.
İlk Genel Kurul toplantısı, 16 Temmuz'da yapılacak ve böylece yeni yasama dönemi başlamış olacak.
İlerleyen dönemde AB ülkelerinin liderleri ve AP milletvekillerinin ortaklaşa katıldığı süreçte AB Komisyonu Başkanı, ardından Komisyon üyeleri atanacak.
AB Konseyinin yeni başkanı, üye ülkelerin liderleri tarafından nitelikli çoğunlukla seçilecek ve 1 Aralık'ta görevine başlayacak.
Böylece AB'nin gelecek 5 yıllık yönetimi belirlenmiş olacak.
