Türkiye son günlerde Rusya tarafından ikili kıskaca alınırken İran'da doğudan restler çekiyor
Son iki gündür Türkiye, Rus uçaklarının Suriye sınırı üzerinden Türkiye hava sahasını ihlal ettiğini tartışıyor. Rus uçakları Türk hava sahasını ihlal ettiği gibi, Türk savaş uçaklarını da taciz etti. Kısaca güneyde Suriye üzerinden bir Rus sıkıştırması ile karşı karşıyayız.
Aslında sorun sadece güneyde değil.
Rusya, Türkiye'yi kuzeyden de sıkıştırıyor; hem de Almanya ile işbirliğini artırarak. Hani ABD'nin otomobil devi Alman Volkswagen'i sıkıştırması gibi. Belki de daha ağırı.
İlk haber 04 Eylül 2015'te geldi. Gelen habere göre Rusya, Kuzey Akım'da kapasiteyi iki katına çıkartacak bir anlaşma imzaladı. Kuzey Akım üzerinden Almanya'ya ulaşacak gaz miktarı 55 milyar metreküp daha artmış olacak.
Kuzey Akım ile Almanya üzerinden 55 milyar metreküp ek gaz satım imkanına kavuşan Rusya tarafından aynı günlerde "Türk Akımı'ndan" vazgeçildiği haberleri gelmeye başladı. 07 Eylül günü Gazprom Başkan Yardımcısı Aleksandr Medvedev düzenlediği basın toplantısında Türk Akım Projesi'nden vazgeçildiği haberlerini kesin bir dille yalanladı.
Önce yalanlıyorlar sonra doğru çıkıyor
Aradan 4 gün geçti ve 11 Eylül'de Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak "Türk Akımı" görüşmelerini geçici olarak durdurduklarını açıkladı.
Eylül ayının ilk iki haftasında yaşanan bu gelişmeler bize şunu göstermişti. Rusya Almanya ile Kuzey Akım üzerinden anlaşmasının ardından güneyde Türk Akımı adeta yeniden değerlendirilmeye alınmıştı. Veya bir başka ifade ile Kuzey Akım üzerinden Rusya'nın Almanya ile anlaşması sonrası Türk Akım'ını akmadan dondurmuştu.
Rusya ile Almanya'nın anlaşmasının ardından son haber dün geldi. Rusya Türk Akım Projesini 63 milyar metreküp olan 4 hatlı kapasitesini 2 hat ile yarı yarıya düşürdüğünü açıkladı. Açıklama Gazpro CEO'su Aleksey Miller tarafından yapıldı.
Miller, Rus gazını Baltık Denizi'nin altından Avrupa'ya taşıyacak olan ‘Kuzey Akım 2' projesinin kapasitesini dikkate alarak böyle bir karara varıldığını belirtti.
Karadeniz'in altından geçecek Türk Akımı, ilk başta belirlenen yıllık 63 milyar metreküp kapasite planına göre her biri 15.75 milyar metreküp kapasiteli dört hattan oluşacaktı. Hattın gaz kapasitesinin 47 milyar metreküpü Avrupa'ya, geri kalanı ise Türkiye'ye verilecekti. Gazprom'un kararının ardından bu dağılım da değişecek.
Türkiye ve Rusya, Kuzey Akım 2 projesine bağlı olarak kapasitesi yarıya indirilen Türk Akımı için henüz bir anlaşma imzalamazken, Gazprom geçen ay AB ülkeleri ile Kuzey Akım 2 projesinin inşasına başlanması için anlaşma imzalamıştı.
Bir başka ifade ile Türk Akım projesi yarı yarıya düşürülürken verilecek doğalgaz ise Balkanlar ile sınırlanmış oldu.
Türk Akım Projesi üzerinden 16 milyar metreküp doğalgaz yine Türkiye tarafından satın alınacak ve geriye kalan tek hat üzerinden kalan 16 milyar metreküp gaz Yunanistan ve Balkanlara satılmış olacak. Kısaca Türk Akım projesi Güney üzerinden Avrupa'ya ulaşan bir enerji projesi olmaktan çıkarıldı ve sadece Balkanlara ulaşacak tek ayağı kesilmiş proje haline döndürüldü.
Ve son açıklama bugün geldi. Rusya Devlet Başkanı Dmitry Medvedev Türk Akım'yla ilgili açıklamalarda bulundu. Medvedev, yaptığı açıklamada, "Projenin birinci hattının faaliyete geçmesi için 2017 sonunun beklenebileceğini belirtti. Oysa Türk Akım projesi 2016 sonunda ilk hattı faaliyete geçmiş olacaktı.
Özet olarak; aslında eylül aynın başında başlayan gaz restleşmesi Rusya'nın Almanya ile anlaşarak Kuzey Akım'ı iki katına çıkarma kararı güneyde Türk Akım'ını yeniden masaya yatırdı. Ve eli güçlenen Rusya Almanya sayesinde Türkiye'ye enerjide rest çekme gücüne ulaştı.
Rusya ile anlaşmazlığın bir nedeni de fiyat
Türkiye ile Rusya arasında doğalgaz fiyatı konusunda da anlaşmazlık sürüyor. Türkiye Rusya'yı tahkime vererek doğalgaz fiyatlarında yüzde 32 indirim istiyor. Rusya ise Putin'in Türkiye ziyareti sırasında açıkladığı yüzde 10,5 indirimin yeterli olacağını savunuyor.
Ayrıca Rusya Türk Akım'ını da fiyat anlaşmasına bağlı gerçekleştirmek istiyor. Yani Türk Akım projesinin akıbetini Türkiye'nin tahkim davasından vazgeçmesine bağlıyor.
İran "Türkiye'yi enerji haritasından sileriz"
Rusya ve Almanya arasında varılan Kuzey Akım anlaşmasının ardından Rusya'nın enerjide Türkiye'ye karşı tavrının değişmesi sadece Rusya ile sınırlı olmadı. Benzer adımlar İran'dan da geldi ve İran Türkiye'yi enerji haritalarından silebileceklerini açıkladı.
İran Avrupa'ya doğalgaz satışı için doğalgazı sıvılaştırıp LNG haline getireceklerini ve taşıma sistemi ile satış yapacağını açıkladı. Bu sayede doğalgaz satışında Türkiye üzerinden satış düşünmediklerini belirten haberler yapıldı.
İran'ın bir başka iddiası ise yine Türkiye'nin İran'dan istediği fiyat indiriminde tahkim davasını Türkiye'nin kaybettiği yönündeydi. Rusya gibi İran'da doğalgaz fiyatlarında indirime gitmek istemiyor.
