24 Haziran seçimleri ile Cumhurbaşkanlığı sistemine ilk adımını atan Türkiye’de yeni dönemin ilk KHK’sı yayımlandı. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ilgili düzenlemeleri içeren yeni KHK, Cumhurbaşkanının yemin ederek göreve başladığı tarihte yürürlüğe girecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan pazartesi gün yemin edecek yeni kabinesini açıklayacak.
Türkiye’de 24 Haziran seçimleri ile bir dönem kapandı. Parlamenter Sistem yerine Cumhurbaşkanlığı Hükümet Ssitemi’ne bıraktı. Seçimlerden zaferle çıkan Cumharbaşkanı Erdoğan da yeni dönemin ilk cumhurbaşkanı oldu. Ancak erken seçim ve TBMM’nin yaz tatilinde olması nedeni ile Cumhurbaşkanlığı Sistemi’nin yasal çerçevesi eksik kaldı. Bu eksiklik de dün Resmi Gazete’de yayımlanan 477 Sayılı Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ylye (KHK) giderildi. KHK’da Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne yönelik düzenlemeler yer aldı.
477 sayılı kanun ile bazı kanunlarda değişiklik yapılması, 7142 sayılı kanunun verdiği yetkiye dayanılarak 2 Temmuz’da Bakanlar Kurulunca kararlaştırıldı. Söz konusu KHK’da yer alan 74 madde ve geçici 2 madde ile bazı kanunlarda yer alan Bakanlar Kurulunun bazı görev ve yetkileri Cumhurbaşkanına devredildi. Yeni KHK ile 1924 yılından 1960’a kadar çıkarılmış bazı kanunlarda yer alan “İcra Vekilleri Heyeti” ibaresi ile 1963-2017 yıllarındaki bazı kanunlarda geçen “Bakanlar Kurulu” ve “Başbakanlık” ibareleri, “Cumhurbaşkanı” ve “Cumhurbaşkanlığınca” olarak değiştirildi.
Söz konusu düzenlemeyle, yürürlükte bulunan kanun ve KHK’larla 10 Mayıs 2018 tarihli ve 7142 sayılı kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan KHK’ların yürütme maddelerindeki Bakanlar Kurulu ve bakanlara yapılmış olan atıflar, Cumhurbaşkanına yapılmış sayılacak. Bu KHK’nın yürürlüğe girdiği tarihten önce, değişiklik yapılan kanunların ilgili maddeleri gereğince yürürlüğe konulmuş tüzükler, nizamnameler, Başbakanlık ve Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan yönetmelikler ile diğer işlemler yürürlükten kaldırılmadıkça geçerliliğini sürdürecek. Yeni KHK’daki Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne ilişkin düzenlemeler, 24 Haziran’da birlikte yapılan Cumhurbaşkanı ve 27. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri sonucunda Cumhurbaşkanının yemin ederek göreve başladığı tarihte yürürlüğe girecek.
Bu arada, KHK’da yer alan bir başka düzenleme ile Başbakanlık merkez teşkilatında “uzman yardımcısı” kadrolarında görev yapan ve iki yıllık süre sonunda hazırladıkları uzmanlık tezi kabul edilenler, en az üç yıl çalışma şartı aranmaksızın yeterlilik sınavına girmeye hak kazanacak.
Öte yandan, yeni dönem açılışına hazırlanan Mecliste milletvekillerinin kayı işlemleri devam ediyor; diğer yandan Genel Kurul yemin töreni için hazırlanıyor. Programa göre, TBMM Genel Kurulu, 27. Dönem yemin töreni için 7 Temmuz Cumartesi günü saat 14.00’te toplanacak. AK Parti TBMM Grubu, yemin törenin yapılacağı gün saat 11.00’de, 27. Dönem’in ilk grup toplantısını yapmak üzere Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Tayyip Erdoğan başkanlığında bir araya gelecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 9 Temmuz’da TBMM Genel Kurulunda yemin edecek ve aynı gün kabineyi açıklayacak. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi de böylece resmen başlamış olacak.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın da ilk Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin yayınlanacağı tarihi açıkladı: “Meclisteki yemin töreni ile Cumhurbaşkanlığı Kabinesi’nin açıklanacağı zaman aralığında ilk Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayımlanacaktır.”
HÜKÜMETİN MERKEZİ BEŞTEPE
BAKANLAR KURULU NASIL OLUŞACAK
Başbakanlık makamı ve bakanlar kurulu kaldırıldı. Yürütmenin başı olarak Cumhurbaşkanı yardımcılarını ve bakanları atama yetkisine sahip olan Erdoğan Türkiye’nin yeni sistemdeki ilk kabinesini de belirleyecek. Bakanların milletvekili olması zorunluluğu yok. Cumhurbaşkanının ardından yeni kabine üyeleri de mecliste yemin edip göreve başlayacak. Yeni hükümetin göreve başlaması için meclisten güvenoyu alması gerekmiyor. Cumhurbaşkanı yemin edinceye kadar cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine ilişkin düzenlemeler yetki kararnamesiyle hayata geçirilecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın milletvekillerinin yemin edeceği 8 Temmuz’dan bir gün sonra yani 9 Temmuz’da yemin etmesi, kabineyi de o gün ya da ertesi gün açıklaması bekleniyor.
KABİNE’DE KAÇ BAKAN OLACAK
Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin bakanlar kurulu 16 isimden oluşacak. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın birleştirilerek “Çalışma Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı” adıyla hizmet vermesi bekleniyor. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Kalkınma Bakanlığı ise “Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı” adı altında toplanacak. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı da “Ticaret Bakanlığı” adı altında birleştirilecek. Bakanlıklardaki müsteşarlık makamının ortadan kaldırılması, bakan yardımcılarına daha geniş yetkilerin verilmesi öngörülüyor.
9 KURUL 4 OFİS 6 BAŞKANLIK
Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile oluşturulacak dokuz kurul da siyaset, bilim, sağlık, gıda, enerji, eğitim başta olmak üzere birçok alanda strateji geliştirmek için çalışacak. Bu kurullara kimlerin atanacağına da Erdoğan karar verecek. Bu kurullar Yerel Yönetim Politikaları Kurulu, Sosyal Politikalar Kurulu, Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulu, Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu, Hukuk Politikaları Kurulu, Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu, Ekonomi Politikaları Kurulu, Eğitim ve Öğretim Politikaları Kurulu ile Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu olarak sıralanıyor. Yeni sistemde tüm bakanlıkları ilgilendiren konularda çalışacak ve doğrudan Cumhurbaşkanı Erdoğan’a bağlı dört ofis kurulacak. Bu ofislerin “Finans Ofisi, İnsan Kaynaklı Ofisi, Dijital Dönüşüm Ofisi ve Yatırım Ofisi” olarak isimlendirilmesi öngörülüyor. Yeni dönemde 8 başkanlık olacak. Genelkurmay, MİT, Savunma Sanayii, MGK, Diyanet İşleri, Devlet Denetleme Kurulu gibi var olan başkanlıkların yanı sıra “İletişim” ve “Strateji-Bütçe” gibi yeni başkanlıklar da oluşturulacak.
