İstanbul’u 9 gün arayla ikinci kez şiddetli yağış vurdu. Uzmanlara göre büyükşehirlerdeki betonlaşma, iklim değişikliklerini tetikliyor. Tropikal afetler daha sık görülecek, bu yüzoen altyapılar yeniden düzenlenmeli.
KENAN BUTAKIN
İstanbul’da önceki gün havanın birden bire kararmasıyla başlayan sağanak ve dolu yağışı, gündemin akışını değiştirdi. Bir ay içinde ikinci defa yaşanan ama “Böylesini hiç görmedik” dedirten aşırı yağışta mega kent adeta göle döndü. Ceviz büyüklüğünde dolu taneleri çok sayıda aracın camını kırdı, fırtına ağaçları devirip çatıları uçurdu. Yirmi dakika süren afete dair görüntüler dünya medyasında bile şaşkınlık yarattı. Peki, 9 gün arayla bir anda tüm hayatı felç eden yağışlar neden kaynaklanıyor? Önümüzdeki günlerde de benzer yağışlar olacak mı? Uzmanlar sel felalaketini KARAR’a değerlendirdi.
Meteoroloji Mühendisleri Odası Başkanı Ahmet Köse yaşanan yoğun yağışın soğuk ve sıcak havanın kesişmesiyle oluşan ‘süper hücre’den kaynaklandığına dikkat çekti. Köse “Önceki sabah Marmara’da sis ve pus vardı. Ayrıca hava sıcaktı. Üzerine Balkanlar’dan gelen soğuk hava çökmek istedi. Isınan hava yükselirken, soğuk hava da yere doğru çöker. Süper hücre dediğimiz olay, 8-10 kilometrekarelik çapında bir bulut hareketidir. Bu da tıpkı öyleydi. Yer ve havadaki rüzgar farkıyla süper hücre dediğimiz olaya neden oldu. Bu tür yağışlar mikser gibi çırpar. Dolu taneleri, havada birbirine çarpıp büyüdü” ifadelerini kullandı.
BETON SICAKLIĞI 56’YA ÇIKTI
Deniz suyu sıcaklığındaki bir derecelik artışın etkenlerden biri olduğunu belirten Köse “İkinci etken ise betonlaşma. Önceki gün hava sıcaklığı 33 dereceydi. Nemle birlikte hissedilen sıcaklık 38 derece. Asfalt sıcaklığı da 65 dereceye kadar çıktı. Beton sıcaklığı ise 55-56 dereceydi. İşte bu yüksek sıcaklıklar havanın nemleşmesine neden oluyor. Betonlaşma; sıcaklığı arttıran etkenlerden. Bundan sonra küresel iklim değişikliğiyle yağış miktarlarının şiddetinde ve frekansında artışlar da olacak” diye konuştu.
İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, İstanbul’un 9 gün arayla yaşadığı afetin ‘normalimiz’ olmaya başladığına dikkat çekti. Kadıoğlu “Süper hücre; kırkikindi yağmurlarının birkaçının bir araya gelmesidir. Bazen tek tek bazen ise peş peşe gelir. Bundan sonra bu tür hava olaylarını daha fazla yaşayacağız. Kışları yağışlar azalacak ama bu şekildeki sağanaklarda artışlar yaşanacak. 1960’lara göre bu tür meteorolojik olayların sayısı 2000’lerde 3 kat arttı” dedi. Kadıoğlu, değişen iklime göre alt yapı ve afetle mücadele eğitiminin yenilenmesi gerektiğini belirterek şunları kaydetti: “Binaların su basma seviyesini değerlendirmeliyiz. Sel öncesi ve sorasında neler yapılmasını öğrenmemiz gerekiyor. Altyapıyı geçmiş 10 yılın yağış miktarına göre değil, geleceğin yağış miktarına bakarak yapmalıyız. Yağışın afete dönüşmesi insan eseridir” dedi.
BU OLAYLAR ARTACAK
İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Şen de arka arkaya tropikal iklimlerde görülen yağış ve fırtınaların yaşanmasının küresel ısınmanın etkisine bağladı. Şen “Sıcaklıklar normallerin 7-8 derece üzerinde gidiyor. Bu kadar ısınma bir defa normal değil. Ama Türkiye’ye bulunduğu konumdan dolayı her zaman bir soğuk hava dalgası inebilir. İşte bu soğuk havalar indiği zaman bu tür olaylar meydana geliyor. Bu açıdan soğuk havanın gelmesi normal ama aşağıda bu şekilde sıcak havanın olması anormal. Bu yaz, benzer doğal hareketleri sıklıkla göreceğiz” diye konuştu.
389 AĞAÇ DEVRİLDİ, 296 ÇATI UÇTU
İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 20 dakika süren şiddetli yağışın bilançosunu da açıkladı. Kuvvetli sağanak ve fırtına nedeniyle başta Beykoz, Büyükçekmece, Bahçelievler, Güngören, Fatih, Üsküdar, Beyoğlu, Bakırköy, Şişli, Kadıköy olmak üzere birçok noktada su baskını, göllenme, ağaç ve direk devrilmesi ve çatı uçması gibi olaylar yaşandı. Kent genelinde toplam 389 ağaç devrildi, 296 çatı uçtu. Dolu nedeniyle birçok ev ve araçta hasar meydana geldi. Çengelköy’de fırtınadan devrilen 26 metre boyunda, 126 santimetre çapındaki 176 yaşındaki korunmaya değer araç sınıfındaki çınara, Park ve Bahçeler Daire Başkanlığı ekipleri müdahale etti. AKOM’un dün sabah şiddetli yağış uyarısında bulunduğu Kartal, Pendik, Adalar ve Tuzla’da beklenen yağış gerçekleşti. Meteorolojik verilere göre ise yağış İstanbul’u terk etti.
SİGORTA ÖDEME SÜRECİ 20 İLA 45 GÜN SONRA
Araçları zarar görenler dün oto sanayileri doldururken sürücülerin en çok merak ettiği konu; sigortanın ya da kaskonun sel nedeniyle yaşanan zararı karşılayıp karşılaya mayacağı oldu. Allianz Türkiye Üst Yöneticisi Aylin Somersan Coqui sel baskınlarına karşı teminatı bulunan sigortalıların hasarları hızlı ve kolay bir şekilde karşılanırken, sigortası bulunmayan kişilerin afetlerden sonra ciddi mağduriyet yaşadığını söyledi. Tüm Otomotiv Bakım Dernekleri Federasyonu (TOBFED) Göçük Eğitim Koordinatörü Aşkın Önver ise “Aracın hasar tespiti, sigorta ihbarı, eksper incelemesi, sigorta dosya açılması, sigorta onayı, servisteki yoğunluğa göre aracın onarım programına alınışı, kaporta işlemi ve boya işlemi minimum 20 gün gibi bir sürece denk geliyor. Sonrasında sigortadan ödenme süreci başlıyor. O da 25 ila 45 gün arasında değişiyor” dedi.
