Merkez Bankası’nın döviz rezervlerinin eritilmesine yönelik eleştirilere ilk kez cevap veren Erdoğan “Damat diye başarıları görülmedi. Finans yönetimini başardığı için kuduruyorlar” diyerek eski ekonomi bakanı Albayrak’a sahip çıktı. Rezervlerin buharlaşmadığını ileri sürdü.
Berat Bey’in enerjide ve ekonomide ifa ettiği görevlerdeki en büyük talihsizliği damat sıfatının bu alanlardaki birikimi, gayreti ve başarısının önüne geçirilmiş olması.
Türkiye’nin son dönemde enerji alanında yaptığı atılımların temelinde Berat Bey’in bakanlığı döneminde geliştirdiği strateji ve yaptığı hazırlıklar bulunuyor. Bunun adı finansı yönetmektir. Bunu başardığı için kuduruyorlar. Bunu başardığı için çıldırıyorlar.
İSTİSMAR SÖZ KONUSU DEĞİL MB’DE 95 MİLYAR DOLAR VAR
Göreve geldiğimizde Merkez Bankası’nın 27.5 milyar dolar döviz rezervi vardı. Şimdi 95 milyar dolar rezervimiz var.
Bu zorlu dönemde ödemeler dengesi tarafında bir sıkıntıyla karşılaşmamak için planlı ve kontrollü döviz işlemleri yapıldı. Bu işlemlerin tamamı piyasa kuralları çerçevesinde. Ne dövizin buharlaşması ne de herhangi bir istismar, haksız kazanç, hukuka ve ahlaka aykırı işlem söz konusu.
KURDA ‘ALBAYRAK’ ETKİSİ
Erdoğan’ın, Albayrak döneminin ekonomi yönetimine sahip çıkan sözlerinin ardından döviz kurunda yaşanan yükseliş dikkat çekti. 6.95 seviyesindeki dolar kuru açıklamaların ardından gün içinde 7.05 seviyesini gördü.
REZERV EKSİ 57 MİLYAR
Erdoğan’ın “MB’nin 95 milyar dolar rezervi var” açıklamasına muhalefetten itiraz geldi.
BİZ BİRİKTİRDİK ONLAR HARCADI
DEVA Partisi lideri Ali Babacan: Bir kazanan vardır; bir de çarçur eden… Biz devletin sağ cebini de sol cebini de doldurduk. Partili cumhurbaşkanı ve akraba bakan el ele verip rezervleri harcadı.
MB 70 SENTE MUHTAÇ OLDU
CHP’li Faik Öztrak: 2019 başında net rezervler artı 54 milyar dolardı. Bugün swapları da dâhil edersek eksi 57 milyar. İki yılda ne oldu da Merkez Bankası 70 sente muhtaç hale geldi?
BU MİLLET PEŞİNİ BIRAKMAZ
İYİ Partili Erhan Usta: Rezervlerde 128 milyar dolar civarında erime var. Bunun nasıl eridiği bilinmiyor. Hükümet muhalefetin bu işin peşini bırakmasını istiyor. Bu işin peşini biz bırakırsak millet bırakmaz.
HÜKÜMET İLK KEZ KABUL ETTİ
Gelecek Partili İbrahim Turhan: Hükümet ilk kez rezervlerin satıldığını kabul etmiş oldu. Cumhurbaşkanı’na yine yanlış bilgi verilmiş. Satışın küresel dalgalanmayla ilgisi yok. Bu bir kumpas girişimi olmasın?
BUHARLAŞAN BİR PARA YOK
Merkez Bankası’nın rezervlerine ilişkin açıklama yapan Cumhurbaşkanı Erdoğan “Bu zorlu dönemde planlı ve kontrollü döviz işlemleri yapıldı. Piyasa kuralları çerçevesinde yapılan hamleler hukuka uygundur. Dövizin buharlaşması ne de herhangi bir istismar yoktur” dedi. Erdoğan, başkanlık döneminde rezervlerin 132 milyar dolara çıktığını, şimdi ise 95 milyar dolara kadar indiğini söyledi.
Ekonomi yönetiminde yaşanan görev değişimleri sonrasında eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak ile ilgili paylaşılan haberler üzerine konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “Eski bakanımız Berat Albayrak’ı ve onun nezdinde tüm ailemle birlikte şahsımı hedef alan bir kampanya yürütüyor” dedi.
Erdoğan, ülkenin ve milletin hayrına en küçük sözlerine ve duruşlarına şahit olmadıkları CHP yöneticilerinin hezeyanlarıyla uğraşmayı zül addettikleri için önce bu kampanyayı görmezden geldiklerini belirtti. Erdoğan, millete ve İzmir’e olan saygıları gereği, son 7-8 yıldır ülkenin diğer alanlarla birlikte ekonomide yaşadığı saldırıları ve buna karşı verdikleri mücadeleyi özetle anlatmak istediğini söyledi.
Anlatacaklarını özellikle gençlerin çok iyi bilmesi gerektiğini vurgulayan Erdoğan, şunları kaydetti: “Bu zorlu dönemde ödemeler dengesi tarafında bir sıkıntıyla karşılaşmamak için planlı ve kontrollü döviz işlemleri yapıldı. Yapılan bu döviz işlemlerinin tamamı da piyasa kuralları çerçevesindedir ve hukuka uygundur.
Ne dövizin buharlaşması ne de herhangi bir istismar, haksız kazanç, hukuka ve ahlaka aykırı işlem söz konusudur. Bu mücadelenin ekonomik boyutunun en ön safında Berat Bey yer almıştır. Berat Bey’in önce enerjide, ardından ekonomide ifa ettiği görevlerdeki en büyük talihsizliği, ‘damat’ sıfatının, bu alanlardaki birikimi, gayreti ve başarısının önüne geçirilmiş olmasıdır. Eğer herhangi bir siyasetçi olarak bu işleri yapsaydı kendisiyle ilgili değerlendirmeler daha objektif yapılabilirdi diye düşünüyorum.”
Rezervler hakkında bilgi veren Erdoğan, konuşmasını şöyle sürdürdü: “Geliyorum bir başka yere. ‘Şu anda Merkez Bankasının döviz rezervi sıfırlandı. Hatta daha da ileri gittiler, sıfırın altına düştü’ diyorlar. Göreve geldiğimizde Merkez Bankasının 27.5 milyar dolar döviz rezervi vardı.
Şimdi 95 milyar dolar döviz rezervimiz var. Ancak bir rakam daha söyleyeceğim. Başbakanlığım döneminde bu döviz rezervi, 132 milyar dolara kadar çıktı. Ondan sonra bir düşüşle 95’e indik. Bu ne demektir? Biz yeniden 132’ye de çıkarız 200’e de çıkarız.
Çünkü biz bu işi biliyoruz. Bizim akıl hocalarımız Batı değil. CHP’nin akıl hocaları orada, IMF. Bizim akıl hocalarımız kendi içimizde. Biz birbirimizle dayanışma halindeyiz ve kendi işimizi kendimiz görürüz. Bu adımları da böyle attık. Şu anda 95 milyar dolar döviz rezervimiz var.”
Erdoğan’ın Albayrak ve TCMB rezervleri hakkındaki açıklamalarıyla kur, 7.08’in üzerine çıktı. Euro/TL kuru ise, 8.48’den 8.59 seviyesine yükseldi. BIST 100 endeksi yüzde 0,62 değer kaybederek günü 1.550,61 puandan tamamladı.
‘İŞLEMLER PLANLI VE KONTROLLÜ’
Cumhurbaşkanı Erdoğan şu detayları aktardı: “Vatandaşlarımız için döviz rezervi konusuna açıklık getirmek istiyorum. Bir süredir zaten ekonomik saldırı altında olan Türkiye’nin, salgınla uluslararası alanda ortaya çıkan finansal dalgalanmalara karşı da tedbir geliştirmesi gerekiyordu.
Bu zorlu dönemde ödemeler dengesi tarafında bir sıkıntıyla karşılaşmamak için planlı ve kontrollü döviz işlemleri yapıldı. Yapılan bu döviz işlemlerinin tamamı da piyasa kuralları çerçevesindedir ve hukuka uygundur.
Ne dövizin buharlaşması ne de herhangi bir istismar, haksız kazanç, hukuka ve ahlaka aykırı işlem söz konusudur. Bu döviz işlemleri sayesinde ülkemiz uluslararası alanda ciddi etkilere yol açan şoklara rağmen hedeflerine bağlı kalmayı başardı.”
‘DAMADINIZA YENİ BİR KOLTUK MU HAZIRLIYORSUNUZ?’
Erdoğan’ın sözlerine karşılık veren CHP Sözcüsü Öztrak ise MB rezervleri tablosunu paylaşarak “Rakamlar benim değil; MB’nin. Merkez Bankası’nın kasasında kendine ait döviz kalmamış. Yine 56 milyar dolarlık, SWAP yükümlülüklerini de dikkate alırsak, şubat ortası itibariyle Merkez Bankası net rezervleri, eksi 57 milyar dolara düşüyor.
Oysa 2019’un hemen başında, SWAP yükümlülükleri de dâhil, net rezervler artı 54 milyar dolardı. Bu 128 milyar dolar nereye, nasıl, kimlerin imzasıyla satıldı? Bu döviz rezervleri neden açık, şeffaf bir şekilde ihaleyle satılmadı?
Bu kakofoniye önce yeni Hazine ve Maliye Bakanı sonra da bu konuda uzun süredir sus pus olan AK Parti Genel Başkanı katıldı. Hayırdır? Damadınıza yeni bir koltuk mu hazırlıyorsunuz? Ben Sayın Bakan’a soruyorum; ‘Madem damadın yaptığı işler doğruydu. Siz o koltuğa neden getirildiniz?’” dedi.
TCMB BİLGİLERİ GÜNCELLESİN
Gelecek Partisi Başkan Yardımcısı Kerim Rota “Sayın bakan, madem TCMB döviz müdahalelerinin haklı gerekçelerle gerçekleşti; O zaman çekinmeden TCMB’nin sitesinde halen duran dövize son müdahalesinin 2014’de, son ihalesinin ise 2016’da olduğunu yazan aşağıdaki bilgilerin güncellemesini isteyin” yorumunu yaparken Gelecek Partili ekonomist İbrahim Turhan ise “Cumhurbaşkan ödemeler dengesi tarafında bir sıkıntıyla karşılaşmamak için planlı ve kontrollü döviz işlemleri yapıldı” demiş. Kendisine teşekkür etmeliyiz. İlk defa Hükümet tarafından, en yetkili ağızdan rezervlerin satıldığı kabul edilmiş oldu” dedi.
ELİNDEKİ DÖVİZ 45 MİLYAR DOLAR
Ekonomist Mustafa Sönmez ise “95 milyar dolar rezervde ısrar ediyor. Yok öyle birşey. Merkez Bankası’nın elindeki döviz, borç (swap) 45 milyar dolardır” diye konuştu. Ekonomist Uğur Gürses de “Türkiye’nin hiçbir iç ya da dış kaynaklı kriz döneminde, (şubattan eylüle) 7 ayda olduğu gibi 75 milyar dolarlık rezervi eritilmedi.
Şu hesap doğru; 2019 yerel seçimler öncesinde şubat ayından itibaren başlayıp, 2020 eylül ayına kadar olan dönemde MB’nin net uluslararası rezervleri (NUR) 102 milyar dolar erimiştir. 16 milyar dolarlık diğer ülke swaplarının da sadece bilanço makyajı olduğu hesaba katılırsa 120 milyar dolara yakın bir döviz eritildiği açıktır” değerlendirmesinde bulundu.
AÇIKLANAN MİKTAR BRÜT REZERVLER
Ekonomist Yalçın Karatepe, söz konusu miktarın brüt rezervler olduğunu belirterek “Net rezervler ne kadar? Ona baktığımızda şu an eksi 45 milyar dolar civarında” dedi. Karatepe, brüt rezervler içinde swap ile bankacılık işlemlerinden gelen karşılıklı paraların bulunduğunu belirtti.
‘PARA NASIL ERİDİ?’
İYİ Parti Ekonomi Politikaları Uzmanı Erhan Usta da dün Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın konuşmalarından önce partisinin grup toplantısında açıklamalarda bulundu Merkez Bankası rezervlerindeki 128 milyar dolarlık erimeyi gündeme taşıyan Usta “128 Milyar dolar civarında rezervlerde erime var. Hükümet istiyor ki, muhalefete bu işin peşini bıraksın. Bu işin peşini biz bırakırsak Türk milleti bırakmaz. Bu rezervler hiçbir şekilde Merkez Bankalarının uygulamadığı bir usulle erimiştir, daha doğrusu nasıl eridiği bilinmemektedir” şeklinde konuştu.
Merkez Bankalarının attığı her adımı açıklamak zorunda olduğunu ifade eden Usta “Sayın Lütfü Elvan eğer bir açıklama yapacaksa bu rezervlerin nasıl eridiğine ilişkin bir açıklama yapması gerekir. Biz bakanın açıklamasından bu rezervlerin eridiğinin kabul edildiğini birinci ağızdan işitmiş olduk” dedi.
‘TAM BİR TİYATRO’
DEVA Partisi Başkanı Ali Babacan “Bir kazanan vardır; bir de çarçur eden… Biz bu milletin alın terini biriktirdik; devletin sağ cebini de sol cebini de doldurduk. Partili Cumhurbaşkanı ve akraba bakan el ele verip Merkez Bankası’nın rezervlerini harcadı, biriktirdiği yedek akçeyi bir gecede sıfırladı. Sayın Erdoğan bütün yetkiyi kendine istedi, sonra hem faiz hem de kur arttı.
130 milyar dolarlık dövizi satışıyla kuru belli bir noktada tutmaya çalıştılar. Onu da yapamadılar. O zaman siz 130 milyar dövizi niye sattınız? Döviz satışı için “hepsi kayıtlı” diyor. Yok bir de kayıt dışı yapsaydınız. Şeffaf olmadı. Merkez Bankası “şu kadar döviz satıyorum” demedi. Piyasaya müdahale görüntüsü oluşmasın diye şeffaf olmayan yöntemleri kullandılar. Tam bir tiyatro” dedi.
