Tüm dünyayı saran Kovid-19 salgınıyla mücadelede hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelen maskelerle ilgili kritik bir uyarı geldi. Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz, bez maskelerin 5 defadan fazla kullanılmaması gerektiğini söyledi.
İlk olarak Aralık 2019'da Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa sürede tüm dünyayı saran yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla mücadele başta olmak üzere virüs sonucu ortaya çıkan solunum yolu hastalıklarında en etkili korunma yöntemi olarak gösterilen maskenin doğru kullanımı, bulaşın yayılımı açısından da hayati önem taşıyor.
YANLIŞ MASKE KULLANIMI HASTALIĞI YAYAR
Solunum yolundan çıkan damlacık, öksürme, hapşırma ya da yakın temas sonucunda ağızdan, burundan ya da gözlerden giriş yapabilen koronavirüsle mücadeledeki önlemlerin başında yer alan maskenin yanlış kullanımı, hastalığın yayılımına da davetiye çıkarıyor.
Maske kullanan kişilerin daha az virüse maruz kaldıkları, ciddi ve ağır seyirli enfeksiyonlardan, aynı zamanda grip gibi mevsimsel solunum yolu enfeksiyonlarından da korunabildikleri belirtiliyor.
AĞZI VE BURNU TAM OLARAK KAPATMALI
Koronavirüs salgınıyla mücadelede en etkili koruma yöntemlerinden biri olarak da gösterilen maskenin özellikle ağzı ve burnu tam olarak kapatması, alt çenenin altına yerleştirilerek takılması en doğru kullanım olarak gösteriliyor. Maske kullanan kişinin de mutlaka yüzüne en uygun olanı tercih etmesi gerekiyor.
Burun bölgesinden düşmesinin ve gözlük kullanan kişilerde buğulanmanın önlenmesi için burun bölgesi telli olan maskelerin kullanımı önem taşıyor. Kişinin yüz ölçüsüne göre uygun boyutta maskeyi seçmesi gerekiyor.
Tıbbi maskeler ıslandığında, nemlendiğinde, kirlendiğinde, yere düştüğünde veya 4 saatin üzerindeki kullanımda değiştirilmeli. 15-20 dakika gibi kısa süreli kullanımlarından sonra maskenin bir poşete konulup daha sonra yeniden kullanılmasında sakınca yok. Islanmayan, kirlenmeyen, nemlenmeyen bir maske genel olarak kişinin bir günlük mesaisi için yeterli. Maske, kullanıldıktan sonra bir poşete konulup ağzı sıkıca kapatılarak çöpe atılmalı.
'3 KATLI MASKELER TERCİH EDİLMELİ'
Doğru maske kullanımıyla ilgili bilgi veren Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz, koronavirüs salgınıyla mücadele nedeniyle çok fazla maske üretimi yapıldığına işaret etti. Kayıpmaz, tıbbi tekstil ile uğraşan firmaların ürettiği ve Sağlık Bakanlığı Ürün Takip Sistemi kaydı olan, "melt blown" denilen süzme kabiliyetine sahip orta katmanı ve dikişsiz kumaştan üst-alt katmanları bulunan 3 katlı maskelerin tercih edilmesi önerisinde bulundu.
Maskelerin lastiklerinin çok sıkı veya çok gevşek olmasının kullanım sırasında konforsuzluk ortaya çıkardığını ve bu şekilde maske kullanımında bir aksama yaşandığını ifade eden Kayıpmaz, kişilerin kendine uygun boyutta lastiği olan maskeleri tercih etmesi gerektiğini söyledi.
'EN AZ 5 YIKAMA VE KURUTMAYA DAYANIKLI OLMALI'
Doç. Dr. Afşin Emre Kayıpmaz, çift maske ve yıkanabilir bez maske kullanımına ilişkin de şu önerileri yaptı:
"Çift kat takılmış maskedense usulüne uygun takılmış tek maske, fiziksel mesafe korunduğunda yeterli. Bununla birlikte çift maske takmanın da bir zararı yok.
Yıkanabilir maskeler de bu süreçte kullanılabilir. Türk Standartları Enstitüsünün kurallarına uygun olarak sentetik veya doğal liften üretilmiş, 3 mikrondan büyük damlacıklar için bariyer vazifesi gören, paketinde ne zaman değiştirilmesi gerektiği ve en fazla kaç sefer yıkanabileceğine dair bilgiler içeren yıkanabilir maskeler tercih edilmeli.
Bu kurallara uygun olarak üretilmiş yıkanabilir maskeler sağlıklı. Dışarıdaki her kullanımdan sonra ise maskeler eve dönüşte mutlaka sabunlu veya deterjanlı su ile iyice yıkanıp durulanmalı. Tavsiye edilen sıcaklık 60 derece ve üstü olmakla birlikte elde yıkamada bu mümkün değil. Bu durumda el yakmayacak sıcaklıkta su tercih edilebilir. Durulanma iyi yapıldıktan sonra deterjan solunmasından endişe edilmemelidir. Maskenin en az 5 kez yıkama ve kurutmaya dayanıklı olması gerekli."
MASKE KULLANIMINDA DOĞRU VE YANLIŞLAR NELERDİR?
1. Maske nasıl takılmalı?
Yanlış: Maskenin ağzı kapatması yeterli.
Doğru: Maske ağzı, burnu ve çeneyi kapatacak şekilde takılmalı. Yüz ve maske arasında boşluk bırakılmamalı. Bu nedenle telli maskeler tercih edilmeli.
2. Cerrahi maske bir kereden fazla kullanılır mı?
Yanlış: Cerrahi maskeler kirleninceye kadar kullanılabilir.
Doğru: Cerrahi maskeler, kirlenmediği düşünülse bile sadece bir kere kullanılmalı. Bu maskeler, yıkanabilme özelliğine sahip olmadığı için tek sefer kullanılıp uygun şekilde çöpe atılmalı.
3. Cerrahi maskeler yıkanabilme veya dezenfekte edilebilme özelliğine sahip mi?
Yanlış: Cerrahi maske yıkanarak tekrar kullanılabilir. Ayrıca üzerine kolonya veya dezenfektan madde dökülerek hijyenik hale getirilir.
Doğru: Cerrahi maskeler tek kullanımlıktır. Bu maskelerin yıkanıp kurutulduktan sonra tekrar kullanılabileceği bilgisi gerçeği yansıtmıyor. Aynı zamanda kolonya veya dezenfektan gibi malzemelerle bu tip maskelerin temizlenip yeniden kullanıma hazır hale getirilebileceği de doğru değil.
4. Maske takarken nelere dikkat edilmeli?
Yanlış: Maske gün içinde istenildiği kadar takılıp çıkarılabilir.
Doğru: Maske takmadan önce eller mutlaka 20 saniye boyunca sabunlu suyla yıkanmalı. Yüze takılı olduğu sürece maskeye elle temas edilmemeli.
5. Maske ne kadar süre takılmalı?
Yanlış: Gün boyu aynı maske kullanılabilir.
Doğru: Maske kirlendikçe ya da nemlendikçe yenisi ile değiştirilmeli.
6. Maske nasıl çıkarılmalı?
Yanlış: El ile ortasından tutarak çıkarılıp atılabilir.
Doğru: Çıkarma işlemi sırasında maskeye kesinlikle dokunulmamalı. Maske, kulak arkasındaki iplerinden tutularak çıkarılmalı.
7. Kullanılmış cerrahi maskeler çöpe nasıl atılmalı?
Yanlış: Maske çıkarıldıktan sonra herhangi bir evsel atık gibi çöpe atılabilir.
Doğru: Maskelere kesinlikle evsel atık muamelesi yapılmamalı. İç yüzeyi içeride kalacak şekilde ağzı kapalı bir çöp torbasına atılmalı. Maske çöpe atıldıktan sonra eller tekrar sabunlu suyla yıkanmalı.
8. Bez maskeler tekrar kullanılabilir mi?
Yanlış: Bez maskeler, balkonda havalandırıldıktan sonra tekrar kullanılabilir.
Doğru: Bez maskeler, 60 derece sıcaklıktaki su ve deterjanla yıkandıktan sonra tekrar kullanılabilir.
9. Bez maske çıkarıldıktan sonra nasıl muhafaza edilmeli?
Yanlış: Bez maske çıkarıldıktan sonra çantaya veya cebe katlanarak koyulabilir.
Doğru: Bez maske çıkarıldıktan sonra Kovid-19 riskine karşı yıkanana dek plastik bir poşet içerisine, ağzı bağlanmak suretiyle koyulmalı.
10. Sadece maske kullanmak koronavirüsten korunmak için yeterli mi?
Yanlış: Maske takmak koronavirüsten korunmak için yeterli.
Doğru: Maske takmak, koronavirüse karşı korunmada etkili bir yöntem olsa da tek başına yeterli değildir. Bu nedenle maske takmanın yanı sıra sosyal mesafe ve hijyen kurallarına uymak gerekiyor.
