Meclis süreci tamamlandı, Türkiye’de yeni dönemin kapısını aralayacak başkanlık teklifinde referandum yolu açıldı. Tarihi dönemeçte siyaset 79 milyona paketi anlatacak. ‘İşin asıl sahibi’ olan millet, sandık aşamasında geleceğini şekillendirecek sözleşmenin altına imza atıp atmamayı tartışacak. 10 Aralık’ta başlayan maratonda noktayı vatandaş koyacak.
Meclis’teki Anayasa mesaisi bitti, artık son söz millette... Türkiye, çok partili sisteme geçilen 18 Temmuz 1945’ten bu yana en kritik oylama için sandığa gidecek. Cumhurbaşkanlığı Sistemi’ni içeren 18 maddelik anayasa değişikliği teklifi, TBMM Genel Kurulu’ndaki 12 günlük mesainin ardından yasalaştı. Teklifin tümünün oylanmasına 488 milletvekili katıldı. Oylamada 339 kabul, 142 ret oyu kullanıldı; 5 oy boş çıktı, 2 oy ise geçersiz sayıldı. 79 milyonun hayatını yakından ilgilendiren kanun, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından onaylandığı takdirde referandum süreci başlayacak. Siyasi partiler, bu süreçte yürütecekleri kampanyalarla evet ya da hayır için vatandaşa gidecek, mitingler düzenlenecek. Parlamenter sistemin çok başlılığa yol açtığı, birtakım bürokratik engel ve sistem tıkanıklığı yaşandığını savunan AK Parti ve MHP, sandıktan evet çıkması adına faaliyet gösterecek. CHP ve HDP ise Başkanlık Sistemi’yle güçler ayrılığının rafa kaldırıldığı ve demokrasinin zayıflayacağı tezini savunarak ‘hayır’ kampanyasına başlayacak. Meclis’te sandalyesi bulunmayan partiler de teklifi değerlendirerek seçmenlerini yönlendirecek. Yapılan kamuoyu yoklamalarında yeni sistem hakkında çok sayıda kararsız bulunduğu da görülüyor. Vatandaşlar, bu süre içinde düşünüp, taşınacak ve kararını sandığa yansıtacak.
Türkiye’nin pür dikkat takip ettiği TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmelerde önceki gece ise teklifin tümünün kabul edilmesinin ilanı öncesi Meclis Başkanvekili Ayşe Nur Bahçekapılı, egemenliğin kayıtsız şartsız milletin olduğunu söyledi. AK Parti milletvekilleri teklifin kabul edilmesini alkışlayarak karşılarken CHP ve HDP’liler salondan çıktı. Salonunda sadece CHP Antalya milletvekili Deniz Baykal kaldı. Başbakan Yıldırım’ın konuşmasını MHP sıraları da ayakta alkışladı.
Görüşmeler süresince Meclis’ten ayrılmayan Başbakan Yıldırım, CHP lideri Kılıçdaroğlu ve MHP lideri Bahçeli, kuliste milletvekilleriyle sohbet etti, zaman zaman da makamlarında dinlendi. Başbakan Yıldırım, AK Parti Çankırı Milletvekili Filiz’in kuliste dağıttığı sütü, güğümden bardaklara doldurarak milletvekillerine ikram etti. Hararetli başlayan, zaman zaman istenmeyen görüntülerin oluştuğu, yumrukların konuştuğu ve sandalyelerin uçuştuğu görüşmeler böylece son buldu.
SÜREÇ BAHÇELİ’NİN ÇIKIŞIYLA BAŞLADI
Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Başbakan Yıldırım’ın sıkça önerdiği sistem değişikliğinin tartışılması hakkında açıklama yapan MHP lideri Bahçeli “AK Parti başkanlık sistemiyle ilgili inadını sürdürecekse, anayasa taslağını TBMM’ye getirmelidir” dedi ve anayasa değişikliği gündemin ön sıralarındaki yerini aldı. (11 Ekim 2016)
AK Parti, MHP’ye taslak metni sundu. Liderler zaman zaman bir araya geldi. Daha sonra AK Parti teklifi Meclis’e iletti. (10 aralık 2016)
Meclis, teklifi inceledi. Ardından Anayasa Komisyonu’na gönderildi. 20 Aralık’ta çalışmalar başladı. Teklif üzerindeki çalışmalar 10 gün sonra tamamlandı. (30 Aralık)
İLK TUR 90 SAAT
Teklif Meclis’te iki tur şeklinde görüşüldü. 9 Ocak’ta başlayan 1. tur, 15 Ocak’ta tamamlandı. Vekiller bu turda 90 saat mesai yaptı. 3 bin 59 sayfa tutanak tutulan turda, CHP milletvekilleri 908, AK Parti milletvekilleri 711, MHP milletvekilleri 365, HDP milletvekilleri 492 dakika konuştu.
KÜRSÜ YERİNDEN ÇIKTI
İlk turda CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel’in açıklamasının ardından CHP’li vekiller alkışlar eşliğinde yürüdü ve kol kola girerek, kürsüyü çembere aldı. AK Parti milletvekilleri kürsü ile Başkanlık Divanı arasına geçerek, CHP’lileri kürsüden uzaklaştırmaya çalışması üzerine milletvekilleri arasında yumruklaşmaya varan kavga ve itiş kakış yaşandı, bazı milletvekilleri yaralandı. Kavga sırasında milletvekillerinin konuşma yaptığı kürsü yerinden çıkarken, ses sistemi de bozuldu.
NAZLIAKA’DAN KELEPÇE EYLEMİ
18 Ocak’ta başlayan ikinci tur, 3 gün sürdü. 19 Ocak’ta Ankara Bağımsız Milletvekili Aylin Nazlıaka kendini kürsüye kelepçeledi. Nazlıaka’nın, yaklaşık 2 saat süren kelepçeli kürsü eylemi, kadın vekiller arasında çıkan kavgayla sonlandı. İstenmeyen görüntülerin yaşandığı Meclis’teki anayasa mesaisi önceki gün sona erdi.
ERDOĞAN ONAYLARSA 60 GÜN SONRA SANDIK
Meclis’te kabul edilen Anayasa Değişiklik Kanunu’nun Cumhurbaşkanı’na sunulmasıyla birlikte, halkoylamasına giden süreç başlayacak. Cumhurbaşkanı Erdoğan, kanunu 15 gün içerisinde inceleyecek. Erdoğan, kanunu Meclis’e iade etmediği takdirde referandum sürecine geçilecek.
Halkoylamasında beyaz renk üzerinde ‘Evet’, kahverengi üzerinde ‘Hayır’ yazan iki ayrı renkten oluşan birleşik oy pusulası kullanılacak. Halkoylamasına katılanlar, üzerinde özel işaret bulunan mühürü birleşik oy pusulasında tercih ettiği kısmın üzerine basarak oyunu kullanacak. Seçim, kanun Resmi Gazete’de yayımlandıktan sonraki 60. günün ardından ilk pazar günü yapılacak. (En erken 26 Mart, en geç 16 Nisan) Sandıklar dış temsilciliklerde 20 gün önce kurulacak. Propaganda süreci sandık kurulmadan bir gün önce 18.00’e kadar devam edecek.
LİDERLER NE DEDİ
BAŞBAKAN YILDIRIM: KAYA GİBİ DURDUNUZ
Başbakan Binali Yıldırım, teklifin kabulü sonrası “Artık karar milletimizindir. Milletin verdiği karar, başımız gözümüz üzerinedir” dedi. Genel Kurul’da teşekkür konuşması yapan Yıldırım, “Vekiller olarak bize verilen görevi yaptık. İşi asıl sahibine, millete tevdi ediyoruz” diye konuştu. Bu konuşması sonrası AK Parti TBMM Grubu’nu toplayan Yıldırım, milletvekillerine “Kaya gibi durduğunuz için teşekkür ediyorum. 7 Şubat tarihine kadar sizi AK Parti teşkilatlarında görmek istemiyorum, 7 Şubat’ta da hepinizi sahada görmek istiyorum” diye seslendi.
CHP LİDERİ KILIÇDAROĞLU: MECLİS KENDİ TARİHİNE İHANET ETTİ
CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, “Türkiye bu rejim değişikliğini kaldıramaz” dedi. Sabahın ilk saatlerinde Anayasa Mahkemesi’nin üyelerinde seslendiğini belirten Kılıçdaroğlu “Anayasa’nın değiştirilmesi teklif edilemeyen maddelerine siz de sahip çıkmak zorundasınız” deyip ve şöyle devam etti: “Bu tarih aynı zamanda bir parlamentonun kendi tarihine ihanet tarihidir. Kendi yetkilerini devretme iradesini gösterdiği tarihtir. Parlamentoda oynanan oyunu milletimizin bozacağına inanıyorum. 200 yıllık demokrasi mücadelesi geriye döndürülemez.”
MHP LİDERİ BAHÇELİ: MİLLETİMİZ İÇİN HAYIRLI OLSUN
MHP lideri Devlet Bahçeli, anayasa değişikliği teklifinin referandum aralığında kabul edilerek yasalaşmasına ilişkin son sözün millette olduğunun altını çizdi. Bahçeli, Meclis’te anayasa teklifi görüşmeleri süresince çalışmaları takip etti. Teklifin tümü üzerindeki oyunu kullandıktan sonra çıkışta gazetecilerin sorusunu yanıtlayan Bahçeli “Milletimiz için hayırlı uğurlu olsun. İnşallah Türk milleti, yapacağı kendi değerlendirmesiyle de yine milletimize bir fayda sağlayacaktır” diye konuştu.
