Dünyanın gözleri önünde Kırım’ı ilhak eden Putin, yaptığı yanına kâr kalınca cesaret aldı. Yayılma stratejisinin ikinci perdesini denizde sahneleyen Rusya, Kerç Boğazı’ı kapatıp Azak Denizi’ni Rus gölüne çevirdi. Dün üç Ukrayna gemisine ateş açıp geçişi engelleyen Moskova’nın hedefi Karadeniz’i de kendi gölü yapmak.
Uluslararası hukuku hiçe sayarak Kırım’ı ilhak eden Rusya, yaptırımla karşılaşmayınca bu kez de Azak Denizi’ne göz dikti. Sınır ihlalini bahane eden Moskova, Kerç Boğazı’nda üç Ukrayna askeri gemisine ateş açıp el koydu. Kiev’in denizle bağlantısını keserek Azak’ı Rus gölüne çeviren Moskova bölgede gerilimi artırdı.
Kırım’ı askeri müdahaleyle ilhak eden Rusya, BM ve Avrupa’nın sessizliğinden yararlanıp ateşe benzin dökmeye devam ediyor. Rus gemileri ‘sınır ihlali var’ deyip, Kerç Boğazı’ndan geçiş yapmak isteyen üç Ukrayna zırhlısını zorla durdurdu. Gemilere el koyan Moskova Kerç boğazındaki gemi trafiğini de askıya aldı. Peki dünyayı korkutan kriz nasıl çıktı? Önceki gün sabah saatlerinde, Ukrayna’ya ait Berdyansk ve Nikopol gambotlarıyla, Yana Kapa römorkoru Karadeniz’deki liman kenti Odessa’dan Azov Denizi’ndeki Mariupol’a gitmek üzere yola çıktı. Ukrayna, Ruslar’ın römorkora çarparak gemileri durdurmaya çalıştığını söylüyor. Ukrayna gemileri daha sonra Kerch Boğazı’na doğru yollarına devam etti, ancak tanker tarafından yolları kesildi. Rusya bölgeye iki avcı uçağı ve iki helikopter yolladı. Moskova, gemileri karasularına yasadışı bir şekilde girmekle suçlayarak ve bölgede güvenlik nedeniyle deniz trafiği durdu. Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB), devriye teknelerinhden birinin Ukrayna Donanması’na ait gemileri ele geçirmek için güç kullandığını kabul etti, ancak sadece üç denizcinin yaralandığını belirtti. Ukrayna ise, gemilerin Mariupol’a gönderileceğini daha önceden Ruslar’a bildirdiklerini savundu. FSB Ukrayna donanmasına ait gemilere, “Rusya sınırını ihlal ettikleri” suçlamasını yöneltti.
Rusya-Ukrayna gerginliğinin ardından Kiev’de bir grup akşam saatlerinde Rusya Büyükelçiliği önünde protesto gösterisi düzenledi. Rus Tass ajansı polisin yoğun güvenlik önlemi aldığı gösteride büyükelçilik yakınlarında bulunan, Rus Büyükelçiliğine ait bir aracın ateşe verildiğini belirtti. Göstericilerin ayrıca Lviv kentindeki Rus konsolosluğu önünde de otomobil lastiklerini ateşe verdiği kaydedildi.
Yaşananların hemen ardından Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi akşam yaptığı toplantıda, söz konusu eylemi, ‘askeri saldırı’ olarak nitelerdirerek, ülkede 60 gün ‘savaş durumu’ ilan edilmesini önerdi. Sıkı yönetim kanununu imzalayan Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko da gelişmelerin “Rusya’ya savaş ilan edilmesi” anlamına gelmediğini söyledi. Poroşenko, “Savaş durumu ilan edilmesi sadece savunma amaçlı” diye konuştu. Devlet Başkanı sıkıyönetim ile ülkenin ve vatandaşların güvenliğinin sağlanmasının hedeflendiğini ifade etti. Ukrayna Dışişleri Bakanı Pavlo Klimkin ise yaptığı açıklamada BM ve AB’yi, ‘Rusya’nın saldırgan tavrına karşı durmaya’ çağırdı.
Ukrayna Savunma Bakanlığı ordunun tam teyakkuza geçirildiği açıklamasını yaptı. Ukrayna Güvenlik Servisi (SBU) de teyakkuza geçirildi. Ukrayna Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, Ulusal Güvenlik ve Savunma Konseyi’nin (SNBO) sıkıyönetim haline geçilmesi kararı doğrultusunda, ordu tam teyakkuza geçirildi. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada da Rusya’dan sınır ihlali nedeniyle alıkoyduğu gemileri iade etmesi istendi. Ukrayna Dışişleri Bakanlığı ayrıca müttefik ve partnerlerinden Rusya’ya yönelik yaptırımların arttırılması ve Ukrayna ordusuna askeri yardım yapılmasını talep etti. Kriz son sürat devam ederken Rus haber ajansı RIA Novosti dün öğlen saatlerinde Rusya’nın Kerç Boğazı’nı gemi trafiğine açtığını duyurdu. Öte yandan BM Güvenlik Konseyi Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan gerginliği görüşmek üzere acil toplanma kararı aldı. Acil toplanma talebinin Rusya ve Ukrayna’dan geldiği bildirildi.
OLAYIN ARKA PLANI NE?
Sığ Azov Denizi Kırım’ın doğusunda ve Rusya yanlısı ayrılıkçılar tarafından ele geçirilen Ukrayna topraklarının güneyinde. Kuzey kıyılarındaki iki Ukrayna limanı Berdyansk ve Mariupol, buğday ve çelik ihracıyla, kömür ithali açısından önemli. 2003’te Rusya ve Ukrayna arasında yapılan anlaşma, iki ülkenin gemilerinin de özgürce bölgede seyredebilmesini öngörüyor. Ancak Rusya geçtiğimiz günlerde Ukrayna limanlarına giren ve çıkan gemileri aramaya başladı. Bu ay başında AB bu konuda önlemler alınacağı uyarısı yapmıştı. Aramalar, Ukrayna’nın geçen Mart’ta bir balıkçı teknesine el koymasıyla başlamıştı. Moskova, Ukraynalı radikallere dikkat çekerek, aramaların güvenlik nedeniyle gerekli olduğunu savunuyor.
NATO'DAN 'İTİDAL' ÇAĞRISI
Azak Denizi’ndeki Kerç Boğazı civarındaki gelişmeleri yakından izlediğini duyuran NATO, ‘itidal’ çağrısında bulundu. NATO Sözcüsü Oana Lungescu, şunları söyledi: “Azak Denizi’ndeki Kerç Boğazı civarındaki gelişmeleri yakından takip ediyoruz. Ukraynalı yetkililerle de irtibat içindeyiz. İtidal ve gerginliği azaltma çağrısında bulunuyoruz.” NATO’nun Ukrayna’nın egemenliğini, toprak bütünlüğünü ve karasuları içindeki seyrüsefer serbestisini güçlü bir şekilde desteklediğini hatırlatan Sözcü Lungescu, “Rusya’ya, uluslararası hukuk uyarınca Azak Denizi’ndeki Ukrayna limanlarına engelsiz erişim sağlaması çağrısını yapıyoruz” dedi.
AB'DEN KERÇ BOĞAZI UYARISI
Avrupa Birliği (AB), Rusya’ya ait sınır teknesinden Ukrayna savaş gemilerine ateş açılmasına ilişkin, Moskova yönetimine Kerç Boğazı’ndaki geçiş serbestisini yeniden sağlaması çağrısında bulundu. itidal çağrısının yapıldığı AB Komisyonu Sözcülüğünün yazılı açıklamasında Kerç Köprüsü’nün Rusya tarafından Ukrayna’nın rızası dışında inşa edildiğine dikkat çekilerek köprünün Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve egemenliğini de ihlal ettiği belirtildi. Açıklamada, AB’nin Rusya’nın Kırım’ı yasa dışı ilhakını da tanımadığı ve tanımayacağı kaydedildi.
ABD BÖLGEYE KEŞİF UÇAĞI GÖNDERDİ
Ukrayna ile Rusya arasında yaşanan gerginlik sürerken, ABD Hava Kuvvetleri’ne ait Boeing RC-135V tipi keşif uçağının Yunanistan’ın Girit adasından Karadeniz hava sahasına girdiği ve Kırım’a doğru hareket ettiği belirtildi. Ukrainskiy militarnıy portal sitesinin aktardığına göre, ABD ordusuna ait keşif uçağı Karadeniz hava sahasına girdi. Boeing RC-135V tipi uçak Girit’teki Suda üssünden hareket ederek, Bulgaristan hava sahasından geçti ve Kırım kıyılarına doğru yöneldi.
