ABD Başkanı Trump, Avrupa’nın uyarılarına kulak tıkayarak İran’la yapılan nükleer anlaşmadan çekildi. İran’ın anlaşmaya rağmen atom silahı geliştirmeye devam ettiğini öne süren Trump, iddiasına kaynak olarak İsrail Başbakanı Netanyahu’nun, Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu tarafından yalanlanan açıklamalarını kaynak gösterdi. İran’a yaptırımlar da yeniden yürürlüğe girdi.
ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinin 2015 yılında P5+1 ülkeleri ve İran arasında imzalanan Ortak Kapsamlı Eylem Planı (JCPOA) anlaşmasından çekildiğini duyurdu. Uzun süredir anlaşmaya karşı tutumuyla bilinen Trump, dün Beyaz Saray’da basın mensuplarının karşısına çıktı. Sözlerine İran’ın dünyada terörizmin en büyük destekçisi olduğu iddiasıyla başlayan Trump, Tahran yönetimi tarafından desteklenen Hizbullah gibi örgütlerin onlarca yıldır ABD vatandaşlarını ve askerlerini öldürdüğünü söyledi. Trump, 2015 yılında Barack Obama yönetimi, İngiltere, Almanya, Fransa, Rusya ve Çin ile İran arasında imzalanan anlaşma için “Teoride İran’ın bu deliliği yapmasını engelleyecekti. Ama gerçekte İran’ın uranyum zenginleştirmeye devam etmesine ve nükleer silah sahibi olmasını eşiğine gelmesine yol açtı” diye konuştu. Bu iddiasına kaynak olarak, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun geçen hafta basın mensuplarına yaptığı sunumu gösteren Trump, “Gördük ki İran yalan söylüyordu. İsrail geçen hafta yayımladığı belgelerle bu yalanı ortaya koydu” diye konuştu. Netanyahu, ‘İran yalan söyledi’ başlıklı sunumunda, Tahran yönetiminin nükleer anlaşmaya rağmen uranyum zenginleştirme programına devam ettiğini öne sürmüştü. Netanyahu, iddiasını ‘İran’dan bir istihbarat operasyonu ile ele geçirilen yüzbinlerce CD ve belgeye’ dayandırmıştı. Ancak İsrailli liderin bu iddiaları, anlaşmanın denetlenmesine görev alan Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu tarafından yalanlanmıştı. Kurum, Netanyahu’nun açıkladığı faaliyetlerin, anlaşma öncesi dönemde dair olduğunu bildirmişti. İngiltere, Fransa ve Almanya da nükleer anlaşmanın tam da bu yüzden gerekli olduğu vurgusunu yapmıştı. Beyaz Saray ve ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise Netanyahu’nun açıklamalarına destek vermişti.
Daha önce ekim ve ocak aylarında anlaşmanın düzeltilmesine dair talepte bulunduğunu hatırlatan Donald Trump, “Müttefiklerimizle, Fransa, Birleşik Krallık ve Almanya ile müzakere ettik. Ortadoğu’daki dostlarımızla konuştuk. Hepimiz, İran’ın nükleer silaha sahip olmaması gerektiği konusunda hemfikiriz. Bu anlaşmayla bunu engelleyemeyiz. Bugünden itibaren nükleer anlaşmadan çekildiğimizi açıklıyorum” ifadelerini kullandı. ABD Başkanı, Temmuz 2015’te anlaşma gerekçesiyle iptal edilen yaptırımları da tekrar uygulamaya koyacaklarını açıkladı. Trump, anlaşmanın İran’ın nükleer başlık taşıma kapasitesine sahip balistik füze üretmesini ve Suriye başta olmak üzere Ortadoğu’daki ‘habis’ faaliyetlerini engellemediğini söyledi. Trump, bu sözlerinin ardından yaptırımları tekrar uygulamaya koyan kararnameyi basın mensuplarının önünde imzaladı.
İRAN VE AVRUPA'DAN TEPKİ: ANLAŞMAYI KORUYACAĞIZ
ABD Başkanı Trump’ın nükleer anlaşmadan çekilme kararına İran ve Avrupa Birliği’nden tepki geldi. İran’ın anlaşmaya ilişkin bütün sorumluluklarını yerine getirdiğini vurgulayan Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, “ABD’nin asla sözünü tutmadığını gördük. Bizim hiçbir hatamız, yanlışımız olmadı. Ancak bugün, uluslararası anlaşmalara hangi ülkenin saygısı olmadığını gördük. Trump, yönetiminin tek destekçisinin sadece İsrail olduğunu görüyoruz. Anlaşmaya diğer beş ülke ile devam edeceğiz. Bu rejim bölgede insanlık suçu işleyen bir rejimdir. Bu anlaşma 5+1 hükmünü kaybetmiştir. Sadece 5 ülkeyle devam edeceğiz. Diğer beş ülkenin yardımıyla istenilen tüm sonuçlara ulaşacağımızı düşünüyorum” açıklamasını yaptı. Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk da anlaşmaya destek verdi. Tusk, sosyal medya hesabından bir mesaj yayımlayarak “ABD Başkanı Donald Trump’ın İran nükleer anlaşması ve ticarete ilişkin politikalarına karşı AB birlik içinde hareket edecek” ifadelerini kullandı.
SİLAH LOBİSİNİN BAŞINA SİLAH KAÇAKÇISI
ABD’de Trump tarafından da desteklenen, ülkenin en güçlü silah lobisi Ulusal Tüfek Federasyonu (NRA) yönetim kurulu, emekli yarbay Oliver North’u başkan seçti. North, Başkan Ronald Reagan döneminde yaşanan İran-kontra skandalının mimarıydı. North, İran’a gizli şekilde yasadışı silah satışı yapıp elde edilen parayı Nikaragua’da komünist Sandinistalara karşı savaşan kontrgerillalara aktarılması operasyonunu yönetmişti. Skandalın ortaya çıkması üzerine yargılanan North, 1989’da ABD fonlarını yasadışı yollarla aktarmaktan suçlu bunulup mahkum edilmişti.
