Türkiye-AB ilişkilerinin kaderini belirleyecek Aralık ayındaki zirve öncesi, Avrupa Parlamentosu’ndan kritik bir adım geldi. AP bugün toplanacak ve süreci donduralım’ teklifini oylayacak. Üye ülkeler için tavsiye niteliği taşan tasarıda birlik muktesabatının dışına çıkılarak ‘askıya almak’ yerine ‘dondurma’ teklif edilmesi dikkat çekti.
HABER MERKEZİ / İSTANBUL
Avrupa Parlamentosu’nda (AP) Sosyal Demokratlar Grubu’nun girişimiyle hazırlanan Türkiye ile üyelik müzakerelerinin dondurulmasına ilişkin önerge bugün oylanacak. AB müktesabatına göre herhangi bir yaptırımı ve hukuki bağlayacılığı olmayan oylamadan çıkacak sonuç, sembolik olsa da Aralık ayında yapılacak AB liderlerinin Türkiye zirvesi için tavsiye anlamına gelecek. Önergede AB müktebasatındaki tanımlamanın dışına çıkılarak ‘müzakereleri dondurma’ kavramının ortaya atılması ‘köprüleri atan taraf olmama’ formülü olarak yorumlandı. AB müktesabatında adaylıkla ilgili sadece ‘üyelik müzakerelerinin askıya alınması’ bir yaptırım olarak öngörülüyor. Türkiye’inin imzaladığı çerçeve anlaşmasına göre, üye ülkelerinin üçte birinin teklifi ile AB Komisyonu’nda yapılacak oylamada nitelikli çoğunlukla bu karar alınabiliyor. AP’de oylanacak Türkiye önergesinde ise bu kavramın dışına çıkılarak ‘müzakerelerin dondurulması’ teklif ediliyor.
MÜKTESABAT DIŞI TANIMLAMA
AP’deki siyasi grupların üzerinde anlaştığı 9 maddelik tasarıda AB müktesabatında olmayan “müzakerelerin dondurulması” kavramı mevcut görüşmelerin durdurulması, yeni fasıl açılmaması ve AB-Türkiye müzakerelerinde yeni girişim başlatılmaması olarak tanımlanıyor. Metinde normale dönüşün hangi şartlarda gerçekleşebileceğine de yer veriliyor. Müzakerelerin dondurulması kararı, “OHAL uygulaması kapsamında alınan orantısız önlemler” kaldırıldığında gözden geçirilecek. İdam cezasının geri getirilmesi halinde ise AB’ye katılım sürecinin resmen askıya alınacağı belirtiliyor.
Türikiye-AB ilişkilerinde Geri Kabul Anlaşması ve vize muafiyeti konularında başlayan, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından doruk noktasına ulaşan gerilimde üye ülkelerden gelen diyalog çağrıları AP’deki oylamayı dengeleyecek girişimler olarak görülüyor. AB Dışişleri Bakanları’nın Türkiye toplantısnda da Avusturya hariç üye ülkeler “Türkiye ile müzakeler sürmeli” kararında uzlaşmıştı.
AP’de grupların önergede uzlaşmasının ardından benzer bir çıkış da Almanya Başbakanı Angela Merkel’deng geldi. Merkel Ankara ile diyaloğun sürmesi gerektiğini söyledi. Türkiye’de basın özgürlüğüne yönelik sınırlamaları eleştirdiklerini belirten Merkel, “Bu noktada eleştirilemizi açıkça dile getirmeliyiz. Ancak Türkiye ile diyalog sürmeli” dedi.
TÜRKİYE'YE ŞANGAY BEŞLİSİ'NDE İLK GÖREV
Türkiye, Şangay Enerji Kulübü’nün 2017 dönem başkanı oldu. İlk kez üyeler dışında bir ülkeye başkanlık verildi. Türkiye’ye Şangay İşbirliği Örgütü’nde ilk görev verildi. Türkiye, Enerji Kulübü’nün 2017 dönem başkanı oldu. Türkiye’nin başkanlık kararı oybirliğiyle alındı. Enerji Kulubü’nde bugüne kadar üye ülkeler dönem başkanı olabiliyordu. Böylece ilk kez üye olmayan bir ülkeye başkanlık görevi verildi. Kulüpte örgüt üyeleri dışında partner ülkeler de yer alıyor. Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, İran, Rusya, Afganistan, Hindistan, Moğolistan, Pakistan Belarus ve Sri Lanka’nın yer aldığı Enerji Kulübü 2013’ten beri faaliyet gösteriyor. Enerji Kulübü’nde yer alan ülkeler dünya elektrik üretiminin yüzde 36’sını, doğalgaz üretiminin yüzde 23’ünü, petrol üretiminin yüzde 20,8’ini, kömür üretiminin yüzde 60,25’ini karşılıyor.
Enerji Kulübü’nün faaliyetleri üye ülkeler ile sınırlı değil. Kulüp farklı ülkeler, uluslararası organizasyonlar ve iş dünyası ile de yakın çalışma yapıyor. Enerji Kulübü üye ülkelerin enerji ile ilgili gündeme alınmasını istedikleri konuları, sorunları, fırsatları ya da tehditleri dile getirdikleri ve çözüm yolunun bulunması konusunda istişare mekanizmalarını işletebildikleri önemli bir platform olarak görülüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Özbekistan dönüşü, AB ile ilişkileri değerlendirirken, “Türkiye kendini rahat hissetmeli. “Benim için varsa, yoksa AB” dememeli. Mesela, “Şanghay 5’lisi içerisinde Türkiye niye olmasın?” diyorum” demişti.
TÜRKİYE TAVRINI BU KARARA İNDİRGEMEMELİ
TÜSİAD Uluslararası Koordinatörü ve AB Temsilcisi Bahadır Kaleağası:
* AP’den çıkacak karar hukuki olarak müzakereleri dondurma anlamına gelmiyor. Bir süre ilerlemeyelim diyecekler. Türkiye ile AB arasında Terörle Mücadele Yasası dahil olmak üzere bir çok konuda gerilim var. Müzakerelerde yeni başlıklar açılmadan önce, bunları açıklığa kavuşturalım denilecek. Bağlayıcılığı olmayan bir karar olduğu için çıkacaktır. Türkiye tavrını bu karara indirgememeli. Ekonomik, sosyal politikalar ve dış ticarette AB ile iyi ilişkiler gözden kaçırılmayacak önemde. Dolayısıyla tüm somut alanlarda iyi ilerleyen bir Türkiye çok daha muteberdir ve bütün diğer denklemleri etkiler.
OYLAMA ŞANGAY RESTİNE CEVAP TELAŞI
AB Uzmanı Can Baydarol:
* AB hukukunda üyeliği dondurma kavramı yok. Avusturya dışında Türkiye ile ilişkileri kesmek isteyen de yok. Ancak bu kararın bağlayıcı olmaması ilişkiler iyi gidecek anlamına da gelmez. AP’nin hakikaten kerameti kendinden menkul kararından Türk kamuoyunun da Sayın Cumhurbaşkanı’nın da ne kadar etkilendiği ortada. Bu da sürecin kolay geçmeyeceğini gösteriyor. AP tutuklanan gazeteciler ve HDP ile dayanışma göstermek için böyle bir toplantı yapıyor gibi görünüyor. Asıl mesele Türkiye’nin aslında Şangay Beşlisi’ni gündeme getirmesiydi. Türkiye Avrupalı liderlere batıdan kopma şantajı yaptı.
TÜRKİYE’DEN VAZGEÇMEYİ GÖZE ALAMAZLAR
TBMM AB Uyum Komisyonu Üyesi Zehra Taşkesenlioğlu:
* AB’nin Türkiye’den vazgeçmeyi göze alamaz. Türkiye’nin üyeliğinin dondurulması tartışmalarının Avrupalı parlamenterlerin yükselen milliyetçilik akımı kapsamında kendi iç kamuoylarına verdikleri bir mesaj. Öngerge oylamasıyla Türkiye’yi razı edeceklerini düşünüyorlar. Dolayısıyla açıklayacakları sonuç ne olursa olsun çok da bizi düşündüren bir sonuç olmayacaktır.
