Instagram, Facebook ve Threads platformlarının çatı kuruluşu Meta, 2016 yılında içerik moderasyonu için bir program başlattı.

Facebook, başta Myanmar katliamı ve ABD seçimlerine müdahale olmak üzere birçok konuda gerekli tedbirleri almadığı için eleştirilerin odağına oturtulunca, dezenformasyonla mücadele için bir takım sivil doğrulama (fact checking) platformlarıyla anlaştı.

Yüz milyonlarca insanın her gün ziyaret edip içerik ürettiği sosyal medya platformlarında mücadele edilmesi gereken sadece siyasi manipülasyon değildi. Uyuşturucu, kumar, ırkçılık, kaçakçılık, dolandırıcılık, çocuk istismarı, terörizm propagandası ve nefret suçları gibi gerçek dünyadan sanal dünyaya taşınan pek çok suç vardı.

Kamuoyunun yalan yanlış bilgilerle manipüle edilmesinin önünü alma işini bağımsız gerçeklik denetçilerine ihale ederken, suç içeren diğer paylaşımların tespiti ve kaldırılması işini de yapay zekâ araçlarına havale ettiler.

Ama yapay zekâ sık sık hata yapıyor, zararsız içerikleri engelliyordu. Kullanıcıları platformdan soğutmamak için, hangi paylaşımların yayından kaldırılacağı konusunda nihai kararı versinler diye bazı sivil toplum örgütleriyle anlaştılar.

Fakat problem çözülmedi. Pek çok insan, paylaşımlarının “siyasi sebeplerle” kaldırıldığını dile getirmeye başladı.

Mesela pek çok Instagram kullanıcısı, Filistin’de süregiden mezalimle ilgili paylaşımlarının kaldırıldığını görüp isyan etti.

Sayısız mesajı “homofobik”, “ırkçı”, “cinsiyetçi” vs. olduğu gerekçesiyle engelleyen Meta şirketinin, “woke” ideolojisi tarafından yönetildiğine dair eleştiriler her geçen gün daha da arttı.

Trump’ı benzer gerekçelerle yasaklayan Twitter da ifade hürriyetine kastetmekle eleştiriliyordu.

Elon Musk, Twitter’ı satın alıp X’e çevirdikten sonra Trump’ın hesabını tekrar aktifleştirdi.

Açıktan ve koşulsuz destek verdiği Trump’ın seçimleri kazanmasıyla zenginliğini ve gücünü iyice arttıran Musk, ifade hürriyetini geri getirdiğini söylüyor, “sansürcü” olarak eleştiri yağmuruna tuttuğu “woke” ideolojisinin diğer tüm platformları zehirlediğini ileri sürüyordu.

Meta’nın patronu Zuckerberg, bahse konu kontrolleri hayata geçirdikten yedi yıl sonra, 7 Ocak 2025 itibariyle yayınladığı bir video ile bu uygulamalardan artık tamamen vazgeçeceklerini duyurdu.

Zuckerberg, Instagram ve Facebook’u, uzmanların değil, kullanıcıların neyin doğru olduğuna karar verdiği birer platforma dönüştürmek için tüm gerçeklik kontrol (fact-checking) ortaklıklarını sonlandıracaklarını açıkladı.

Hatta açık açık, X'in yolunu izleyerek kullanıcıların yanıltıcı gönderilere bağlam eklemesine izin veren "topluluk notlarını” benimseyeceklerini söyledi.

Doğruluk kontrolü yapmak üzere anlaştıkları organizasyonların siyaseten fazlasıyla tarafgir olduklarını ve sebep oldukları güvensizliğin, ürettikleri güvenden çok daha fazla olmasının bu kararı almalarına sebep olduğunu ifade etti.

Yapay zekâ araçları yüzde bir hatalı karar verse bile bunun milyonlarca mesajın haksız yere silinmesine tekabül ettiğini, o yüzden artık pek çok konuda otomatik içerik filtreleme mekanizmalarını kaldıracaklarını, ancak birisi bir içeriği şikâyet ederse inceleme yapacaklarını ilan etti.

Algoritmalarca öne çıkarılan içeriklerle ilgili de bir prensip değişikliği var.

Zuckerberg, bugüne kadar siyasi içerikli mesajları “insanlar hoşlanmıyor” diye sansürlediklerini ama “içine girdiğimiz yeni dönemde” insanlar artık bu tür içerikleri görmek istemeye başladığından bu uygulamadan da vazgeçtiklerini ifade etti.

Bir başka sembolik değişiklik de içerik moderasyonu yapan birimin solcu, “woke”, liberal Kaliforniya’dan sağcı, muhafazakâr, Cumhuriyetçi Texas eyaletine taşınacak olması!

Zuckerberg, yeni Başkan Trump’a, “seninleyiz”, “yanındayız”, “bizi düşman görme”, “sansür yaptıysak, insanların fikirlerini paylaşmasını engellediysek bunları yapmayı istediğimiz için değil Biden yönetiminin baskıları yüzünden yaptık” diyor gibi sanki.

Önümüzdeki günlerde çok farklı bir Instagram ve Facebook bizi bekliyor.

Bakalım bu değişiklikler nasıl sonuçlar doğuracak.