Karar TV’de, Yıldıray Oğur ve Elif Çakır’ın sorularını cevaplandıran Dem Parti Eş Genel Başkanı Sayın Tuncer Bakırhan Türkiye’nin teröre 3 Trilyon dolar harcadığını iddia etti.

Terörün, Türkiye’ye maliyetinin çok çok yüksek olduğuna dair toplumda, neredeyse ortak bir kanaat var.

Acaba doğru mu?

Türkiye bir NATO ülkesi olduğu için diğer üyeler gibi her yıl GSYH’nın en az %2’si oranında savunma harcaması yapar.

Kıbrıs Barış Harekatından sonra 1975 yılında GSYH’nın %5,2’si kadar yükselen savunma harcamaları daha sonra sürekli azalarak %1,5’e kadar düştü.

2023 GSYH’sı bir trilyon 110 milyar dolar olan Türkiye’nin yapması gereken savunma harcaması 22 milyar dolardı; fakat sadece 16 milyar dolar harcama yapıldı. 2021’de de savunma harcamaları rekor düşük bir rakamla kapanmıştı: 10,8 milyar dolardı.

Düşük harcamanın sebeplerinin başında, uçak, tank, füze gibi pahalı ürünlerde yerli üretimin seçilmesi ve ürün geliştirme dönemi için beklenmesi etkili olmuş olabilir.

2024 yılında GSYH bir trilyon 350 milyar dolara yükseleceği için savunma harcamalarının 27 milyar dolar olması gerekiyor; satın alınması düşünülen uçak filoları harcamaları artırabilir, yine de 27 milyar dolar olması imkansız.

Almanya’nın % ikisi 90 milyar dolar ediyor ve bu kadar parayı harcayacak

1990 - 2007 arası dönemde Türkiyenin savunma harcamaları ortalaması 8,8 milyar dolar ve 2008 - 2023 arası15 yıllık dönemde de yıllık ortalama 17,1 milyar dolardı.

1984 - 2023 arası 40 yıllık dönemde Türkiye’nin toplam savunma harcamaları 446 milyar dolardır ve NATO standartlarına göre toplam rakam çok yetersizdir.

Türkiye askeri donanımlarının yetersiz olduğunu bildiği için Yunanistan’ı hala en büyük tehdit olarak görmeye devam ediyor çünkü Yunanistanın da savunma harcamalarını artırıyor.

NATO üyesi ülkeler satsa, Türkiye, silah alımlarını artırabilir fakat istediği silahların bir kısmı hala satılmıyor.

Nereden bakılırsa bakılsın, Türkiye’nin terörle mücadelede harcadığı paralar konusunda ortaya atılan “bütün yüksek rakamlar” tam bir şehir efsanesi.

Peki, teröre hiç mi para harcamamış?

NTV.com.tr’den Eylül 2011 tarihli bir haberin özeti:

“Başbakan Tayyip Erdoğan “İsrail’e tamir için gönderilen Heronlar geri gelmedi” dedi.

Türkiye, Heronları almadan önce 2008 yılında İsrail’den ‘taktik’ kategorisinde üç adet insansız hava aracı aldı ve bu araçlara 15 milyon dolar ödedi.

Terörle mücadele için Batman’da konuşlandırılan Heronların üçü de düştü.

Daha sonra 183 milyon dolar bedelle on Heron alındı. Ancak bunlardan da beşinin motorunun arızalı olduğu tespit edildi. İki Heron tamamen devre dışı kalırken, diğerleri bakım için İsrail’e gönderildi.”

Türkiye ordusu hantal ve donanımsız bir orduydu. En büyük amacı Yunanistan’a karşı caydırıcılık oluşturmaktı; küçük ve eğitimli bir terör grubunu bile yenemiyordu.

Mevcut donanımlarının yetersiz olduğunu anlayınca müttefiklerinden yardım istedi fakat destek göremedi ve kendi silahını kendisi üretmeye başladı. Belki de bu yüzden terörle mücadelenin finansal maliyetleri düşük kaldı.

2011 yılında İHA - SİHA için İsrail’e yalvaran bir ülke olan Türkiye 2022 yılında dünyanın da en çok İHA - SİHA ihraç eden ülkesi oldu.

Terörle mücadelenin maliyetleri asla bir savaşın maliyetiyle karşılaştırılamaz. Terör grupları ne kadar etkili olursa olsun sonuçta, bir ülkenin içişlerini ilgilendiren genel bir asayiş sorunudur. Denk veya eşit güçlerin çatışması değildir.

Yine de Türkiye’nin teröre karşı yaptığı finansal harcamalar silah ve mühimmat tedarikinden ibaret değildir.

Diğer maliyetler:

a) Ordudaki profesyonel asker sayısı artırıldı.

b) Özgür Suriye Ordusu gibi müttefik güçler oluşturdu, kurumsallaştırdı ve yönetildi.

c) Terörist, terör destekçileri ve terör şüphelileri için cezaevleri yapıldı.

d) Bölgede çalışan kamu görevlilerine “mahrumiyet bölgesi tazmnatı” adı altında ek ödemeler yapıldı.

e) Koruculuk kurumu oluşturuldu ve yüz bin civarında gönüllü istihdam edildi.

f) Terörün bulunduğu bölgelere ulaşmak için yapılan kaliteli köy yolları, köprüler ve karakollar yapıldı.

g) Suriye’den Ermenistan’a kadar olan sınır bölgeleri yüksek duvarlarla çevirildi ve kontrol ekipmanlarıyla donatıldı, vs. vs. vs.

Velhasıl terörle mücadele için yapılan harcamalar asla azımsanacak kadar düşük değildir fakat bütçeyi sarsacak kadar da yüksek değildir.

Neredeyse harcamaların tamamı yurtiçinde yapıldığı için bu harcamalar gerçek ve tüzel kişilerin gelirlerini, tasarruflarını ve ödedikleri vergileri de artırır.

Terörle mücadelenin finansal maliyeti yüksek olduğu için değil daha ulvi gayeler, mesela insan hayatı ve akli gerekçelerle mesela daha müreffeh bir ülke için PKK silahsızlandırılmalıdır.