Hiç uzatmadan kısa formülü yazayım...

“Ortada Nass var” dediler; “faiz sebep enflasyon sonuç” dediler... Ve enflasyon düşmeden faizleri suni şekilde indirip önce kurları sonra da fiyatları patlattılar.

Fiyatlar alıp başını gidince güya enflasyonu kontrol etmek için piyasada suni fiyat oluşumlarına yol açacak baskı ve müdahalelere giriştiler.

Sonuç mu?

Piyasa yerine müdahaleci fiyatlar kısa süre etkili olsa da orta ve uzun vadede sistemi patlattı.

***

Süt fiyatları artıyor ve buna bağlı olarak yoğurt ve peynir gibi temel tüketim fiyatları da artıyor diye süt fiyatlarını baskıladılar. Oysa süt üreticileri açısından yem fiyatı başta olmak üzere temel girdi maliyetleri çok hızlı yükseliyordu.

Süt besiciliği yapılamaz noktaya gelince birçok çiftçi süt üreten ineklerini kesime yolladı.

Kısa süre içerisinde hem süt fiyatı düşük kaldı hem de et fiyatı...

Tamam bu işi başardık diye övünürlerken geldik bugüne... Ortada ne yeterli süt üretimi ne de yeterli et üretimi için İNEK kalmadı.

Ve suni sistem patladı....

Afiyet olsun.

***

Türkiye Ziraat Odaları Başkanı Şemsi Bayraktar durumu şu şekilde izah ediyor:

“Başta yem olmak üzere elektrik, mazot, gübre ve işçilik gibi birçok maliyette ciddi artışlar olduğunu, belirlenen fiyatların üreticileri sektörden kopardığını, damızlık hayvanlarını kestirdiklerini, işletmelerin ya küçülmeye ya da bir bir kapanmaya başladığını, ilerleyen zamanlarda süt ve ette krizler yaşanabileceğini, bu gidişin en ağır sonuçlarını tüketicilerin fiyatı yüksek ürünlere ulaşamayarak yaşayacaklarını söyledik.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın etkisinde olan Gıda Komitesi’nin enflasyonu düşürmek amacıyla üretici fiyatlarını baskılamasının enflasyon ithal etmekten başka bir işe yaramayacağını, tabana ve sektörün temsilcilerine kulak verilerek bu yanlıştan dönülmesi gerektiğini de dile getirdik. Gıda Komitesi süt ürünleri ve yem fiyatlarına müdahale etmezken neden üretici fiyatlarına müdahale ediyor?

Yem sanayicisi, süt sanayicisi ve marketler, artan maliyetlerini fiyatlara yansıtıyor. Neden üreticilerimizin artan maliyetlerini fiyatlara yansıtması engelleniyor? Üretimi yok eden ve üreticiyi üretimden uzaklaştıran bu çifte standarttan derhal vazgeçilmelidir. Üreticilerimizin günah keçisi yapılması doğru değildir. Üreticide 7 liradan satılan süt, marketlerde 4 kat fazla artarak 30 liralara kadar çıkmaktadır. Buna kim ‘dur’ diyecektir?”

***

Şemsi Bayraktar aslında ülkemizde şu an uygulandığı söylenen ama ne olduğunu çoğu kimsenin anlamadı Yeni Ekonomi Modelini anlatıyor.

Kamu baskısı ile oluşan fiyat oluşumları ülke gerçeklerinden koparak dengesiz bir ekonomik yapı oluşmasına yol açıyor.

Başta döviz olmak üzere sürdürülemez bir dandik model söylentisi etrafından dolaşıp duruyoruz.

Hangi gün hangi sektör patlayacak diye öylece durakta otobüs bekler gibi etrafı seyredip duruyoruz.

***

Bakınız iktidarın söylemleri o kadar güçlü ve tabanı o kadar sorgusuz ki... Olanların tam tersini söylediklerinde dahi alkışlar yeri göğü inletebiliyor.

-Mesela, TL artık dandik para olmuş ve değerini koruyamadığı için DOLARA endekslenmiş ama ortada LİRALAŞMA diye bir söylem dolaştırılıyor.

-Mesela, yeni model öncesi geçen yıl ilk 7 ayda -13.677 milyon dolar olan cari açık bu yıl aynı dönemde -36.672 milyon dolara çıkmış ama CARİ FAZLA diye bir şeylerden bahsedilebiliyor.

-Mesela, yatırım ihracat deniliyor ama ihracat artışı %17,1’de kalırken ithalat artışı %408’e çıkabiliyor. Böylece dış ticaret açığı -32,4 milyar dolardan -83,8 milyar dolara fırlıyor ama hala ihracat artışından, dış fazladan bahsedilip meydanlar inletilebilir.

-Mesela, kamu yatırım oranı tarihi en düşük seviyelere AK Parti ile düşmesine rağmen asırlık hizmetlerden, yatırımlardan bahsedilip verimsiz ve savurgan Hazine garantili müteahhit yatırımları ile övünülebiliyor.

-Mesela, dış ticarette çok net gördüğümüz düşük teknolojik ihracat ve gerileyen katma değere rağmen; kalkınmadan, bilim ve teknolojik ilerlemeden çok rahat bahsedilebiliyor. 2000’lerde ihracatın yüzde 6’sını geçen yüksek teknolojik ürün ağırlığı artık yüzde 2,2’lere gerilemiş durumda.

***

Kısaca bindik bir alamete ve gidiyoruz bir yerlere... Ama nereye?

Emin olun piyasaların hala daha sert tepki vermemesinin bir tek nedeni var: Yakında seçim olur ve reel bir para -makro politikalar uygulanır... Aksi halde bugün İNEK piyasasında yaşanan kilitlenme ve yıkım tüm piyasalarda peşi sıra zincirleme gelebilir.

Keşke biraz ders alsak ve bu Millete hiç haketmediği bu fakirliği yaşatmasak...