Avrasya Tüneli’nde yerel seçim döneminde iptal edilen zam rötarlı devreye girdi. Yüzde 26’lık artışla otomobil geçiş ücreti 46 TL’ye çıktı. Bir aylık kullanımın asgari ücret tutarına ulaşması tüneldeki ‘hesapsızlığı’ gündeme getirdi. Proje ihtiyaç gözetilerek yapılmadığı için maliyeti karşılamaya yeterli geçişe ulaşılamıyor. Bu nedenle zam üstüne zam yapılıyor. Hazine garantisi yüzünden müteahhitin parası 83 milyonun cebinden çıkıyor.
Yeni yıldaki zam serisi Avrasya Tüneli’yle devam etti. Otomobiller için 36 TL olan geçiş ücreti 46 TL’ye çıktı. Minibüs tarifesi de 69 TL oldu. Beş yılda zam oranı yüzde 206’ya ulaştı.
Düzenlemenin ardından Gelecek Partili Kerim Rota “Açılırken geçişin otomobiller için 4 dolar+KDV olacağını söyleyenler fiyatı 5.78 dolar+KDV’ye denk gelen oranda belirledi. Yerel seçimde iptal edilen zammın farkını mı ödüyoruz?” sorusunu yöneltti.
GÜNLÜK KULLANAN ASGARİ ÜCRET ÖDEYECEK
Her gün tüneli kullanan bir araç sahibinin ayda 2 bin 852 lira ödeyecek olması çarpıcı tabloyu ortaya koydu. Zamla birlikte Yap-İşlet-Devret projelerine yönelik ‘rasyonelite’ tartışmaları yeniden gündeme geldi.
Çanakkale ve Yavuz Sultan Selim köprüleriyle birlikte Avrasya Tüneli için de benzer eleştiriler yöneltildi. Devlet garantisi nedeniyle müteahhite yapılan ödemenin ülkenin her yanındaki vatandaşın cebinden çıktığına dikkat çekildi.
TÜNELİN UCU CEBİMİZDE
Yeni yılla başlayan zam furyası Şubat 2021’e geçmemize rağmen dur durak bilmiyor. Garantili köprü ve otoyollara yapılan zamlardan sonra bir haber de Avrasya Tüneli’nden geldi. 4 dolar + KDV olarak belirlenen geçiş ücreti ABD enflasyonu baz alınarak 5.78 dolar + KDV’ye çıktı. 36.40 lira olan geçiş ücreti yüzde 26 zamlanarak 46 liraya çıktı. Tüneli her gün kullanan bir araç sahibi aylık asgari ücreti boğazın serin sularına taşıyacak.
Hazine garantili otoyol, köprü ve tünellere zam furyası bitmiyor. Köprü ve otoyollara yeni yılla birlikte zam yapıldı. Önceki yıllarda bakım onarım adı altında devlete ait köprü ve otoyolların geçiş ücreti artarken, bu sene yap-işlet-devret modellerinde olduğu gibi kur baz alındı. Yeni yılda geçiş ücretleri ortalama yüzde 25 seviyesinde artış gösterirken, kur da son 1 yılda yüzde 25 yükseldi.
Yaşanan ağır sorunlara alınan önlemler kısa vadeli olurken, geçen yıldan gaz alan ve 2021 ile birlikte başlayan zam furyası gıdadan tutun da köprü ve otoyollara kadar bulaştı. Artan enflasyon karşısında gün geçtikçe ezilen tüketici için harekete geçiliyor fakat, köprü-otoyol garantili müteahhitlere kur karşısında ezilmesin diye yüzde 26 zam yapıldı. Son zamanlarda fiyat artışlarıyla mücadeleye geçen hükümet, komisyon bile kurdu.
Türkiye’nin birçok noktasında fahiş fiyat baskınları yapılıyor ve ceza üstüne ceza kesiliyor. 2020 yılına baktığımızda Türkiye’nin enflasyonu yüzde 14,6 arttı. Sadece gıda enflasyonu ise yüzde 20,6 olarak gerçekleşti. Ulaştırmada ise yükseliş yüzde 21 olarak kaydedildi. Bu tabloya bakıldığında 15 Temmuz Şehitler ve Fatih Sultan Mehmet köprülerinde geçiş ücreti yüzde 26’lık zam yapıldı.
Yap-işlet-devret modeliyle yapılan ve dolar üzerinden araç garantisi verilen projelerden Osmangazi Köprüsü’nde geçiş ücretleri yüzde 25,1 oranında zamlandı. Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nde zam oranı yüzde 25,5 oldu.
Garantili yollara verilen son zammı ise Avrasya Tüneli gerçekleştirdi. Avrasya Tüneli geçişine beş yılda gelen toplam zam yüzde 206,66 oldu.
Otomobiller için 4 dolar KDV olarak başlanan ücretlendirme, projedeki maliyetlerin artması, ABD enflasyonu ve dolar kurundaki yükseliş ile otomobiller için 46, minibüsler 69 liraya yükseldi. Açılışı 20 Aralık 2016’da yapılan Avrasya Tüneli’nde otomobiller için olan geçiş ücreti başlangıçta 15 lira, minibüsler için ise 22,50 lira olarak belirlenmişti.
1 Şubat 2021 itibariyle tek yön geçişlerde otomobiller 46, minibüsler ise 69 lira ödeyecek. Son zamla birlikte Avrasya Tüneli geçiş ücretlerine 5 yılda yüzde 206,66 zam yapılmış oldu.
YSS KÖPRÜ VE OTOYOLUNA 3.6 MİLYAR LİRA GARANTİ ÖDEMESİ
Garantili Köprü ve otoyollara yapılan garanti ödemesi sürüyor. 2021 yılının ilk garanti ödemesi Yavuz Sultan Selim Köprüsü ile Kuzey Çevre Otoyolu’na yapıldı.
Habertürk’ün aktardığına göre, ICA’ya, 2020 yılının ikinci yarısında projeden taahhüt edilen sayıda araç geçmediği gerekçesiyle geçen hafta 1.9 milyar lira ödeme gerçekleştirildi.
Söz konusu projeyi işleten şirkete, 2020 yılının ilk yarısı için de Temmuz 2020’de 1 milyar 750 milyon lira ödenmişti. Toplamda 3 milyar 650 milyon lira ödeme yapıldığı tahmin ediliyor.
SÖZLEŞMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILDI
İYİ Parti Yerel Yönetimler Başkan Danışmanı, İBB Meclis Üyesi Dr. Suat Sarı, Avrasya Tüneli geçiş ücretlerine yapılan zammın, sözleşmede değişiklik yapıldığı kuşkusu doğurduğunu ileri sürdü.
Sarı, “Yapılan zam ile tünel otomobil geçiş ücreti vergiler dahil 46 TL karşılığı 6.28 dolar olmaktadır… Önceki geçiş ücreti 6.11 dolardı” dedi. Sarı, konuyu açıklığa kavuşturmak için ilgili kurumlara yaptığı başvuruların sonuçsuz kaldığını kaydetti. Dr. Suat Sarı’nın Avrasya Tüneli’yle ilgili diğer tespitleri şöyle: “Ülkelerin milli gelirine oranlandığında Avrasya Köprüsü’nden ortalama 10 kat daha fazla ücret ödeyerek geçiyoruz.
Ulaştırma Bakanı bir an evvel ATAŞ ile oturup anlaşmalı ve işletmeyi Karayolları Genel Müdürlüğü üzerine almalıdır. Dünyadaki su altı yol tünellerinin birçoğunda uygulanan aşağıdaki teşvik edici geçiş ücretleri uygulanmalıdır. Aynı gün tüneli gidiş geliş olarak kullanan araçlara hafta sonu geçişler ve gece geçişlerine yoğun olmayan saatlerde indirimli tarife uygulanmalıdır. Kredi kartı ile haftalık, aylık taksitli ödeme imkanı sağlanmalıdır.”
SEHVEN DENDİ AMA FARKI ÖDENDİ
Dünyanın en yoğun trafiklerinden birini yaşayan İstanbul’a rağmen, garantiler dolmuyor. 2019 yerel seçimleri öncesinde 23.30 lira olan Avrasya Tüneli geçiş ücreti 31 Ocak 2019 tarihinde 32.10 liraya yükseltildi.
Daha sonra Karayolları Genel Müdürlüğü zammın sehven yapıldığını açıkladı. Ancak şirkete yapılan ödeme ile zammın gerçekten yapıldığı ortaya çıktı. İşletmeci firmaya geçiş garantisi ücreti 32.10 lira üzerinden hesaplanıp ödendi. Böylelikle 67 milyon lira fazladan ödeme yapıldı.
5 YILDA YÜZDE 206 YÜKSELDİ
2016’nın son ayında geçiş ücretleri otomobil için 4 dolar KDV, minibüsler için 6 dolar KDV karşılığı Türk Lirası olarak belirlenmişti. Bu hesaba göre güncel kur olan 7,30 ve yüzde 8 KDV üzerinden otomobiller için geçiş ücreti 31,53 TL, minibüsler için 47,30 TL olması gerekiyordu.
Buna göre otomobiller ve minibüsler 2016’da belirtilen dolar ve KDV ile hesaplanan ücrete göre yüzde 45,90 daha pahalıya geçmeye başladı. Arada oluşan fark tünelin geçiş ücretleri hesaplamasında kullanılan yönetmeden kaynaklanıyor.
Proje hayata geçtiğinde dolar olarak öngörülen tutar, projede gündeme gelen bazı ek maliyetler nedeniyle 4,5 dolara yükseltildi. Ayrıca geçiş ücreti hesaplanmasında ABD enflasyon artışı da ek maliyet getiriyor.
ABD enflasyonu hesaplamaya dahi edilirken belli bir dönemdeki birikimli artış yani (Son 9-10 yıl alınıyor) yüzde 23 dolayında seyrediyor. Hal böyle olunca açıldığı gün otomobiller için 15 TL olan geçiş ücreti yüzde 206’nın üzerinde artarak 46 liraya ulaşıyor.
MALİYET 1.5 MİLYAR GELİR 4 MİLYAR DOLAR
Avrasya Tüneli Sözleşmesi’ne göre, işletmeci şirket ATAŞ AŞ’ye her yıl binde 5 artırmak kaydıyla başlangıç yılı olarak yıllık 25 milyon 125 bin adet araç geçiş garantisi verildi. Tünelin hizmete girdiği Aralık 2016’dan itibaren, devletten 3 yıl için (2017, 2018 ve 2019) şirkete 479 milyon lira araç geçiş garantisi karşılığı ödeme yapıldı.
Toplam 1.2 milyar dolara mal olan Avrasya Tüneli, 20 yıl süreyle daha Türk-Güney Kore ortaklı ATAŞ şirketince işletilecek. Avrasya Tüneli’nde 2018 yılında geçiş yapan araç sayısı 17 bin 556 iken, 2019 yılında yapılan zam sonrası 17 milyon 271 bin araç geçişi sağlandı.
Zam sonrası geçiş miktarı yüzde 1,62 azaldı. 2020 yılında pandemi sebebiyle bu sayı 12.8 milyon araca indi. 24 yıllık işletme süresi boyunca senede 155 milyar dolarlık ödeme yapılacağı tahmin ediliyor. Sadece şu anki fiyattan bile hesaplandığında işletme süresince 4 milyar dolara yakın ödeme yapılması bekleniyor.
ASGARİ ÜCRETLİ KULLANAMAYACAK AMA ÖDEYECEK
Gelecek Partisi Genel Başkan Yardımcısı Kerim Rota, Avrasya Tüneli açılırken geçiş ücretinin otomobiller için 4 dolar+KDV olacağını söyleyenler, fiyatı 5.78 dolar+KDV’ye denk gelen 46 TL olarak belirlediler. Yerel seçimde iptal edilen zammın farkını mı, devlet sırrı diye saklanan sözleşme tadilatını mı ödüyoruz bilen var mı?” dedi.
Analist Fatih Sezer ise “Sözleşme tarihinden itibaren her yıl ABD tüfesi de ekleniyor” diye konuştu. Yorumlar arasında tüneli gündelik rutin olarak kullanan bir kişinin hesabı da yapıldı. Kullanıcılardan bazıları “Avrasya Tüneli İstanbul trafiğine çare olsun diye yapılmadı mı? Gidiş dönüş 92 TL kim verecek? Vallahi kendi ülkemizde kiracıyız” yorumunu yaptı.
HDP Ekonomiden Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Garo Paylan ise “Avrasya Tüneli’ne de yüzde 26 zam geldi. Tüneli kullanan yurttaşlarımız tek yön için 46 TL ödeyecek. Gidiş geliş bir günde 92 TL. Bir ayda 2 bin 760 TL’yi bir avuç zengin dışında kim tünele ödeyebilir? Zamlar geri alınsın” ifadelerini kullandı. 2021 için ise asgari ücret 2 bin 825 lira olarak belirlenmişti.
