2018’e sayılı günler kala KHK ile getirilen taşeron düzenlemesi birçok değişikliği beraberinde getirdi. Peki taşeron düzenlemesiyle kimler kadroya alınacak. İşçi alım ihalelerine son verilirken, henüz işleri başlamayan ihaleler de iptal edilecek. Şirketi olmayan belediyeler, taşeron işçileri kadrolarına alabilmek için yeni şirket kuracak.
HAMİDE HANGÜL / EKONOMİ SERVİSİ
Taşeron işçilerin merakla beklediği kadro düzenlemesi OHAL kapsamında yayımlanan kanun hükmünde kararnameyle yürürlüğe girerken, yen düzenleme birçok değişikliği de beraberinde getirdi. Buna göre, kamuda işçi alımına dayalı ihaleler sona erecek. İşçiler kamu kurum ve kuruluşlarının kadrosuna geçeceğinden, taşeron şirketin elindeki makine ve teçhizatlar da boşa çıkacak. Taşeron şirketlerle ihale sözleşmeleri, tazminatları ödenerek sona erdirilecek.
Henüz işi başlamayan 1 Ocak 2018 ve sonrasındaki ihaleler iptal edilecek. Yeni düzenlemeye göre, kamuda 450 bin kişi “sürekli işçi statüsüyle”, yani kadrolu olarak istihdam edilecek. Belediyelerde çalışan 400 bin taşeron işçi de Belbim, Bimtaş, İspark gibi belediye şirketlerine geçecek. Ancak çatısında herhangi bir şirket bulunmayan belediyeler ise bu işçileri istihdam etmek için kendisine bağlı bir şirket bulacak.
Böylelikle taşeron 400 bin işçi, belediye şirketlerine geçmiş olacak. Emekliliği gelen alt işveren işçiler ise belediye şirketlerine alınmayacak. Düzenleme 1 milyon 20 bin kişiyi kapsayacak. Öte yandan görüşlere açılmadan çıkartılan düzenleme sendikaları da hareketlendirdi. Türk-İş, Hak-İş, Genel-İş, Belediye-İş, ve DİSK olmak üzere tüm işçi sendikalarının yeni düzenleme için gün boyu süren yoğun toplantılar düzenlediği öğrenildi. Sendika temsilcilerinden edinilen bilgilere göre, belediye hizmetlerinde 100 bin, belediye hizmetlerinde taşeron olarak 400 bin kişi çalışıyor. Toplamda 500 bin kişi il özel idarelerin ve belediyelerin iktisadi teşekkülerinde (BİT) işçi statüsünde istihdam edilecek, kadroya alınmayacak. Böylelikle, dışarıdan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı yapmayacaklar. Taşeron işçiliği kalkıyor. Ancak belediyelerin, belediye şirketlerinden doğrudan hizmet alımına olanak getiriliyor. Belediyelere hizmet veren taşeron şirketlerdeki işçi alımının nasıl olacağı konusunda ise sendika temsilcileri, şu bilgileri verdi: “Taşeron 400 bin belediye işçisi, belediye şirketlerine geçecek. Belediyelerin de bazılarının şirketleri var, bazılarının da yok. Olmayanlar da belediye şirketi kuracaklar.
TAŞERON İÇİN YENİ ŞİRKETLER KURULACAK
Örneğin, ASKİ, İSPARK, YEPA, İZSU gibi belediye şirketi kuracaklar. Böylelikle bu kişiler, bu şirketlerde istihdam edilecek. Bir belediyenin en fazla ne kadar işçi alacağını Bakanlar Kurulu belirleyecek. Belediye hizmetlerinde çalışanların aslında kadroya geçirilmediğine işaret eden sendika temsilcileri, “Belediye şirketlerinde çalışanlar belediyenin asıl kadrosunda değil” dedi. Öte yandan sınav şartının da bir tür eleme yöntemi olduğuna işaret eden sendika temsilcileri, “Ne kadarı elemeden geçecek? Bakanlık ne kadar personel ihtiyacı görecek? Taşeronun ne kadarı dışarıda kalacak? Bütün bunları bilmiyoruz” diye konuştu. Taşerona kadro düzenlemesi ile kamu ve BİT’lere taşeron hizmet veren şirketlerdeki makine ve ekipmanların da bu şirketlerin elinde kalacağına işaret eden sendika temsilcileri, “Bundan sonra yasa, personel teminini ortadan kaldırıyor. O nedenle taşeronun elindeki makine ve araçlar da bu şirketlerin ellerinde kalmış olacak. Merkezi idareye bağlı idareler, dışarıdan hizmet alım ihalesi yapmayacaklar. Henüz işi başlamayan ihaleler iptal edilecek” bilgilerini verdi.
YA KADRO YA İMZA
Kamu kurum ve kuruluşlarında kadrolu çalışacak taşeron işçilerin de belli aşamalardan geçirileceğine işaret eden sendika temsilcileri, “Açılmamış davadan feragat yazısı verecek. Güvenlik aşamasından sonra, yazılı ve sözlü sınavdan geçirilecek. Bu kişiler tüm bu aşamalardan geçtiklerinde aynı ücretiyle çalışmaya devam edecek. Ancak 20-300 liralık bir ek ücret alacaklar. Bu da bir yılda dörde bölünebiliyor. Emekli olanlar da işsiz kalacak. Ayrıca sınav nasıl olacak o da belli değil. Sınav da Maliye bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile belirlenecek. Kaç kişi güvenlik soruşturmasına takılacak bilmiyoruz. Ana kriter belli mi? O da değil. Ancak 3 ay sonar tüm bu sorular netleşmeye başlar.”
FESİHTE MAĞDURİYET GİDERİLECEK
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Jülide Sarıeroğlu, taşerona kadro sürecinde hiçbir firmayı mağdur etmek istemediklerini söyledi. Sarıeroğlu, “Bu süreçte sıkıntı ve mağduriyetler yaşanırsa gerekli değerlendirmeleri yaparız” dedi. Sarıeroğlu, düzenlemede işverenleri de düşündüklerini belirterek, bu kapsamda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile istişarelerde bulunduklarını bildirdi. Alt işveren firmaların mağdur olmaması için düzenlemede tazminat maddesine yer verdiklerini vurgulayan Sarıeroğlu, şunları kaydetti: “Alt işveren firmalarının fesih edilen sözleşmelerden sözleşme konusu işin yüzde 80’ini tamamlamayanlar için yükleniciye yüzde 80 ile yapılan işin tutarı arasındaki bedel farkının yüzde 5’i oranında tazminat ödenecek. Bu firmaların kamu kurumlarına ait işlerin yürütülmesinde kullandığı taşınırlar ile tüketim malzemelerini, ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından satın alınmasına veya kiralanmasına imkan sağlanacak.”
MALİ KAYIP 24.1 MİLYAR TL
Mevsimlik işçilerin durumu ne olacağı konusunda ise sendika temsilcileri, “Bu kişiler belediye hizmetlerine dört ay daha çalışabilecek. Her yıl düzenli devam edecek artık. Toplamda 9 ay olarak çalışmaya devam edecekler. Ancak yeni KHK’da mevsimlik işçiye kıdem yok” ifadelerini kullandı. Öte yandan taşerona kadro, yaklaşık 20 bin taşeron şirketi zora sokacak. Asgari ücret ve yüzde 10 kar marjı üzerinden hesaplandığında, işçinin işverene maliyeti 2 bin 88 lira. 900 bin işçi üzerinden hesaplandığında, şirketlerin aylık kaybı yüzde 10 kar üzerinden 2 milyar 68 milyon lira, yıllık 24 milyar 813 milyon lirayı buluyor.
26 KURULUŞA KADRO YOK
DİSK Genel Başkanı Kani Beko, belediye ve il özel idarelerine çalışan 450 bin taşerona kamu işçisi kadrosu verilmesine tepki gösterdi. Beko, “ihalesinde personel gideri yüzde 70’in altında olan işçiler ile mal, yapım ve danışmanlık ihalelerinde çalıştırılan işçiler de kadroya alınmayacak” dedi. Beko, “KHK ile 36 farklı özel bütçeli kuruluştan sadece 8’i kapsama alınırken, aralarında Anadolu Ajansı, Merkez Bankası, Ziraat Bankası ve TRT’nin de yer aldığı 26 özel bütçeli kuruluş ve KİT’ler kapsama alınmadı” açıklamasında bulundu.
BÜYÜK İŞ ALAN TAŞERON ŞİRKETLER SIKINTI ÇEKER
KHK düzenlemesinin çok karışık olduğunu ve bir yasadan diğerine yönlendirmek suretiyle bir karmaşıklığın olduğuna işaret eden bir başka sendika temsilcileri, “Bu KHK olduğu içinde birçok yasa maddesi var. Kendi içinde bir torbalık söz konusu. Bazı yerlerde ek düzenlemeler yapılmış, bazı yerlerde daraltılmış. Bizim tek bir talebimiz vardı. Taşeronun gerçek bir kadroya alınması. Burada bunu göremiyoruz” ifadelerini kullandı. Öte yandan anlaşması feshedilen taşeron şirketlere hakkedişlerinin ödeneceğinin belirtildiğini söyleyen sendika temsilcisi, sözlerini şöyle sürdürdü: “İhalesi bitenler bu süreç tamamlanıncaya kadar nisana kadar sürecek gibi görünüyor. Onlar artık belediyede iş yapamayacaklar. Bu firmaların bir kısmı kamudan ihale almak üzere kurulmuş çantacı firmalar. Bunların zaten bir kısmının personeli bile yoktu. Parayı alıyor ve aradan komisyonlarını alıyorlardı. Burada sıkıntıyı büyük iş almışsa çeker. Mesela çöp kamyonu vardır, işçi üzerinden ihaleler sona erince bu şirketler sıkıntı çeker. Artık işler işçi alım ihalesi üzerinden yürümeyecek. BİT’ler dahil.”
YENİ KHK İLE GELEN TAŞERON DÜZENLEMESİ
Merkezi idareye bağlı kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler artık dışarıdan personel çalıştırmasına dayalı hizmet alım ihalesi yapamayacak.
* Belediyeler için belediye şirketlerinden doğrudan hizmet alımı yapabilmesine olanak getiriliyor.
* İşçi Konfederasyonları, Kamu İşveren Sendikaları ve Hükümet Kamu Kurum ve Kuruluşları ile İl Özel İdareler, Belediye ve bunların kurduğu şirketleri kapsayan çerçeve anlaşma protokolü yapabilecek.
* Belediyelerin personel giderlerinin belediye bütçesi içindeki oranını belirleme yetkisi Bakanlar Kuruluna veriliyor.
* Belediyelerde sürekli olarak yapılan park bahçe onarım, çöp hizmetine dair araçlı ihaleler de personel çalıştırmasına dayalı hizmet alımı sayılarak, bu KHK kapsamına alınıyor.
* Belediyelerde özel şirketlerde çalışan taşeron işçiler, belediye alt işvereninde çalışıyor olması koşuluyla açtığı davalardan feragat edecek. Dava açmayacağını beyan edecek.
* 12 Ocak 2018 tarihine kadar belediye şirketine geçirilmesi için dilekçeyle talepte bulunacak.
* Belediye şirketine aktarılacak alt işveren işçileri de sınava tabi olacak. Sınav yazılı, sözlü veya uygulamalı olabilecek.
* Belediye şirketine geçiş süreci toplu olarak 2 Ocak 2018 tarihinden itibaren 90 gün içinde tamamlanacak.
* Alınacak işçilerin istihdam süresi emeklilik hakkını kazanana kadar olacak.
* Emekli statüsündeki alt işveren işçileri belediye şirketlerine alınmayacak.
* Belediye şirketlerine geçişte işçilere uygulanacak toplu sözleşme olarak belediyedeki alt işverenlerde YHK tarafından bağıtlanan ve yürürlük süresi en son biten TİS esas alınacak.
* Yeni kurulacak belediye şirketlerinde yetki başvurusu alt işveren işçileri için imzalanan ve YHK’ca bağıtlanan en son biten TİS’den sonra olacak.
* Belediye ve belediye şirketlerinde artık personel çalıştırılmasına ilişkin hizmet alımı yapılamayacak.
* Hizmet alımları çerçevesinde 4 Aralık 2017 tarihi itibariyle çalışanlar KHK kapsamına alınıyor.
* Kamu kurumlarında çalıştırılan işçiler de açtıkları davalardan feragat edecek ve dava açmayacaklarını beyan edecekler ve kadroya alınmaları için 12 Ocak 2018 tarihine kadar dilekçeyle idarelerine başvuracaklar.
* Bu işçiler sınava tabi olacak. Sınav yazılı, sözlü veya uygulamalı olabilecek. Kadroya geçiş süreci toplu olarak 2 Ocak 2018 tarihinden itibaren tarihinden itibaren 90 gün içinde tamamlanacak.
* Geçiş sürecinde işçilere uygulanacak toplu sözleşme olarak idarede çalışan alt işverenlerde YHK tarafından bağıtlanan ve yürürlük süresi en son biten TİS esas alınacak.
