Merkez Bankası’nda 16 ay içinde ikinci başkan da görevden alındı. ‘Laf dinlemediği için’ işine son verilen Çetinkaya’nın yerine getirilen Uysal’la da yollar ayrıldı, eski Maliye Bakanı Ağbal yeni MB Başkanı oldu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanı gece alınan ani bir kararla yine değiştirildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gece yarısı aldığı kararla görevden alınan Murat Uysal’ın yerine Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı Naci Ağbal getirildi. Daha önce Murat Çetinkaya için ‘laf dinlemiyordu görevden aldık’ diyen Erdoğan, şimdi de Uysal’ın faiz artışı yapmamasına rağmen görevden alınması çok konuşuldu. Murat Uysal’dan önceki başkan Murat Çetinkaya da faiz indirimi konusunda ters düştüğü Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından, 16 ay önce, 6 Temmuz 2019’da görevden alınmıştı. Son dönemde Merkez’in tüm hamlelerine rağmen TL’deki değer kaybı pik yaptı. Buna rağmen faiz artışı çok konuşulurken Uysal göreve geldiğinden bu yana ilk kez Eylül 2020’de 200 baz puanlık yükseliş yapmıştı. 16 aylık görev süresinde sürekli politika faizini düşüren Uysal, yüzde 24 seviyesinden yüzde 8,25’e kadar faiz indirimi yaptı. Bunun dışında Merkez Bankası’nın TL’ye yönelik hamleleri de çok konuşuldu. Tüm bunlara rağmen ekonomideki kötü gidişat önlemedi. Birçok analist TL’deki olumsuz tablonun sadece Merkez ile değil ekonomi yönetimiyle de alakalı olduğunu paylaşırken, rezervlerin eridiğine de sık sık dikkat çekti. Paylaşılan verilere göre, 2020’de sadece kuru tutmak için 100 milyar dolardan fazla rezerv satıldı. Yapılan değişim ile birlikte sorunun çözülemeyeceğini ifade eden ekonomistler, farklı merkezlere odaklanması gerektiğinin de altını çiziyor. Faiz alerjisi, kredi sevdası ve güçler ayrımı ile denge ve denetimin ortadan kalktığını söyleyen analistler, asıl sorunun burada olduğunu söyledi. Aynı zamanda bunun doğal bir sonuç ortaya çıkardığını anlatılırken karşılığının da ‘TL’nin sürekli değer kaybetmesi’ olduğu paylaşıldı. Analistlerin değerlendirmesi ise şöyle devam etti: “Zihniyet ve sistem değişmedikçe makus talih değişmez, merkez bankası başkanları gider, gelir.”
İYİ Parti İzmir Milletvekili Aytun Çıray, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinde “Eğer Türkiye ekonomisi iyiye doğru gidiyorsa TCMB Başkanı neden değiştirilmiştir” dedi. Çıray “Faizi indir dendi indirdi ama yine de gitti” yorumunu yaptı. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, “Sorun Merkez Bankası Başkanı’nın kim olduğu değil, rejime kasteden anayasa değişikliğinden sonra kurumun özerkliğinin fiilen yok edilmesidir” dedi.
‘LASTİĞİ DEĞİL MOTORU DEĞİŞTİRİN’
Alınan karara sert tepki gösteren Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu “Arabanın motorunda sorun var lastiği değiştirip çare arıyorsunuz. Bu güzel ülkeye yazık ediyorsunuz” dedi. Sosyal medya üzerinde paylaşım yapan Davutoğlu “Ekonomide yangın var! Son 16 ay içinde ikinci kez Merkez Bankası başkanı değişti! Arabanın motorunda sorun var lastiği değiştirip çare arıyorsunuz. Bu güzel ülkeye yazık ediyorsunuz” ifadelerini kullandı.
‘TEK SUÇU SÖZÜNÜZDEN ÇIKMAMASI’
Deva Partisi Genel Başkanı Ali Babacan ise gece yarısı operasyonuyla Merkez Bankası Başkanı’nın görevden alınmasına tepki gösterdi. Babacan “Suçu, sizin dediklerinizi yapmaktan başka bir iş yapmayan bir bürokrata yıkarak bu sorumluluktan kaçamazsınız. Merkez Bankası Başkanı’nın bir gece ansızın yapılan operasyonla görevden alınması kötü yönetimin yansımasından ibarettir. Suçu, sizin dediklerinizi yapmaktan başka bir iş yapmayan bir bürokrata yıkarak bu sorumluluktan kaçamazsınız. O kadar kolay değil. Ekonomide yaşananların esas sebebi kurumsal ve ortak aklı dışlayan, liyakatı ortadan kaldırıp köklü kurumlarımızı çökerten Partili Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi olduğunu asla unutmamamız gerekiyor” dedi.
DAHA ÖNCE TCMB’DE GÖREV ALMADI
Eski Maliye Bakanı Naci Ağbal’ın Merkez Bankası başkanlığına atanması dünya basınında da geniş yer buldu. Financial Times gazetesi “TL’deki büyük değer kaybının ardından Erdoğan Merkez Bankası Başkanı’nı tasfiye etti” başlığını kullandı. TL’nin bu yıl dolar karşısındaki değer kaybının yüzde 30’u aştığını hatırlatan gazete, Uysal’ın normal görev süresinin 4 yıl olduğunu ancak 16 ayda görevden alındığını, kararla ilgili herhangi bir gerekçenin açıklanmadığını aktardı. FT şu ifadeleri kullandı: “Son kovma kararı, normalde bağımsız olan merkez bankasındaki para politikasına Erdoğan’ın müdahalesiyle ilgili kaygıları muhtemelen artıracaktır.” ABD merkezli finans ajansı Bloomberg ise, Uysal’ın yerine göreve atanan Naci Ağbal’ın geçmişte Maliye Bakanlığı yaptığını ancak daha önce hiç TCMB’de görev almadığını hatırlattı. TL’de haftalardır devam eden değer kaybının ardından Uysal’ın görevden alındığını belirten Bloomberg, Uysal’ın görevde sadece bir yıldan biraz fazla kalabildiğine işaret etti. Haberde “Uysal ağustos ayından bu yana faiz artışı ve arka kapı adımlarıyla borçlanma maliyetlerini artırıyordu ama TL için yeterli desteği sağlamakta ya da enflasyonu dizginlemekte başarısız oldu. Hedef yüzde 5 iken enflasyon çift hanelerde geziniyor” ifadeleri yer aldı.
‘YANLIŞLAR EMİR ERİNE YIKILDI’
BlueBay portföy yönetimi şirketinin gelişmekte olan piyasalar masasından stratejist Timothy Ash “Uysal’ın başkanlık döneminde olumlu bir şey görmek zor. Kur 5.8 lirayla geldi, şimdi 8.5 oldu. Bu süre zarfında 100 milyar dolardan fazla döviz lirayı savunmak için harcandı. Bu tamamen ve tamamen başarısız olan bir politika” dedi. Merkez Bankası Başkanı’nın görevden alınmasına ekonomistler de tepki gösterdi. Ekonomist Mahfi Eğilmez, Resmi Gazete’de yayımlanan karar sonrası “Ne desek boş” diyerek göndermeli bir paylaşım yaparken, ekonomist Uğur Gürses “Ekonomiden sorumlu iradenin, bakanın yanlışlarını bir emir erine yıkmak paha biçilmez. Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal ve ekibi ne denildiyse onu yapmadılar mı? Bu yüzden kötü yönetim sergilediler. Ne yazık ki Ağbal da kurtaramaz bu yanlış politikayı” sözleriyle karara tepki gösterdi.
‘SORUN BAŞKAN YÜZÜNDEN DEĞİL’
Ekonomist Prof. Dr. Burak Arzova da “Keşke ekonomideki tüm sorunlar TCMB Başkanı değişikliği ile çözülebilecek kadar kolay olsa” açıklamasını yaptı. Ekonomist Prof. Dr. Özgür Demirtaş ise “İçinde bulunduğumuz problemler. Merkez Bankası başkanı yüzünden değil ki. Başkanlarının görevden alınabilmesi yüzünden. Naci bey ekonomi hakkında deneyimi olan bir isim. Bağımsız davranarak sert tedbirler alırsa (Ciddi haftalık repo faiz artırımı). Dövizdeki hareketlenmenin önüne geçebiliriz. Ondan sonrasında da ciddi reformlara girişmeliyiz” dedi. Analist Yalçın Karatepe de “Merkez Bankası başkanının görevden alınması hakkında yorum yapıyoruz ama aslında kimin başkan olduğunun bir önemi de yok. Ülkede tüm kararlar aynı yerde alınıyor. Ekonomi alanında faaliyet gösteren kurumlar ve onların yöneticileri alınan kararları uyguluyorlar” yorumunu yaptı.
‘REJİME KİMSE DAYANMIYOR’
Eski Merkez Bankası Başkanı ve İYİ Partili Durmuş Yılmaz “Anlaşıldı, ne desek boş. Bu bulanık akılla bir yere varmamız mümkün olmayacak. Zihniyet değişmediği sürece yeni gelen ne yapacak? Diyelim, başkan hafta sonu kurmaylarını topladı, pazartesi yüklü bir faiz artışı yaptı. Mevcut kredibilite açığında piyasa bunu satın alır mı? Aktarım mekanizmasının sonuna kadar işleyeceğine siyasetçinin sabır göstereceğine, alınan karardan her an geri dönülmeyeceğine inanır mı? Kaldı ki, Türkiye ekonomisinin sorunları kısa vadede nisbi rahatlık yaratacak faiz artırımlarının çok ötesinde ve derinlerdedir” dedi. CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak ise şunları söyledi: “Ucube rejime TCMB başkanı dayanmıyor. Son 16 ayda, dolar kuru 5.60 TL’den, 8.50’nin üzerine çıktıysa, Bu arada 100 milyar dolar rezerv satıldıysa, bunun sorumlusu her şeyi tek bir kişinin iki dudağına bağlayan vesayet rejimidir.”
