ABD ve Rusya arasındaki gerilim Suriye’de Türkiye’nin konumunu tehlikeye atarken Irak, Musul harekatı öncesi kriz çıkardı. Başika kampındaki TSK varlığını ‘işgalci’ ilan eden Bağdat yönetimine Ankara’nın verdiği sert tepkiye rağmen koalisyonun ABD’li Sözcüsü küstah bir açıklamayla merkezi hükümete destek verdi.
EROL METİN
Türkiye ile Irak arasında yine Başika krizi çıktı. Irak Temsilciler Meclisi, ‘işgalci güçler’ olarak tanımladığı Musul yakınlarındaki Başika’da konuşlu Türk askeri birliklerinin Irak topraklarından çekilmesini istedi. IŞİD karşıtı uluslararası koalisyonun ABD’li sözcüsü Albay John Dorrian da Türk askerlerinin, Irak hükümetine IŞİD ile mücadelesinde destek veren uluslararası koalisyon güçlerinin içerisinde olmadığını iddia etti. Dışişleri Bakanlığı, söz konusu kararı sert bir dille kınadı. Dün sabah da Irak’ın Ankara Büyükelçisi Hişam Ali Ekber İbrahim el Alevi, Türkiye aleyhindeki karar nedeniyle bakanlığa çağrıldı. Dışişleri yetkilileri, Büyükelçi İbrahim el Alevi’ye Türkiye’ye yönelik hasmane tutumun kabul edilemez olduğu mesajını iletti.
TELAFER HASSASİYETİ
Irak Temsilciler Meclisi’nin aldığı kararın Musul operasyonu öncesine denk gelmesi dikkat çekti. Terör örgütü IŞİD’in elinde bulunan Musul’un kurtarılması için önümüzdeki haftalarda harekete geçilmesi bekleniyor. Bu noktada Türkiye, Musul’da Celabrus formülünün uygulanmasını talep ediyor. Telafer’deki Türkmen varlığının zarar göreceği gerekçesiyle Türkiye, Musul operasyonuna Şii milis gücü Haşdi Şabi ile PKK’nın YPG tarzındaki uzantısı Şengal Savunma Birliği’nin (YPŞ) katılmasına karşı çıkıyor. Türkiye, bunun yerine Musul’a sadece 20 kilometre uzaklıktaki Başika bölgesinde Türk askerlerince eğitilen Sünni Haşdi Vatani ve peşmerge güçlerinin etkin rol oynamasını istiyor. Ayrıca Başika’daki Türk topçu birliklerinin Musul operasyonuna destek verebileceği önerisi dile getiriliyor. İran destekli Irak hükümeti ise Türkiye’nin Musul operasyonunun planlamasında yer almasına sıcak bakmıyor. Bu nedenle topraklarında ABD ve İran’ın askeri varlığına ses çıkarmayan Irak hükümeti, Başika’da konuşlu Türk askeri birliklerini tehdit olarak değerlendiriyor.
HEDEFLER ETKİLENİR
ABD ve Rusya arasında Suriye konusunda yaşanan gerginliğin, Türkiye’nin Suriye politikasının yanı sıra Musul operasyonunu da etkileyebileceği ihtimali üzerinde duruluyor. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Yasin Atlıoğlu, krizin en çok Türkiye’nin Suriye’deki varlığını etkileyeceğini söyledi: “Türkiye’nin Cerablus’a girmesini kolaylaştıran bir neden vardı. İyi kötü büyük aktörler Amerika ve Rusya, kısmen de bölgesel aktörler arasında bir uzlaşı veya göz yumma şeklinde Türkiye’nin yaptığı operasyona destek gelmişti. Konjonktürün bu şekilde devam etmesi, Türkiye açısından olumlu olacaktı. Fakat Amerika ve Rusya arasındaki gerilim, Türkiye’nin Suriye’deki askeri varlığını veya hedeflerini doğrudan etkileme ihtimaline sahip.”
ZARAR GÖREBİLİRİZ
Irak Temsilciler Meclisi’nin Türk askerinin Başika’dan çıkarılması konusundaki kararının bölgesel kutuplaşmanın yansıması olduğunu ifade eden Atlıoğlu, ekledi: “Artık bir tane Irak yok. Saddam döneminde bir Irak vardı. Bir tane diktatör vardı diyorlar ya şimdi Irak’ta 3 tane diktatör var. Bir taraftan Amerika, bir taraftan Rusya, bir taraftan İran. Tabii bunların arasında kalmış siyasetçiler de yaptıkları hareketlerde biri İran’ı dinliyor, biri Amerika’yı, biri Rusya’yı. Türkiye bir şekilde çözüm bulmalı. Bu çatışmadan en fazla zararı Türkiye görebilir.”
Güvenlik Uzmanı Süleyman Erdem de Musul operasyonu öncesi yaşanan ABD ve Rusya gerginliğinin Türkiye tarafından fırsata dönüştürülebileceğine dikkat çekti: “Rusya ile ilişkilerini normale döndürdükten sonra Türkiye, iki güç arasındaki denge politikaları açısından rahatlamış bulunmaktadır. Milli menfaatleri doğrultusunda eli güçlenmiştir. Ancak bu durumun iyi yönetilmesi ve iki gücün birbirleriyle mücadelesinin merkezi haline gelinmemesi için çaba gösterilmeli. İki gücün Türkiye üzerinden çarpışması, Türkiye için en kötü senaryo olur.”
TÜRKİYE HAKEM OLACAK
AK Parti İstanbul Milletvekili İsmet Uçma ise ABD ve Rusya arasındaki anlaşmazlığın Türkiye’ye olumsuz yansımayacağı görüşünde: “Bundan önce her şey Rusya’ya, Avrupa’ya, Amerika’ya endeksli gidiyordu. Bundan sonra Türkiye’ye endeksli cereyan edecektir. Rusya ve Amerika arasındaki ihtilaflarda Türkiye hakemlik görevini yapacaktır ve Türkiye’nin aldığı karar hayata geçirilecektir. İki uluslararası gücün başka hesaplaşmalarına Türkiye asla alet olmayacaktır.”
BAĞDAT’A ŞAŞIRTAN DESTEK
Bağdat yönetiminin Kuzey Irak’taki TSK kampı içiş ‘işgalci’ çıkışına Uluslararası Koalisyon Gücü’nün ABD’li Sözcüsü Albay John Dorrian’dan küstah destek geldi. Dorrian, Irak Meclisi’nin aldığı kararla ilgili “Irak topraklarında bulunan Türk ordusu Irak hükümeti tarafından resmi izinle gelmemiştir ve illegaldir” dedi: “Bilindiği üzere Uluslararası Koalisyon gücü içinde bazı ülkeler Irak hükümetinin izniyle burada bulunmaktadır. Bu güçler IŞİD ile mücadelede Irak ordusuna havadan ve karadan destek vermektedir.
SİLAHLI KUVVETLER’E DOĞRU ROTA VERİLMELİ
* MHP Gaziantep Milletvekili Ümit Özdağ: TSK sınır ötesi operasyona başladıktan sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan, Esad rejiminin devrilmesi gerektiğini her fırsatta söylemiştir. Amerika’nın itirazına rağmen Rusya’nın onayıyla Suriye’ye girip Moskova’nın müttefiki Esad rejiminin devrilmesini isterseniz TSK’ya doğru politik rota çizmemiş olursunuz. ABD’nin Esad rejimine karşı operasyon yapması hem politik açıdan hem de askeri açıdan mümkün değildir. Çünkü bu durum beraberinde Amerika uçaklarının Rus füzeleriyle düşürülmesine neden olabilir. Bu da Suriye’yi 3. dünya savaşının çıkacağı merkez haline getirir.
GERİLİM UZUN SÜRMEZ
* TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Nihat Ali Özcan: Bu restleşmenin uzun süreceğini düşünüyorum. Çünkü Amerika’nın Suriye’deki öncelikleri, niyetleri ve yöntemleri Rusya’dan farklı. Aradaki gerilim Türkiye açısından ciddi bir belirsizlik taşıyor. Her iki tarafın da Türkiye’den istekleri Türkiye’yi zor durumda bırakacaktır. Türkiye’nin harekatını kendi çıkarları için kullanmaya çalışacaklardır. Rusya’nın rızası olmadan Amerika’nın Esad rejimine bir saldırı yapabileceğini düşünmüyorum. Bunu yaparlarsa savaş kaçınılmaz olur.
IRAK’TAKİ ASKER SAYISI
Türkiye’nin Irak topraklarındaki askeri varlığı, Başika’yla sınırlı değil. Kuzey Irak Kürt bölgesindeki Bamerni ve Kanimasi’de de Türkiye’nin askeri üsleri bulunuyor. Bunun dışında Erbil, Zaho, Batufa, Süleymaniye ve Amadiye’de Özel Kuvvetler Komutanlığı bünyesindeki bordo bereliler irtibat timi olarak görev yapıyor. Türkiye’nin Irak’taki toplam asker sayısı yaklaşık 2 bini buluyor. Fakat diğer noktalardaki Türk askeri varlığını pek gündeme getirmeyen Irak hükümeti, özellikle Başika’daki askeri üsse karşı çıkıyor. Başika konusunda daha önce de iki ülke arasında gerginlik yaşanmıştı.
