Kamu ve özel bankaların faiz artırımlarıyla pahalanan kredili konut satışlarındaki düşüş ekimde kendini hissettirdi. Doğu’dan Batı’ya yaklaşık tüm illerin kredili alımlarında düşüş görüldü ve ipotekli satışlar yüzde 24.6 daraldı. Şırnak’ta ise 38 konutun 3’ü için banka kredisiyle alınabildi.
HAMİDE HANGÜL / EKONOMİ SERVİSİ
Bankaların konut kredisinde faizi yüzde 1’in üzerine çıkması ve 100 bin liralık bir finansmanda maliyetin en az 9 bin lira daha pahalanması kredili konut satışlarını azalttı. Kamu ve özel bankaların ağustos sonu ve eylül itibariyle yansıtmaya başlattığı faiz artırımları, ekim ayında kendisini hissettirdi. Buna göre, Türkiye’de satılan 122 bin 882 konutun 84 bini müteahhit bünyesindeki senetli ve peşin, 38 bin 593’ü de bankalar yoluyla gerçekleşti. Daralma yüzde 24.6 olarak hesaplandı. Geçen yıl ekim ayında ise söz konusu rakam 48 bin 110 adet olmuştu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yapılan belirlemelere göre, bu yıl ekim ayında kredili satışlarda en fazla düşüş Ankara’da görüldü. Başkent’teki aylık 6 bine dayanan satışlar adeta hız keserek yüzde 36.8 daraldı. Böylelikle son bir yılda bin 591 adet kayıpla kredili satışlar 5 bin 914 adetten 4 bin 323’e geriledi. Ankara’yı İstanbul yüzde 22.6 düşüşle izledi. Kentte, geçen yıl ekim ayında 8 bin 621 adet olan ipotekli satışlar, bu yıl ekimde 7 bin 33’e geriledi. İzmir’de 3 bin 129’dan 2 bin 561’e, turizm kenti Antalya’da 2 bin 29’dan bin 472’ye, Bursa’da 2 bin 76’dan bin 563’e geriledi. İllere göre incelendiğinde söz konusu dönemde ipotekli satışlar Aydın’da bin 41’den 927’ye, Adana’da bin 14’ten 955’e, Balıkesir’de 893’ten 685’e düştü. İç Anadolu Bölgesinin hemen her ilinde de azalışlar göze çarptı. Bu illerinden Kırşehir’de 161’ten 107’ye, Konya’da bin 70’ten 756’ya, Kayseri’de 997’den 694’e, Karaman’da 130’dan 83’e, Yozgat’ta 179’dan 132’ye, Sivas’ta 391’den 285’e indi. Pahalı krediden Doğu Anadolu bölgesi de nasibini aldı. En çarpıcı düşüş Muş’ta yaşandı. Söz konusu şehirde konut satışları, geçen yılın ekim ayına göre artış göstermesine karşın kredili alımlar yüzde 175 düşüş kaydetti. Muşlular, geçen ay 160 evin sadece 16’sını banka kredisiyle aldı. Ardahan’da 28 adet olan alım bu yıl 15’e düşerken, yine ipotekli alımlar 17’den 5’e geriledi. Erzincan’da da yüzde 94.1 daralma hesaplandı. Böylelikle ekimde konut satışları, aynı dönemde 501’den 258’e gerilerken, ipotekliler 100’den 75’e düştü. Malatya’da 428’den 337’ye, Bitlis’te 52’den 43’e, Erzurum’da 230’dan 214’e düştü. Güneydoğu’da da ipotekli alımları hız kesti. Kültür mirası Mardin’de, geçen ay 643 ola konut satışları 731’e yükselmesine karşın, ipotekliler 172’den 162’ye geriledi. Diyarbakır’da 622’den 536’ya, Şanlıurfa’da 513’ten 371’e, Gaziantep’te 953’ten 896’ya, Adıyaman’da 203’ten 188’e, Kilis’te 57’den 49’a geriledi.
ANADOLU KREDİDEN UZAKLAŞTI
Türkiye genelinde konut satışları ve kredili alımlar yavaşlamasına karşın, tüketicinin ağırlıklı firma bünyesinde yapılan ve bazı şirketlerde 92 aya kadar çıkan senetli satışlara yöneldiği belirlendi. Böylelikle 122 bin 882 konutun 84 bin 289’u diğer alımlarla karşılandı. Söz konusu rakam geçen yıl ekim ayında 82 bin 164 adette kalmıştı. İstanbul, 20 bin 906 konutun 7 bin 33’ünü kredili almasına karşın, senetli alımları 12 bin 473’ten 13 bin 873’e yükseltti. Söz konusu rakam Kahramanmaraş’ta 943’ten bin 32’ye, Kars’ta 167’den 178’e, Kayseri’de bin 916’dan bin 953’e yükseldi. Senetli alımlar Kütahya’da 545’ten 734’e, Manisa’da bin 212’den bin 383’e, Mersin’de bin 869’dan 2 bin 277’ye, Niğde’de 324’ten 516’ya, Van’da 291’den 673’e, Yalova’da 684’ten 703’e çıktı.
TUNCELİ İPOTEKİ SEÇTİ
Doğu’nun bazı şehirlerinde ise kredi kullanımında artışlar görüldü. Bu kapsamda Bingöl, hem konut hem de kredi kullanımındaki artışla dikkat çekti. Kentte, 385 adet olan alımlar 447’ye yükseldi. Kredi yoluyla ev alımı 30’dan 41’e ulaştı. Iğdırlılar ise alımlarını 158’den 166’ya taşımasına karşın, banka kanalıyla alımları 69’dan 57’ye geriledi. Tunceli’de de kredili ve toplam satışlar arttı. Ekim 2016’da 118 adet olan ev satışının 132’ye ulaştığı Tunceli’de, ipotekliler 33’den 37’ye çıktı. Güneydoğu illerinden Siirt’te 59’dan 66’ya çıktı. Şırnak’ta toplam satış 34’ten 38’e ulaştı. İpoteklilerin sayısı 2’den 3’e yükselebildi.
