Enflasyon sepetine yönelik verileri eleştirilere konu olan TÜİK bu kez işsizliği ‘azalttı’. Haziran 2019’da İŞKUR’a başvurup ‘İş arıyorum’ diyen 4 milyon 418 bin kişi bulunmasına rağmen TÜİK aynı dönemde 4 milyon 253 bin kişinin işsiz olduğunu bildirdi. Aradaki dikkat çeken fark ‘İstatistik kurumu kayıtlı işsizleri bile görmüyor’ değerlendirmelerine yol açtı.
Türkiye’nin en büyük sorunlarından biri olan işsizliğin Haziran 2019 karnesi belli oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ülke genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı, haziranda geçen yılın aynı ayına göre 938 bin kişi artarak 4 milyon 253 bin kişiye çıktı.
İşsizlik oranı 2,8 puan yükselerek yüzde 13 oldu. İşsizlik oranı, haziranda bir önceki aya göre ise 0,2 puan arttı. İşsiz sayısı Haziran 2019’da İŞKUR kayıtlarına göre, 4 milyon 418 bin kişi olarak gerçekleşti. Fakat, TÜİK ile İŞKUR’un verileri uyuşmuyor. Açıklanan 4 milyon 253 bin kişi sayısı, kayıtlı işsizlerin sayılmadığını ortaya çıkardı.
Öte yandan diğer bir hesaplama sistemine göre, geniş tanımlı işsizliğin 8.8 milyon kişi olduğu söyleniyor. Bu kapsama iş bulma ümidi olmayanlar, iş aramayıp çalışmaya hazır olanları ve mevsimlik çalışma, ev kadınları, öğrenciler, belli bir gelir sahipleri, emeklilik ve çalışamaz halde olanlar, iş aramayıp ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişiler de giriyor. TÜİK hesaplamalarına göre yukarıdaki gerekçelere sahip kişiler işgücüne dahil edilmiyor. Çünkü TÜİK ‘işsiz’ kavramını şu gerekçelerle açıklıyor: Referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan kişilerden iş aramak için son 4 hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan 15 ve daha yukarı yaştaki kişiler işsiz nüfusa dâhildirler. 2014 yılı öncesinde iş arama kriterinde referans dönemi olarak son 4 hafta yerine son 3 ay kullanılmaktaydı.
TÜİK’in daha önce de açıkladığı verilerde rakamların gerçekleri yansıtmadığı iddia edilmişti. CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak, TÜİK’in verileri üzerindeki kuşkular hakkında Hazine ve Maliye Bakanlığına soru önergesi yöneltmişti. Öztrak “Resmi istatistiklere siyasi müdahalelerin ortaya çıktığı Arjantin, Yunanistan ve Brezilya gibi ülkelerde yöneticilerin ve bu verileri üretenlerin yaşadığı sıkıntılar unutulmamalıdır. Veri kalitesi üzerinde artan kuşku bulutlarının TÜİK içinde de rahatsızlıkları artırdı. Kurum içinde emekliliği yaklaşan personelin emeklilik taleplerinin arttığı yönünde bilgiler geldi. TÜİK’in, TMSF bünyesine alınmış mobilya firmalarından fiyat toplarken geçici indirimlerin yapıldığı dönemlerde bu işlemi yaptığına yönelik iddialar son derece ciddidir. Bu, fiyatlara idari müdahale kaygılarını da artırmaktadır. Diğer taraftan, TÜİK’in fiyat toplama günlerinde hükümete yakınlığıyla bilinen bazı market zincirlerine ve TMSF’ye ait işyerlerine yetkililerin telefon ederek, fiyatı toplanacak ürünlerde indirime gidilmesinin istendiği de iddialar arasındadır” dedi. Bu konuyla ilgili henüz bir geri dönüşün olmadığı da vurgulandı.
VERİLERLE OYNAYARAK GERÇEKLER GİZLENEMEZ
CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Faik Öztrak gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Öztrak, TÜİK’in açıkladığı işsizlik rakamlarının gerçeği yansıtmadığını söyledi. Öztrak “TÜİK’in başında oturan damadın arkadaşı kalemi eline almış bazı düzeltmeler yapmış. Verilerle oynayarak gerçeği gizleyemezsiniz. İşsizlik milletin canını yakıyor” şeklinde konuştu. Öztrak sözlerine şöyle devam etti: “Bir ülkede milletin işi varsa, gençler üniversiteden mezun olduktan hemen sonra iş bulabiliyorsa o ülkede işler yolundadır, ekonomide çarklar dönüyordur. Açıklanan işsizlik rakamları ekonominin ağır hasta olduğunu gösterdi. İşsizlik yüzde 13’e yükselmiş. Geçen yıldan bu yana artış 3 puan. İşsiz sayısı 4 milyona çıktı. Biz bu tabloyu hiçbir krizde görmemiştik. Gerçek işsiz sayımız ise 7 milyona ulaşmış.”
GENÇLER YİNE AÇIKTA KALDI
Tarım dışı işsizlik oranı 3,2 puanlık artışla yüzde 15,3 olarak tahmin edildi. Söz konusu ayda 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 5,4 puan yükselerek yüzde 24,8 oldu. Bu oran, mayısta yüzde 23,3’tü. Söz konusu oran, yüzde 20’nin altını en son Temmuz 2018’de görmüştü. İşsizlik oranı 15-64 yaş grubunda ise 2,9 puan artışla yüzde 13,3 olarak gerçekleşti. Buna göre, istihdam edilenlerin sayısı haziranda geçen yılın aynı dönemine göre 802 bin kişi azalarak 28 milyon 512 bin kişi oldu. İstihdam oranı ise 2 puanlık azalışla yüzde 46,4’e düştü. Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı haziranda geçen yılın aynı dönemine göre 1,2 puan artarak yüzde 35,2’ye yükseldi. Tarım dışı sektörde kayıt dışı çalışanların oranı ise geçen yılın aynı dönemine göre 0,8 puan artarak yüzde 23,2 oldu.
802 BİN KİŞİ DAHA EKMEĞİNİ KAYBETTİ
Toplama bakıldığında ise bu dönemde 802 bin kişi daha işini kaybetti. Bunun 232 bini tarım, 121 bini sanayi ve 493 binini inşaat oluştururken 45 bin kişi hizmet sektöründe iş buldu. Son bir yılda 15 yaş ve üstü nüfus 800 bin kişi arttı. İş gücü piyasasına sadece 137 bin kişi giriş yaptı. Bu nedenle iş gücü azaldığı için işsizlik oranı çok daha düşük geliyor. 800 bin kişinin 663 bini işgücünde görülmüyor. İşini kaybedenlerin 1 milyon 195 bini lise ve altı eğitimliler. Meslek liseli 75 bin kişi de işini kaybetti ama üniversite mezunları iş bulmaya devam ediyor. Son bir yılda iş bulan üniversiteli sayısı 468 bin kişi oldu. Bunların 379 bini ise 2019 yılında işe kavuştu.
