Kahramanmaraş depreminin yaraları sarılmaya çalışılırken, dünyanın dört bir yanından bilim insanları deprem kuşağında bulunan Türkiye’yi merceğine aldı. Son felakete ve beklenen büyük İstanbul depremine değinen uluslararası uzmanlar, “Büyük bir depremden önce ne olduğunu bilmiyoruz” dedi.
ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS) ve İngiliz Jeolojik Araştırma Dairesi’nden (BGS) uzmanlar Kahramanmaraş depremi ve ileride olası depremleri değerlendirdi. Milliyet’e konuşan bilim insanları, depremlerin başka fay hatlarını harekete geçirebileceğini söylerken, büyük depremlerden öncen ne olduğunu bilmediklerini ekledi.
‘KESİN BİR CEVAP VEREMEYİZ’
BGS uzmanlarından Margarita Segou, “Aklımızda tutmamız gereken bir şey var. Sismolojinin en önemli konularından biri bu. Yıllardan beri tekrar tekrar araştırmalar yapıyoruz; örnek olarak 2018’de 1999 depremi hakkında yeni analizler yaptık, yani 20 yıl sonra halen yeni şeyler öğreniyoruz. Aslında senin sorularının kalbinde yatan gerçek şu: Bu konuda hem Türkiye’de hem dünya genelinde pek çok tartışma yapılabilir ancak sonuç olarak yine kesin bir cevap veremeyiz. Şu anda halen büyük bir depremden hemen önce tam olarak ne olduğunu bilmiyoruz” şeklinde konuştu.
USGS’den Rich Briggs, “Majör aktif fay sistemlerinin evrilmesi yaygın bir durum. Faylar zamanla faylar değişime uğrar. Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın Marmara Denizi’ndeki konumu ve tam geometrisi hakkında geçerli bilimsel ayrışmalar olabilir fakat genel olarak kabul ederiz ki bu fay sistemi aktif ve İstanbul’un yakınından geçiyor” dedi.
İSTANBUL’DAN KAÇ FAY GEÇİYOR?
Segou, deprem olduktan sonra bunu üreten fayın üç katı büyüklüğünde bir alandaki diğer fayların üzerinde bir etki olabileceğini ancak bin kilometreden uzakta yer alan fayların çok nadir olarak harekete geçtiğini söyleyerek “Marmara ve Ege ile son depremlerin bir ilgisi yok” dedi.
‘İstanbul’da tek bir fay mı yoksa bir çok farklı fay mı bulunuyor?’ sorusuna yanıt veren Segou, “Hiçbir zaman sadece tek bir faydan bahsedemeyiz. Tabakaların sınırlarındaki büyük fayları adlandırıyoruz ama gerçekte bunlar fay sistemleri” dedi. Segou, sismik dalgaların zemine göre ivmesinin değişeceğini, bunu tahmin edebilmek için de zemin etüdü yapılması gerektiğini belirtti.
DEPREM BÜYÜKLÜKLERİ NEDEN FARKLI ÖLÇÜLÜYOR?
USGS depremin büyüklüğünü 7.8 olarak verirken Kandilli ve AFAD önce 7.4, daha sonra 7.7 olarak açıkladı. Segou, “Bazıları kolay anlaşılabilecek, bazıları daha teknik, farklı sebeplerden ötürü farklı ölçümler olabilir. Değişik büyüklük ölçekleri vardır, mesela Charles Richter’dan beri eskiden yerel büyüklük ölçüsü kullanılırdı. Bu kaydedilen en yüksek ivmeye göre hesaplanır. Son yıllarda ise deprem anında boşalan enerjiyi ölçebilecek başka ölçüm metotları kullanmaya karar verdik. Buna moment büyüklüğü diyoruz” ifadelerinde bulundu.
