Van’da seçimi yüzde 55’le kazanan belediye başkanına Adalet Bakanlığı’nın itirazı sonucu sudan bir bahaneyle mazbata verilmemesi sokağa taşan protestolara yol açtı. Ancak sonunda sağduyunun galip geldiği süreçte YSK, kazanan adayın mazbatasının verilmesine hükmetti. Hukuk dışı uygulamanın son bulmasıyla birlikte Türkiye demokrasi ayıbından geri döndü.
Yerel seçimi Van’da yüzde 55’lik oy oranıyla kazanan DEM Partili Abdullah Zeydan’ın mazbatasının Adalet Bakanlığı’nın itirazı sonucu ikinci olan AK Partili adaya verilmesi büyük tepki çekti. AK Parti’nin son dakikada yaptığı itiraz için ‘En baştan sonuçları bilinmesine rağmen bu adım atıldı’ eleştirileri yöneltildi. DEM Parti’nin ise daha YSK’ya itirazını bile iletmeden halka protesto çağrısında bulunmasının sorumsuzluk olduğu belirtildi.
KAMUOYU TEPKİSİ SONRASI YSK MAZBATAYI İADE ETTİ
Muhalefet liderleri de yaşanan süreci “Halk oyuyla seçilene mazbata verilmemesi hukuksuzluktur. Van’da yaşanan yeni bir kayyum yöntemi” sözleriyle eleştirdi. 48 saat boyunca yaşanan tansiyon, sokak protestoları ve kamuoyunda yükselen sert itirazlar sonrası DEM Parti’nin başvurusunu görüşen Yüksek Seçim Kurulu, Zeydan’ın mazbatasının iade edilmesine hükmetti. Karar sonrası her kesimden ‘Sağduyu kazandı’ yorumları yapıldı.
HUKUKÇULAR UYARMIŞTI
ADEM SÖZÜER: Seçilene değil ikinci sıradaki adaya mazbata verilmesi seçme seçilme hakkına aykırı.
İZZET ÖZGENÇ: Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nin aldığı kararın
hiçbir hukuki geçerliliği yok.
OSMAN CAN: 298 sayılı kanunun 130. maddesine dayanılarak mazbata verilmemesi zorlama bir yorum.
ERSAN ŞEN: Yeterlilik yoksa mahkeme ilk kararı nasıl verdi? İkinciye mazbatanın meşruiyeti nasıl sağlanacak?
Van İl Seçim Kurulu’nun yüzde 55’le oyla Büyükşehir Belediye Başkanı seçilen Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nin (DEM) adayı Abdullah Zeydan’ın seçilme hakkını geri alarak mazbatayı AK Partili Abdulahat Arvas’a vermesi tartışma konusu oldu. Zeydan, 7 Haziran ve 1 Kasım 2015’de yapılan genel seçimlerde HDP Hakkari milletvekili seçildi. 4 Kasım 2016’da tutuklanarak “terör örgütü PKK’ya yardımdan” 5 yıl, “örgüt propagandası yapmaktan” 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası aldı. Hakkında verilen hapis cezası Yargıtay tarafından bozulan Zeydan, 6 Ocak 2023’te tahliye edildi.
Yasaklı haklarının mahkeme tarafından iade edilmesinin ardından, Yüksek Seçim Kurulu, Zeydan’ın belediye başkan adaylığı başvurusunu kabul etti. 29 Mart 2024 Cuma günü Adalet Bakanlığı, Zeydan’ın memnu haklarına itiraz etti. Bunun üzerine 1 yıl önce memnu haklarının iadesine karar veren Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi, seçime iki gün kala hükmü değiştirdi. Verilen ilk kararın yanlış olduğunu vurgulayan mahkeme, itiraz ve temyiz hakkı kullanılmadan YSK’ye bildirimde bulununca mazbata AK Parti adayı Arvas’a gitti.
“KEYFİ UYGULAMA”
Hükmü değerlendiren uzmanlar, hukuksuz kararın ardından sokakların karışmasının Türkiye’nin görmek istemediği bir manzara olduğu görüşünde birleşti. serbestiyet.com’un haberine göre; 2005’te Yeni Türk Ceza Kanunu’nu hazırlayan isimlerden Prof. Dr. Adem Sözüer “Hukukta bazı konular iki kere iki dört eder niteliğinde tartışmasızdır. Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesinin kesinleşen kendi kararını ele alarak kaldırması ve yeni bir karar verme yetkisi yoktur. Karar, hukuki hiçbir sonuç doğurmaz, yok hükmündedir. Yasak hakların geri verilmesi için gereken üç yıllık süre de geçmemiştir. Geçerliliği olmayan bir karara dayanıp, mazbatayı seçilen aday yerine ikinci sıradaki adaya veren İl Seçim Kurulu kararı da hukuka aykırıdır; demokrasiyle bağdaşır bir yönü bulunmamaktadır. İkinci sıradaki aday, seçilen adayın yedeği değildir. Yapılması gereken kanun yararına bozma yoluna başvurulması ancak kazanan adayın mazbatasının verilmesiydi. Esas temel sorun, adil olmayan yargılamalarla, siyasi rakipleri tasfiye amacıyla verilen hukuksuz kararlar ve keyfi uygulamalardır. Bunun için ülkemizde, amasız olarak hukuka dönüşün başlatılması şart” dedi.
“İRADE GASBI”
Prof. Dr. İzzet Özgenç “5. Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararının hiçbir hukuki geçerliliği yok” ifadesini kullanırken, Prof. Dr. Osman Can, şunları kaydetti: “İki mesele var. İlk, 298 sayılı Kanunun 130. maddesine dayanılarak mazbatanın verilmemesi, zorlama bir yorum. İkincisi de aldığı mahkumiyetin kendisi. Zira sınır dışı operasyonlarını eleştirdiğinden ceza almış ve siyasi yasak getirilmiş. Asıl sorun burada başlıyor.” Doç. Dr. Volkan Aslan “Yasaklanmış hakların geri verilmesiyle ilgili yerel mahkeme yanlış karar vermiş olsa dahi kesinleşen kararı alacağı ek kararla kaldıramaz. ‘Görüldü’ işleminin yapılmaması kararın kesinleşmesini engellemez. Van belediye başkanlığı ile ilgili verilen karar açıkça hukuka aykırıdır” şeklinde konuşurken Prof. Dr. Ersan Şen de, biz dizi hukuksuzluk yaşandığına ve seçmenin iradesinin hiçe sayıldığına dikkat çekerek sosyal medya hesabından şu mesajı paylaştı: “Ortada üç önemli soru var: Birincisi; madem seçimi kazanan adayın seçime girebilmek için yeterliliği yoktu. O halde mahkeme ilk kararı nasıl verdi? İkinci soru; bu sıkıntı adaylık sürecinde neden tespit edilemedi, iş neden buralara geldi? İtiraz eden bu bilgilere nasıl ulaştı? Üçüncü soru; ikinci sıradaki adaya mazbatayı verme kararının meşru ve hukuki olduğuna seçmen nasıl inandırılacak?..”
İTİRAZ KABUL EDİLDİ
Avukat olan İYİ Parti Antalya milletvekili Uğur Poyraz ise, şu öneride bulundu: “Verilen karar tartışmasız yanlıştır. Yaşananlar, mahkeme ve seçim kurulunun ihmalleriyle sorumluluklarını yerine getirmemeleri yüzündendir. Mevcut iktidar da soruna ihalelerdeki uygulamalardan çözüm aramaktadır. Van’da seçimlerinin yenilenmesi lazımdır. Elbette bir doğru bin yanlışla savunulamaz. Yapılan hukuki hatanın çözümü, sokakları karıştırmak ya da bir terör örgütünün iradesi doğrultusunda yakıp yıkmak, şiddet eylemlerine başvurmak değildir. Demokratik tepkinin ötesine geçen her davranış, hain amaçlara hizmet eder.” Artan tepkiler sonrası DEM Parti’nin itirazını kabul eden Yüksek Seçim Kurulu, Zeydan’ın mazbatasının iade edilmesine karar verdi.
AVRUPA’DAN ‘HALK İRADESİ YOK SAYILAMAZ’ MESAJLARI
Van İl Seçim Kurulu’nun Abdullah Zeydan kararıyla ilgili Avrupa’dan da DEM Parti’ye destek geldi. İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde “Halkın seçimde ortaya koyduğu iradeye saygı duyulmalı” ifadesini kullandı. Avrupa Parlamentosu Türkiye Raportörü Nacho Sanchez Amor “Vatandaşın ortaya koyduğu net irade hiçbir yerde (tekrar) gasbedilmemelidir” dedi. AKPM Sosyal Demokratlar Grubu Başkanı Frank Schwabe “Erdoğan hükümetinin seçim zaferini tanımadaki başarısızlığı, tüm demokratik ilkelerin ciddi bir ihlalini temsil ediyor. Bu tutum, güçlü bir uluslararası protestoya yol açacak” yorumunu yaparken AKPM Türkiye İzleme Komitesi Üyesi Laura Castel “Dayanışmamızla DEM Parti’nin yanındayız” şeklinde konuştu.
