2003 yılında AB uyum süreci kapsamında madenlerde AB standartlarında malzeme kullanılması için ATEX yönetmeliği kabul edildi. Soma faciasından sonra ATEX'e uygun olmayan Çin malı malzeme kullanan madenler kapatılmaya başlandı. Kapatılan maden sayısı artınca hükümet 14 ay sonra Bakanlar Kurulu kararıyla yönetmeliği 5 yıl boyunca askıya aldı. Konuyu gündeme taşıyan Karar yazarı Figen Çalıkuşu, “Yönetmelik uygulansaydı Bartın'da patlama yaşanmayacaktı, madenciler de yanmayacaktı” dedi.
Bartın'da 41 yitirildiği madeni 25 gün önce ziyaret eden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ziyarette "Soma'daki patlamanın ardından alınan tedbirlerden sonra iş kazaları bıçak gibi azalır hale geldi. Evet sıfırlayamadık. Gönül ister ki hedefimiz o, sıfır ölümlü iş kazası olsun. Ama dünyanın en riskli iş kollarından biri de maalesef maden sektörü" sözleri tartışılmaya devam edilirken hükümetin 2003 yılında Avrupa Birliği uyum süreci kapsamına kabul edilen ATEX yönetmeliğini 301 madencinin hayatını kaybettiği Soma faciasından 14 ay sonra kaldırdığı tekrar gündeme geldi.
2003'te yürürlüğe giren yönetmeliğe göre madencilerin AB standartlarında 'alevsızmaz' kıyafet ve malzeme kullanması gerekiyor. Ancak bu malzemeler daha pahalı. Konuyu Bartın sonrası Karar Gazetesi yazarı Figen Çalıkuşu tekrar gündeme getirdi. Danıştay 17. Daire’nin yürütmeyi durdurma kararına rağmen yönetmeliğin uygulanmadığını soma sonrası ATEX'e uygun olmayan madenlerin de teker teker açılmaya başladığını ifade etti. ATEX'in yürürlükte kalması durumunda patlamaların yaşanmayacağını, işçilerin yanmayacağına dikkat çekti.
Bartın'da 41 yitirildiği madeni 25 gün önce ziyaret eden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ziyarette "Soma'daki patlamanın ardından alınan tedbirlerden sonra iş kazaları bıçak gibi azalır hale geldi. Evet sıfırlayamadık. Gönül ister ki hedefimiz o, sıfır ölümlü iş kazası olsun. Ama dünyanın en riskli iş kollarından biri de maalesef maden sektörü" sözleri tartışılmaya devam edilirken hükümetin 2003 yılında Avrupa Birliği uyum süreci kapsamına kabul edilen ATEX yönetmeliğini 301 madencinin hayatını kaybettiği Soma faciasından 14 ay sonra kaldırdığı tekrar gündeme geldi.
3003'te yürülüğe giren yönetmeliğe göre madencilerin AB standartlarında 'alevsızmaz' kıyafet ve malzeme kullanması gerekiyor. Ancak bu malzemeler daha pahalı. Konuyu Barın sonrası Karar Gazetesi yazarı Figen Çalıkuşu tekrar gündeme getirdi. Danıştay 17. Daire’nin yürütmeyi durdurma kararına rağmen yönetmeliğin uygulanmadığını soma sonrası ATEX'e uygun olmayan madenlerin de teker teker açılmaya başladığını ifade etti. ATEX'in yürürlükte kalması durumunda patlamaların yaşanmayacağını, işçilerin yanmayacağına dikkat çekti.
Çalıkuşu yazısında “Bakın ben size madenlerde insanları nasıl bilerek öldürdüklerini kanıtlarıyla anlatayım. Gerçekleri konuşalım…” diyerek yaşanan süreci şöyle aktardı:
“Bir rapordan değil net bir mevzuattan söz edeceğim. ATEX yönetmeliği... Yıl 2003... Türkiye AB uyum ve müzakere sürecinde başka konularda olduğu gibi madencilik konusunda da önemli adımlar attı, ATEX yönetmeliğini kabul etti.
Aslında sadece madenlerde değil kimya, petrol, ahşap fabrikaları, doğal gaz, LPG, kömür madenleri gibi yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin yer aldığı birçok sanayi kolunu da kapsıyordu bu yönetmelik. Bu tür iş yerlerinde rutin iş akışlarında veya arıza gibi durumlarda patlayıcı ortam oluşmakta. Elektrikli aletlerin çıkardığı kıvılcım bu ortamları tehlikeye düşürmekte ve patlamalara neden olabilmekte. Bu yerlerde, bir patlama ya da tutuşmaya neden olmayacak ekipmanlar tercih edilmeli. Bu özellikteki ekipmanlarda 'alevsızmaz' malzeme kullanılmakta.
Tabii pahalı malzemeler bunlar. Para mı can mı? Para elbet, sormaya ne hacet... Bu nedenle bu yönetmelik askıya alındı. Ne zaman? İnanamayacaksınız ama Soma faciası sonrası. Nasıl olur diyeceksiniz?
SOMA'DAN 14 AY SONRA ATEX 5 YIL ERTELENDİ
Soma’da 301 madencinin ölümü ile sonuçlanan kazadan sonra devletin denetim ekipleri madenleri sıkı denetime almaya başladılar ve bu arada ATEX yönetmeliğine uygunsuz malzeme kullandıkları için kömür madenlerini kapatmaya başladılar. Kullanılan malzeme ATEX yönetmeliğine uygun malzeme değildi, Çin malı ucuz malzeme idi. Ne yapmalı ne etmeli?
Siyaset devreye girdi ve 2015 yılında Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Bakanlar Kurulu toplandı ve bir karar verdi... ATEX yönetmeliğinin uygulanmasını 31 Aralık 2019’a kadar askıya aldı. Tam 5 yıl... Soma Faciası yaşanalı 14 ay olmuş, hükümet maden güvenlik önlemlerini 5 sene erteleyebilmiş… Danıştay 17. Daire’nin yürütmeyi durdurma kararı verdi.
SAYIŞTAY 2018 YILINDA ATEX BELGESİ OLMAYAN EKİPMANLARA DİKKAT ÇEKTİ
Kim takar? Anayasa paspas olmuşken Danıştay kararı mı? Ve kapanan her bir maden teker teker açıldı... İnsanlar öldü. 'Fıtrat' dediler, 'kader planı' dediler... Sayıştay 2019 yılında rapor etmiş, madende -300 metreye inildiğini, grizu gibi ciddi patlama riski taşıdığını yazmış... Kimse aldırmamış…Doğru…
Ama öncesinde neden 2015 yılında ATEX yönetmeliğini 5 yıl erteleyen kararı konuşmuyoruz? Hatta neden bu anonslu cinayetleri çığlık çığlığa haber veren 2018 yılı Sayıştay raporunu konuşmuyoruz? 2018 yılında Sayıştay, ATEX belgesi olmayan ekipmanların kullanıldığını ve bu eksikliğin 2017 raporunda da yer aldığını, kurumun uzunca bir süre daha katlamalı idari para cezalarına muhatap kalacağını rapor ediyor.
Asıl dezenformasyon bu Sayıştay Raporu’nu yok saymak…
Sayıştay, ATEX sertifikasının bulunması zorunluluğunun Bakanlar Kurulunun 13.7.2015 tarihli ve 2015/7966 sayılı kararıyla 31/12/2019 tarihine ertelendiğini, ancak bahse konu teçhizatın bu tarihe kadar da yenilenmesinin mümkün olmadığını da yazıyor 2018 yılı raporunda.
2020 YILINDA SAYIŞTAY ATEX UYUMLU OLMAYAN EKİPMAN KULLANIMI NEDENİYKLE CEZA KESTİ
2020 yılı Sayıştay raporunda ise hala ATEX belgesi olmayan ekipmanlar kullanıldığı ve para cezası verildiği yazılı. Bartın’da biriken gaz varken bile ATEX yönetmeliğine uygun alevsızmaz malzemeler olsaydı, kıvılcımlardan alev almayan malzemeler olsaydı patlama olmayacaktı, yanmayan elbiseler olsaydı işçiler yanmayacaktı.”
