Ekonomik krizden çıkış reçetesi olarak hayata geçirilen tasarruf tedbirleri eğitimi de vurdu. Ödenek kesintileri nedeniyle okullara temizlik personeli alınamadı. Seçimde vaat edilen ‘okul yemeği’ ise sandık kalkınca unutuldu. Bunun üzerine yemek parası olmayan öğrencilerin karınlarını doyurabilmeleri için kantinciler devreye girdi, ‘askıda tost, askıda simit’ uygulamaları başladı.
SEDA İNCİRKUŞ
Türkiye’de ağırlaşan ekonomik kriz en çok düşük gelirliyi etkiledi. Yoksulluğun arttığını TÜİK’in verileri de ortaya koydu. İstatistik Kurumu’nun 2023 verilerine göre yoksulluk yaşayan çocukların sayısı 7 milyon 34 bin. 0-17 yaş grubunda oran yüzde 39.7. Bu çocukların yüzde 33’ü et yiyemiyor. Yetersiz beslenmenin beş yaş altı çocuklarda bodurluğa neden olduğu BM raporlarına da yansırken, hükümetin tasarruf tedbirleri yine çocukları vurdu. Taşımalı sistemde yapılan mesafe değişikliği çocukları okuldan kopardı. Seçim vaadi olarak açıklanan ‘okul yemeği’ sandık kalkınca unutuldu.
ASKIDA TOST, SİMİT 30 LİRA
Hükümetin 6 Şubat 2023 itibariyle 5 milyon öğrenciye günlük 1 öğün yemek projesi bir yıl sonra Bakan Yusuf Tekin’in ‘Bu mantıklı ve rasyonel değil’ sözleriyle rafa kaldırıldı. Gelinen süreçte ise ‘yetersiz beslenme tehlike’ olarak ortaya çıktı. Yoksulluk nedeniyle okula aç giden çocuklar kantine de gidemeyince ‘askıda tost, simit’ uygulaması başlatıldı. Sivas’ta Dörteylül Ortaokulu kantincisi Ümit Alpan’ın ‘Bir tost ve bir meyve suyu’nu kapsayan projesine destek yağdı. Çocukların bu şekilde karınlarını doyurmak zorunda kalmasına ‘Devletin vaatleri askıda’ tepkisi gösterildi.
BİZ TEMİZLEYEMİYORUZ BAŞKASI DA TEMİZLEMESİN
Tasarruf tedbiri olarak okullara temizlik personeli tahsis edilmemesi sınıflarda hijyen sorunu ortaya çıkardı. Belediyelerin okullara temizlik yardımında bulunmasını Milli Eğitim Bakanlığı ‘Algı operasyonu’ diye engelledi. Son müdahale de Balıkesir’de yaşandı. Büyükşehir Belediyesi’nin, temizlik ekibi kurup ‘Okullar isterse temizleriz’ duyurusu sonrası Dursunbey İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Whatsapp grubu üzerinden, okul müdürlerine ‘Büyükşehir belediyesinden temizlik desteği asla istemeyin. İyi niyetimizin suistimal edilebileceği bir konu’ talimatı verdi.
MİLLİ EĞİTİM ASKIDA
Atama yapmak yerine ücretli öğretmen istihdam eden, okullardaki temizlik personelinin çalışma gününü haftada 3’e indiren, taşımalı eğitim mesafesini 30 kilometreye düşüren MEB, milyonlarca öğrencinin karşı karşıya olduğu “yetersiz beslenme” sorununu da göz ardı etti. Meseleye kantinciler kayıtsız kalamadı, “Askıda tost” uygulaması başladı.
Hükümet, 2023 genel seçimleri öncesinde eğitim alanında verdiği vaatleri unuttu! Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), 6 Şubat 2023 tarihinden itibaren -okul öncesi öğrencilere öncelik verilmek üzere- kademeli olarak 5 milyon öğrenciye günlük 1 öğün yemek sağlanacağını duyurmuştu. Ancak Bakan Yusuf Tekin, bu seneki eğitim-öğretim dönemi başında yaptığı açıklamada; söz konusu öğrenciler arasında, deprem bölgesinde yaşayanları ve taşımalı eğitimden faydalananları saydı.
DEPOLAMA MAZERETİ
Bakan Tekin, 21 Eylül’de “18 milyon öğrenciye yemek yardımında bulunmakla ilgili bir sürü akademik çalışma yaptırdık. Bunu mantıklı ve rasyonel bulmuyoruz ancak ihtiyaç sahibi olan öğrencilerimize bu hizmeti sunuyoruz. 3 milyonun üzerinde öğrencimiz hizmetten faydalanıyor” dedi. Ekmek ve Gül platformu, “Okullarda 1 öğün ücretsiz sağlıklı yemek her çocuğun hakkı!” kampanyası kapsamında Tuzluçayır Kadınları Derneği ile birlikte MEB’e dava açtı. Ankara 3. İdare Mahkemesi’nde ilk duruşması 21 Şubat’ta görülen davada MEB adına konuşan Hukuk Müşaviri Saadet Yıldırım, uygulamada birçok aksaklık yaşandığını savunarak “Yemeklerin depolanması büyük sıkıntı. Gıda zehirlenmesi yaşanabiliyor. Biz bunu pilot olarak denedik, kimi zorluklarla karşılaştık. Hepsi planlanması gereken şeyler. Üst düzey aileler de çocuklarına yemek verilmesinden hoşlanmadıklarını belirtti” ifadelerini kullandı. “Kaynaklar sınırlı” gerekçesiyle davayı reddeden mahkeme heyeti “Devletin okullarda eğitim alan tüm çocuklara ücretsiz yemek sağlama gibi bir pozitif yükümlülüğü yoktur” kararına hükmetti.
İHTİYAÇ SAHİBİ ARTTI
Yoksulluk kıskacındaki çocuklar okula aç giderken, eğitimciler ve sağlıkçılar yıllardır meselenin çözülmesi amacıyla mücadele ederken harekete geçen kantin işletmecileri oldu. Sivas’ta Dörteylül Ortaokulu’nda kantin işleten Ümit Alpan, ‘Askıda tost’ uygulaması başlattı. Bir tost ve bir meyve suyunu kapsayan ‘Askıda tost’un fiyatı 30 lira olarak belirlendi. Uygulama kısa sürede destek görürken yurt dışından da yardımlar gönderildi. Bağışı gerçekleşen tost sayısı, bin 248’e yükseldi. 2009’dan beri kantin işletmeciliği yapan Alpan “Her dönem ihtiyaç sahibi öğrenci oluyordu ama bu dönem çok daha fazla var. Çocuklar aç kalmasın, yüzleri gülsün istiyoruz. Kampanyamızın ismi tost ama çocuğun canı ne isterse onu veriyoruz” diye konuştu.
SORUNLAR YUMAĞI
MEB’in sınıfta kaldığı tek konu beslenme değil. Türkiye’de 50 binden fazla devlet okulu var. 9 Eylül’den beri, eğitimciler ve veliler okulların yeterince temizlenmemesine isyan ediyor. Sebebi ise, personel eksikliği. Bakanlık, bu yıl 120 bin temizlik personeli istihdam etmeyi planladı ancak haftada yalnızca 3 günle sınırlı olan “İş Gücü Uyum Programı”, güvencesiz koşulları nedeniyle talep görmedi. Yükselen şikayetler sonrası “Toplum Yararına Program” yoluyla 30 bin temizlik personeli daha görevlendirildi. Ancak hâlâ öngörülen 120 bin personel sayısına ulaşılmış değil.
Bir başka kriz, kayıt ücretlerinde yaşandı. Bakan Yusuf Tekin, öğrencilerin kaydı sırasında hiçbir şekilde para talep edilemeyeceğini tekrar tekrar vurgularken bazı okullarda bütçe yetersizliğinden kaynaklanan eksiklikleri gidermek için “bağış” adı altında istenen miktar 100 bin lirayı buldu.
ÖĞRETMENDEN DE TASARRUF
MEB’in diğer tartışılan kararı, taşımalı eğitim mesafesinin 30 kilometreye düşürülmesi.. Taşıma merkezinin okula uzaklığı 30 kilometreden fazla olan bölgelerde yaşayan ilköğretim öğrencilerinin yatılı bölge ortaokulları ve pansiyonlu okullara yerleştirilmesine karar verildi. Karardan etkilenen öğrencilerden bir kısmı okula gidemedi. Yıllardır vazgeçilmeyen ücretli öğretmenlik uygulaması ise devam ediyor. Eğitim fakültesini bitiren yüz binlerce kişi, atama beklerken 2023 yılı itibarıyla MEB’e bağlı kurumlarda 66 bin 780 ücretli öğretmen çalışıyor. Üstelik ücretli öğretmenlerin sadece 28 bin 381’i eğitim fakültesi mezunu.
OKULLARA ‘YARDIM İSTEMEYİN’ TALİMATI
CHP’li belediyelerin okul temizliği için verdiği desteğe ‘Algı operasyonu’ diyen Milli Eğitim Bakanlığı, tepki çeken bir karara daha imza attı. Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Akın, ‘Dersimiz Eğitim, Desteğimiz Temizlik’ başlığı ile il genelindeki okullarda temizlik seferberliği başlattı. Çalışma kapsamında kurulan temizlik ekibinin talep eden ve ihtiyaç duyan okullara desteğe gideceği duyuruldu. Ayrıca yine talep doğrultusunda okullara temizlik malzemesi temin edileceği açıklandı. Duyurunun belediyenin sosyal medya hesaplarından paylaşılmasının ardından Dursunbey İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü okullara ‘Yardım istemeyin’ talimatı gönderdi. Yetkililer, WhatsApp grubu üzerinden okul müdürlerine mesaj göndererek “Büyükşehirden asla talepte bulunmayın” emrini verdi. Belediyenin kampanya görselinin eklendiği mesajda şu ifadeler kullanıldı: “Sayın müdürlerim, ne siz idareciler ne de okul aile birlikleri/veliler/öğretmenler, böylesi bir talepte asla bulunmamalı. İyi niyetimizin suistimal edilebileceği bir konu. Lütfen dikkat edelim. Hayırlı akşamlar.”
